Column

Wouter komt met zijn moeder de winkel binnen. Tot voor kort wist ik niet wie Wouter was. Tot hij een keer met Daphne naar de winkel kwam en zij vertelde dat hij naast haar woonde en niet zo gek is op lezen. Hij speelt liever spelletjes op de Playstation. Hij kijkt wat verlegen richting de toonbank terwijl hij achter zijn moeder aan naar de jeugdboeken loopt. “Hier staan boeken die geschikt zijn voor een boekbespreking”, hoor ik zijn moeder zeggen. Wouter lijkt er niet warm of koud van te worden.

Meisjes

Hij kijkt even naar de kasten en vervolgens naar zijn schoenen. “Doe er maar eentje”, hoor ik hem zeggen. “Nee, jij moet er zelf een uitkiezen. Het is jouw boekbespreking”. Wouter zucht diep en aan alles zie je dat hij totaal geen zin heeft om een boek te lezen. “Die blauwe lijkt wel spannend”, zegt hij zonder echt te kijken. Zijn moeder begint haar geduld langzaam maar zeker te verliezen. Waarschijnlijk was het al een heel gevecht om hem mee te krijgen naar de boekwinkel. “Dat is een boek voor meisjes”, zegt ze tegen Wouter. “Weet je zeker dat je voor de hele klas wilt staan en vertellen over een boek dat alleen meisjes lezen?” Wouter schrikt er zichtbaar van. Dat is nog erger dan lezen! Uitgelachen worden door de hele klas omdat hij een verkeerd boek heeft gekozen.

Roald Dahl

“Misschien moet je even je best doen en niet zomaar een boek aanwijzen.” Wouter heeft het begrepen. Hij staat nu wat beter naar de boeken te kijken, maar al snel zie je dat het aanbod te groot voor hem is. Waar moet hij beginnen? Welk boek is geschikt voor hem? Hij ziet het Roald Dahl krukje waarop Daphne meestal zit. Hij schuift het naar de boekenkasten en terwijl zijn moeder op zoek is naar een geschikt boek, gaat Wouter er bij zitten. Aangezien het rustig is in de winkel loop ik hun kant op. Ik vraag of ik kan helpen. Wouter staat meteen op en kijkt mij verschrikt aan. Ook dat nog, zie je hem denken. Zijn moeder is echter blij met de hulp en legt uit dat ze een boek zoekt voor een boekbespreking op school.

Kapitein Onderbroek

Zal ik om hem te pesten eerst een heel dik boek adviseren? Waar hij een heel jaar voor nodig heeft om het uit te krijgen? Daphne zou er erg om moeten lachen, maar ik besluit het toch maar niet te doen. Het heeft geen zin om het moeten lezen nog erger te maken voor het jonge ventje. Ik pak het eerste deel van de serie over Kapitein Onderbroek uit de kast. Een leuk leesboek voor kinderen vanaf ongeveer negen jaar en vrij makkelijk te lezen. Een boek met veel humor en vol met tekeningen. Mogelijk een ideale start voor iemand die niet zo gek is op lezen. Wouter schiet in de lach als ik het boek aan hem geef. Kapitein Onderbroek. Voor het eerst toont hij enig interesse en hij slaat het boek meteen open. Hij ziet een tekening van de hoofdpersoon in zijn onderbroek en kijkt naar zijn moeder. “Deze wil ik”, zegt hij enthousiast.

Daphne

De moeder van Wouter is opgelucht. Een boek dat Wouter wil lezen. Misschien gaat het toch nog wat worden met die boekbespreking. “Dank je wel voor je hulp”, zegt ze tegen mij. “Daphne is hier kind aan huis, hoorde ik van haar moeder. Ik begrijp nu waarom. Ik was bang dat ik hier uren met Wouter zou zitten om een boek voor hem te vinden. Moet je hem nu eens zien!” Wouter zit weer op het krukje en heeft al twee bladzijden gelezen. We horen hem zachtjes lachen. Als zijn moeder zegt dat ze gaan afrekenen, kijkt Wouter mij aan. Zijn verlegen blik is zo goed als verdwenen. “Dank u wel”, zegt hij plechtig. Hij loopt vervolgens met zijn moeder naar de toonbank.

Opgelucht

Nadat de moeder van Wouter heeft betaald wens ik hem veel succes met zijn boekbespreking. “Dank u wel”, zegt Wouter wederom. “Ik denk dat het wel gaat lukken.” Hij klinkt opgelucht. Zijn ogen stralen. Hij heeft een boek. Wie had dat gedacht. Voorlopig is hij zijn Playstation even vergeten.

[maxbutton id=”1″]

Beste Mark,

Excuus dat ik zonder eerdere aankondiging begonnen ben met tutoyeren, maar we corresponderen nu al een tijdje en ik vond dat de tijd nu wel rijp was. Ik geef toe, het is een beetje een vreemde briefwisseling. Ik schrijf en jij zwijgt. Ik stel vragen en jij geeft geen antwoord.

Op zich is dat wel te verklaren: mijn winkel is al vanaf half december vorig jaar dicht en jij moet het hele land besturen. Ik heb alle tijd van de wereld en jij hebt het – mag ik aannemen – ontzettend druk. Het spijt mij dat ik al een tijdje niets van mij heb laten horen, maar vandaag ben ik toch maar weer eens in de pen geklommen.

Hoe gaat het met jou?

Steun

Eet je wel genoeg? Met mij gaat het eerlijk gezegd steeds weer wat minder. Veel geld voor boodschappen heb ik niet meer. Ik hoorde een tijd terug je compaan op de televisie zeggen dat het heel onfatsoenlijk zou zijn als de overheid je verplicht je bedrijf te sluiten en vervolgens niet met toereikende steunpakketten op de proppen te komen. Mogelijk dat jij hem na afloop van die persconferentie flink de oren hebt gewassen, want die steun is er nog altijd niet.

Leningen

Ik heb onlangs mijn huis moeten verkopen om mijn winkel overeind te houden. Salarissen, huur en die verduvelde belastingen. In plaats dat ik enige steun krijg moet ik de overheid financieel onderhouden. Het geld dat ik voor mijn woning kreeg is alweer bijna op. Ik neem aan dat de belastingdienst blij was met haar deel? Ik heb ook weer twee leningen afgesloten tegen een pittige rente. In de hoop dat ik het daarmee tot begin maart ga redden.

Dan mogen wij toch weer open? Mark?

Toekomst

Ik had maar één huis om te verkopen en meer leningen krijg ik niet. Als de boekwinkels ook de hele maand maart moeten sluiten, dan kan ik onderhand op zoek naar een enorme grote doos waar ik in kan wonen. Met vrouw en kind. Geld voor mijn huurwoning heb ik dan niet meer. Ik moet mijn twee medewerkers ontslaan en dan maar hopen dat de verhuurder het huurcontract wil ontbinden. Anders draai ik nog drie jaar op voor de huur, die ook tijdens de lockdown gewoon betaald moet worden. Ik ben inmiddels éénenzestig jaar en had mijn toekomst eerlijk gezegd wel iets anders voorgesteld.

Supermarkt

Kunnen wij niet iets verzinnen, Mark? Er zijn toch andere oplossingen om het leed van de middenstand te verlichten.  Natuurlijk is het leuk om steunpakketten te verzinnen waar niemand recht op heeft. Of die je weer moet terugbetalen. Ik kan mij voorstellen dat jullie dat in Den Haag briljant vonden en leuker dan Youp van ’t Hek. Lachen. Ik zie rond mijn winkel enorme mensenmassa’s die pakketjes ophalen. Kleding, boeken… alles wat maar online te bestellen is. Las ik nou dat Bol een omzetstijging heeft van 70%? Dat de supermarkt de omzet heeft weten te verdubbelen? Geen wonder, als je ziet dat de gemiddelde supermarkt tegenwoordig meerdere tafels met boeken heeft staan. Had je daar geen wet voor kunnen verzinnen? Dat ze niet hun assortiment mogen uitbreiden met producten van winkels die jullie hebben gesloten? Ik bedoel: noodwetje. Is binnen een paar uur te regelen.

Solidariteit

Maar goed. Details…. Het gaat om oplossingen. Waarom niet alle PostNL locaties in Nederland sluiten en ook verbieden om nog pakketjes te bezorgen? Dat scheelt een enorme hoeveelheid mensen op straat. Dan gooi je de boekwinkels, schoenenwinkels en kledingwinkels weer open. Gedeelde smart. Solidariteit. Je kan ook het gebruik van antwoordnummers verbieden. Verplicht stellen dat je voor iedere online aankoop de werkelijke verzendkosten moet betalen.Doe eens gek.

Vaccineren

Of waarom niet de winkels die al twee maanden of langer dicht zijn weer openen en dan de drogisterijen, slijterijen en coffeeshops tijdelijk sluiten. Die hebben geld als water verdiend en kunnen nu best wel wat rust gebruiken. Als ze te moe worden zijn ze ook extra bevattelijk voor corona, dus sla je feitelijk twee vliegen in één klap. Niet dat ik het andere winkels gun om te sluiten. Het mooiste is om alles weer te openen en net als Engeland in mum van tijd zeventien miljoen mensen te vaccineren. Waarom heb jij dat eigenlijk niet gedaan?

Ik ben benieuwd naar je antwoorden, Mark.

Groet,

Eric Herni

Inmiddels is mijn winkel al meer dan vijftig werkdagen gesloten voor het winkelende publiek. Alleen voor PostNL en bankzaken mogen wij open. We rennen ons helemaal te pletter om alle online bestellingen af te handelen en voor een deel te bezorgen. Almere-Haven steunt haar boekwinkel op een hartverwarmende manier, maar toch komt het moment waarop wij het financieel niet meer gaan redden met rappe schreden dichterbij.

Huur, salarissen, gas en licht, verzekering, aflossingen en de belastingdienst moeten worden betaald uit het relatief kleine beetje geld dat wij op dit moment verdienen. Als wij ooit de deuren weer mogen openen is het nog maar de vraag of wij in staat zijn om de winkel weer te vullen met actuele producten.

De tuinen van Buitenzorg

Gelukkig steunen veel mensen ons door iedere week boeken te bestellen. Je merkt dat wij steeds minder van deze bestellingen op voorraad hebben. Wij hebben tenslotte al vanaf half december geen nieuwe titels ontvangen. Het meeste moeten wij nu dus bestellen. Met name het nieuwe boek van Jan Brokken verkoopt erg goed. De Tuinen van Buitenzorg. Veel mensen reserveren al een exemplaar van Klifi, de nieuwe roman van Adriaan van Dis. De grootste held van het boekenvak. Ook de nieuwe Durlacher doet het uitstekend en natuurlijk de nieuwe Baantjer. Altijd een succes in Almere-Haven. Het zorgt voor een steek in mijn hart. Wat mis ik dat toch. Nieuwe boeken uitpakken. Een hele stapel van dat nieuwe boek van Jan Brokken. Uitpakken, pakbon controleren, prijzen. Vervolgens met die prachtige roman door de winkel lopen, op zoek naar de beste plek. Op de boekentafel, naast die andere boeken die onlangs zijn verschenen. Misschien een stapeltje op het Top10 meubel waar ook ruimte is voor recente boeken. Een exemplaar in de etalage. Mogelijk ook een paar op de toonbank, omdat het een boek is waar wij veel van verwachten.

Voldoening

De klanten die ons bezoeken. Die door de winkel lopen. Dat nieuwe boek zien dat wij net hebben uitgepakt. Mensen die het oppakken en meteen naar de kassa lopen of eerst nog even de achterkant lezen. Klanten waarvan je de verbazing in hun ogen ziet omdat ze niet wisten dat het al was verschenen. Een hebberige blik, welke ik als geen ander begrijp. Dat boek MOET ik hebben. Een man of vrouw die de winkel bezoekt en advies vraagt omdat er binnenkort iemand jarig is. Dat je dan dat ene boek kan aanbevelen omdat je weet dat het absoluut in goede aarde gaat vallen. De voldoening als zo’n klant dat de volgende dag nog even laat weten. Het geweldige gevoel dat je krijgt als je merkt dat die stapel op de toonbank een goed idee was. Dat je het boek nog dezelfde dag moet bijbestellen omdat je begint te twijfelen of je met de eerste uitzet het weekend wel gaat halen.

Passie

Het ondernemerschap dat zo in je bloed zit. Iedere dag met je winkel bezig zijn. Vandaag moet de winkel nog beter zijn dan gisteren. Kleine aanpassingen, iedere keer weer. Nieuwe ideeën, de verplaatsing van een tafel of kast. De hele dag ben je bezig met je assortiment. Ruimte maken voor nieuwe titels. Iets anders proberen als blijkt dat een titel tot dusver niet goed verkoopt. Wat kan je doen? Wat doe je fout? Soms ligt het aan het boek, maar vaak kan je het succes ook beïnvloeden. Een andere plek op de tafel, op een ander meubel. Dichter bij de toonbank, meer in het zicht. Spelen met ruimte, steeds weer iets nieuws bedenken. Recensies zoeken, zelf lezen, praten met klanten die het kopen. Of juist laten liggen. Luisteren. Leren. Doen. Het is zo’n geweldig vak, het verkopen van boeken. Inschatten waar mensen van houden. Recht doen aan de soms jaren van inspanning die de auteur in dat ene verhaal heeft gestoken. Het is een wisselwerking tussen schrijver en boekverkoper. Twee handen op één buik. Een stilzwijgend pact. Wij sluiten boeken in ons hart, verkopen het met liefde en geduld. Het raakt ons echt. Als wij het adviseren aan een klant dan doen wij dat met gevoel en passie. Dan gaat het om klant en boek. Het zoeken naar een perfecte match.

Ik mis het enorm, terwijl ik in de mail weer een bestelling zie voor Jan Brokken.

Daphne komt de winkel binnen, op de voet gevolgd door een mij onbekend jongetje. Ze lopen samen te giechelen en zonder iets te zeggen gaan ze naar de hoek met kinderboeken. Als een echte verkoopster laat Daphne hem allemaal boeken zien. Alsof ze hier al jaren werkt. Ik hoor haar van alles vertellen en het onbekende jongetje luistert aandachtig naar haar.

Soms vraagt of zegt hij iets en vervolgens schiet Daphne in de lach. Hij is volgens mij van dezelfde leeftijd als Daphne en heeft net als zij mooie, blonde haren. Ondanks dat lijken ze niet op elkaar, dus het zal geen broertje of neefje zijn. Ik heb geen idee of ze eigenlijk wel broertjes of zusjes heeft. Ik nam altijd aan van niet, maar helemaal zeker ben ik daar niet van.

Groot

Nadat ik een paar klanten bij de PostNL balie heb geholpen, loop ik richting de kinderboeken. Daphne heeft niets door maar het jongetje wel en legt het boek dat hij in zijn handen had snel weer terug op de stapel. “Je mag wel kijken hoor”, zeg ik tegen hem. “Of heeft Daphne dat niet verteld?” Het jongetje knikt verlegen maar zegt niets terug. “Hoi Eric”, zegt Daphne tegen mij. “Dit is mijn vriendje. Wouter. Wij zitten samen op school en wonen ook vlak naast elkaar.” Wouter doet nu net alsof hij niet bij Daphne hoort en loopt een stukje richting de etalage. “Ga maar lekker kijken”, zeg ik tegen haar. “Er zijn een heleboel nieuwe boeken.” Terwijl ik weer richting de toonbank loopt, zie ik dat Wouter mij in de gaten blijft houden en vervolgens weer naar Daphne loopt. Ze beginnen meteen te fluisteren en ik meen te horen dat ze hem boos vraagt waarom hij nou wegliep. “Hij is groot”, hoor ik Wouter zeggen. “Echt niet”, zegt ze fel. “Hij heet Eric en hij is heel erg aardig en dit is zijn boekwinkel. Ik ga hier ook werken. Als ik later écht groot ben.”

Roald Dahl

Wouter kijkt haar aan. Ik heb geen idee of hij onder de indruk is of dat het volgens hem juist één van de slechtste idee is welke hij ooit heeft gehoord. Ik ga achter de toonbank staan waar ik rustig mijn kop koffie leeg drink. Van afstand kijk ik naar de twee kinderen die duidelijk veel plezier hebben en meer met elkaar praten dan dat ze naar de boeken kijken. Ik hoor Daphne herhaaldelijk schateren van het lachen. Wouter is misschien wat verlegen maar heeft blijkbaar een aanstekelijke humor. Daphne zit inmiddels op haar favoriete krukje van Roald Dahl terwijl Wouter als een stoere jongen gewoon op de grond is gaan zitten.

John Flanagan

Na een kwartier tikt iemand op het raam en schiet Wouter omhoog. “Mijn moeder”, hoor ik hem zeggen en hij rent zonder Daphne gedag te zeggen naar buiten. Ze kijkt hem na, haalt haar schouders op en pakt ‘Het ijzige land” van John Flanagan uit de kast. Het derde deel van De Grijze Jager. Een tijdje terug heeft ze de eerste twee boeken van haar moeder gekregen en de serie is blijkbaar in de smaak gevallen. Ze leest even snel de achterkant en loopt vervolgens naar de toonbank. Op hetzelfde moment komt haar moeder de winkel in. “Ze hebben deel drie”, zegt ze tegen haar. “Mag ik die van het geld van mijn verjaardag kopen?”

Playstation

Het mag. Wel wil haar moeder weten waar Wouter is gebleven en Daphne vertelt dat die met z’n moeder al naar huis is gegaan. “Deze wil ik kopen, Eric”, zegt Daphne tegen mij. “Deze serie is echt heel erg gaaf. En spannend. Wouter mocht het eerste deel van mij lenen en die vond er niets aan. Volgens mij is hij er niet eens aan begonnen. Hij zit liever achter de Playstation. Stomme vechtspelletjes te spelen.” Ik vertel haar dat niet iedereen graag boeken leest. Misschien is dat met Wouter ook wel het geval. Daphne kijkt mij vol ongeloof aan. Ze kan het niet begrijpen. “Wat is er nou niet leuk aan een spannend boek?” Ik heb geen antwoord.

“Nou ja”, zegt ze uiteindelijk. “Voorlopig mag hij mijn vriendje blijven, maar als ik hier later ga werken moet hij weg. Eigen schuld. Jongens zijn zó stom.”

Een tijd terug schreef ik een open brief aan Mark Rutte. Om aandacht te vragen voor het feit dat de overheid had besloten dat ik mijn winkel twee weken voor kerst moest sluiten, maar dat ik ter compensatie vanuit Den Haag geen stuiver aan vergoeding kreeg. Ondanks dat Rutte en zijn compaan Hugo de Jonge in meerdere persconferenties deden voorkomen alsof iedere ondernemer recht had op financiële bijstand. Ik kreeg geen antwoord en geen geld. Helemaal niets. Doodse stilte. 

Toch is er soms een sprankje hoop.

De brief werd op internet veel gelezen en in Utrecht raakte het een gevoelige snaar bij toneelschrijfster en dichter Yentl van Stokkum. Negenentwintig jaar jong en zich goed bewust van de immens belangrijke rol van boeken en lezen voor de maatschappij. Juist in Nederland verwacht je niet dat de regering zo’n belangrijk onderdeel van de cultuur moedwillig lijkt terug te duwen naar de tijd van de Middeleeuwen. Het onvermoeibaar stimuleren van lezen bij jongeren op school werd altijd als een morele plicht van het kabinet gezien. De liefde voor literatuur. Een missie van levensbelang. Diezelfde jongeren krijgen nu echter de boodschap dat lezen toch niet zo heel belangrijk blijkt te zijn.

Ik zeg Emily

Vanuit Utrecht besloot Yentl van Stokkum in actie te komen voor een kleine boekwinkel in Almere-Haven. Geraakt door de brief die Mark Rutte ijskoud liet. Niet de moeite waard om op te reageren. De jonge dichter ondertekende onlangs een contract bij uitgeverij Hollands Diep en in maart gaat daar haar bundel “Ik zeg Emily” verschijnen. Vrij uniek, een dichtbundel bij een bekende en mooie uitgeverij. Het zegt iets over de kwaliteiten van Yentl. Op een vrijdag in januari belde ze haar moeder in Almere en vroeg haar of zij bij The Read Shop in Almere-Haven in totaal tien exemplaren wilde bestellen van haar aankomende boek. Ongetwijfeld om cadeau te doen aan familie, vrienden en kennissen. Dat kon ze rechtstreeks via de uitgeverij waarschijnlijk veel makkelijker en goedkoper doen. Voor Yentl was dat echter geen serieuze optie. Boekwinkels zijn belangrijk en zij besloot een behoorlijk statement te maken. Zodoende kreeg ik diezelfde dag een mailtje van haar moeder. Tien exemplaren. Direct betalen. In de hoop dat het zou helpen.

Yentl van Stokkum

Wat een onvoorstelbaar vertrouwen. Iedere winkel loopt het risico dat ze de crisis niet gaan overleven. In Nederland komen zonder enige twijfel duizenden winkelpanden leeg te staan. Retailers die het wel gaan redden krijgen te maken met sterk uitgedunde winkelstraten en moeten maar zien of zij in dat nieuwe, apocalyptische landschap nog in staat zijn om hun winkel overeind te houden. Voor Yentl, een jonge dichter uit Utrecht, was dat realistische doembeeld geen reden om die tien exemplaren van haar nog te verschijnen boek niet bij een onbekende boekwinkel in Almere-Haven te bestellen. Het gaf mij als ondernemer een enorme boost. Als Yentl zich mijn lot aantrekt, wie ben ik dan om mijn hoofd te laten hangen? Dan ben ik moreel verplicht om nog een paar tandjes bij te schakelen, nog harder te werken, er nog meer energie in te steken. Om te overleven. Het hoofd boven water te houden. De moed niet te laten zakken. Ook al gaan ze de lockdown straks mogelijk met nog eens twee maanden extra verlengen.

Drumgeroffel

Een jonge vrouw uit Utrecht en haar moeder in Almere. Op mij hebben ze een onuitwisbare indruk gemaakt, al heb ik ze allebei nog nooit ontmoet. Die tien exemplaren van “Ik zeg Emily” gaan er niet voor zorgen dat ik ooit weer mijn deuren kan openen. De boodschap die achter de bestelling zit zal echter wel degelijk zijn uitwerking hebben. Mijn geloof in een goede afloop komt langzaam terug. Ik zie de zon weer een beetje schijnen. Lange tijd dacht ik als een soort moderne Don Quichot tegen enorme en vijandige windmolens te vechten, maar nu zie ik dat Yentl naast mij staat. Ik zie plotseling nog veel duidelijker dat zeer veel mensen in Almere-Haven ook aan mijn kant staan. Ik hoef het niet allemaal alleen te doen. Het leger groeit. Drumgeroffel. Vlaggen worden gehesen. In de verte hoor ik trompetten schallen.

Als in een eeuwenoud gedicht.

 

De afgelopen weken rende ik als een kip zonder kop door mijn winkel. Van eigenaar van een boekwinkel in Almere-Haven was ik plotseling omgeschoold tot helpdeskmedewerker van een postorderbedrijf. Via de mail komt er een bestelling binnen. Ik ren naar de winkel om te kijken of wij dat boek nog hebben. Vervolgens sprint ik naar ons kantoortje om de klant te mailen. WE HEBBEN HEM!

Ik schuif door naar de stoel van financieel medewerker en stuur de klant een betaalverzoekje. Vervolgens wacht ik in spanning of de betaling daadwerkelijk wordt gedaan en zodra er groen licht is vlieg ik richting de kassa om het boek aan te slaan. Met de kassabon in mijn hand schiet ik in één keer naar mijn rol van logistiek medewerker. Het boek gaat keurig in bruin papier en ik noteer naam en adres van de klant. Daarna gaat het in een hiervoor vrijgemaakte kast en leg ik hem klaar om nog dezelfde avond mijn rol als pakketbezorger te spelen en het boek naar de klant te brengen.

Lee Towers

Soms hebben wij niet de volledige bestelling op voorraad en gaan er bonnen en lijsten in groene winkelmandjes. Lopende bestellingen. Op de lijsten staan de boeken die voor die klant zijn besteld. Vaak zijn ze al betaald. Klanten doen niet moeilijk, steunen hun boekwinkel met hartverwarmende mailtjes. Het doet je goed als boekhandelaar. Er zijn dagen dat je de boekenomzet van diezelfde dag een jaar geleden bijna weet te halen. Dan is het een klein feestje en loop ik als een soort Lee Towers door mijn winkel. YES! Simon krijgt een klap op zijn rug. Astrid een dikke zoen. Je vergeet bijna dat de totale omzet nog altijd dramatisch is. Geen tijdschriften, wenskaarten, kantoor- en schrijfwaren. Alleen boeken. En vaak fors minder dan zou moeten. Maar toch… Iedere euro is een euro en met al die bestellingen kan ik over twee weken mogelijk de huur en salarissen betalen. Iedere dag is een dag. Om voor te vechten, te knokken. Het hoofd boven water houden. Ik heb de afgelopen weken nog nooit zo hard gewerkt. Zoveel uren gemaakt. Zo moe mijn bed ingestapt. Dit is een heel andere tak van sport. Ik merk echter ook dat ik er steeds beter in begin te worden.

Persoonlijk advies

Misschien hebben de stenen boekwinkels wel jarenlang zitten slapen en het onlinekanaal zonder slag of stoot vrijgelaten voor ondernemingen in binnen- en buitenland. Te makkelijk geaccepteerd dat wij daar geen tijd en expertise voor hadden. Feit is dat de onlinereuzen niets doen voor het Nederlandse boek. Ze hebben geen titel op voorraad en verkopen alleen maar bij de gratie van de stenen boekwinkels. Die betalen de boeken en investeren in de auteurs. Als je één ding merkt tijdens de lockdown is het dat lezers smachten naar persoonlijk advies. Naar menselijk contact. Naar een boekverkoper die weet wat ze bedoelen, die weet wat ze lezen. Die andere boeken kan aanbevelen. Niet een boek ‘dat andere klanten ook kochten’, maar een prachtig boek dat je geweldig gaat vinden omdat wij weten wat je graag leest. Omdat wij het zelf ook hebben gelezen. Over veel klanten ben ik de afgelopen vijf weken meer te weten gekomen dan in al die jaren daarvoor. Zijn wij eindelijk wakker geschrokken of is het een bijeffect van de huidige situatie? Werkt het twee kanten op? Misschien zijn veel klanten zich plotseling ook bewust van hoe hun wereld eruit gaat zien als winkels straks verdwijnen. Hoe dan ook, er ontstaat nog meer chemie tussen winkelier en klant en dat neemt soms heftige en zeer ontroerende vormen aan.

Utopia Avenue

Via zoveel mogelijk onlinekanalen zoek ik contact met mijn klanten. Dat kost veel tijd maar geeft tevens voldoening. Ik vertel over dat prachtige boek van David Mitchell, Utopia Avenue. In mijn winkel ligt een enorme stapel maar ik heb er de afgelopen dagen al een aantal verkocht. Wat een boek! Over een fictieve rockband in het Engeland van de jaren zestig. Hoe ze knokken voor hun plek tussen andere opkomende bands als Pink Floyd en de Rolling Stones. Het boek bestaat uit drie delen die allemaal de titel van een album van de band hebben gekregen. Ieder hoofdstuk is een songtitel en gaat over de muzikant die het heeft geschreven. Een prachtig verhaal dat zich ook voor een deel in Nederland afspeelt omdat de gitarist van Utopia Avenue uit ons land komt.

Naast mijn rol als helpdeskmedewerker, financieel medewerker, logistiek medewerker en pakketbezorger voel ik mij soms ook weer gewoon een beetje boekverkoper.

 

Deze column verscheen eerder op de website van Hebban | klik hier

Gisteren ging om half vier de deur van de winkel open en een man van tegen de zeventig kwam binnen.

“Ik kom niets kopen”, zei hij. “Ik wil alleen wat zeggen: jullie moeten het volhouden hoor! Ik kom verdomme al vijfendertig jaar in deze winkel. Het kan toch niet zo zijn dat de overheid jullie in de steek laat! Ze moeten zich de ogen uit hun kop schamen. Horen jullie mij: jullie MOETEN het redden!”

Vervolgens loopt hij naar de toonbank en geeft een briefje van vijftig euro.

“Haal het niet in je hoofd om het te weigeren. Meer geld kan ik niet missen, maar ik neem het niet terug. Het is voor jullie. Ik wou dat ik meer kon doen. Je MOET het houden, hoor je? Het is voor jou, ik neem het echt niet terug. Ik wil jullie helpen, meer niet.”

Hierna draaide hij zich om en verliet de winkel. Wij waren er stil van en even later – in mijn magazijn – kon ik slechts met moeite mijn tranen wegvegen.

Ik werd woensdagochtend wakker en plotseling begreep ik het hele misverstand met de steunpakketten die de overheid zegt te hebben maar die zover ik weet nog geen enkele boekwinkel heeft ontvangen. Perceptie. Interpretatie. Een dag eerder had ik vol verbijstering naar de persconferentie van Rutte gekeken. De besmettingen nemen af maar zijn nog te hoog.

Brexit of geen brexit, de Britse variant is in aantocht. Dus verlengen we de lockdown met drie weken, waardoor veel winkels nu geen vijf weken maar twee maanden de deuren moeten sluiten. Tussen de regels door kon je echter horen dat er een nog veel langere verlenging aan zit te komen. Geen weken maar misschien wel maanden.

Wiebes

Er werd door Rutte met geen woord gerept over een aanpassing van de lockdown of een betere definitie van essentiële winkels. De boekwinkels blijven dus dicht wat extra sneu is voor al die oudere mensen die nu niet even snel een wenskaart of een puzzeltijdschrift kunnen kopen en thuis van ellende en verveling met hun hoofd tegen de muren bonken. Wel hoorde ik Rutte zeggen dat het onfatsoenlijk is als je verplicht bent om je onderneming te sluiten en je daar vervolgens geen enkele vergoeding voor krijgt. Huh???? Dat doen ze toch al vanaf het begin? Heb ik iets gemist? Wiebes kreeg van schrik voor de televisie bijna een hartstilstand. Ook deed Rutte een oproep om alsjeblieft door te gaan met het helpen van oudere mensen en iedereen die het moeilijk heeft in deze barre tijden. Wat zal daar de betekenis van zijn? Mag ik open voor al die mensen? Zodat ze in ieder geval een boek kunnen kopen? Tenslotte werd nog gezegd dat als je tante in Londen ernstig ziek is – waarschijnlijk geveld door corona – je wél van de overheid met het vliegtuig naar Engeland mag.

Sneeuw

Vier weken geleden voorspelde ik in een andere column dat het virus geen terrein gaat prijsgeven als de overheid geen strak beleid gaat voeren. Dat de lockdown op deze manier absoluut een verlenging gaat krijgen. Als een strenge lockdown wil zeggen dat zelfs coffeeshops en slijterijen open mogen blijven. De beste stuurlui….. ik weet het. De woede van mij en veel winkeliers zat hem de afgelopen weken echter niet zozeer in het sluiten van onze winkels en de grote drukte in onze winkelstraten (en op het strand en in de Limburgse sneeuw) maar in het feit dat wij niet in aanmerking komen voor steunpakketten. Twee maanden dicht, twee maanden huur, salarissen, verzekeringen, gas- en licht en ga zo maar door en geen euro aan omzet om dat mee te betalen. Om nog maar te zwijgen over de misgelopen omzet.

Loonbelasting

Woensdagochtend begreep ik het echter. Eindelijk! Eureka! Ik heb Rutte al die tijd niet goed begrepen. Ik dacht dat de steunpakketten van de overheid er waren voor ondernemers die in de problemen kwamen. Toen drong het tot mij door. Het is andersom! Briljant van die overheid. Geniaal. De boekhandel (en ook de andere ondernemers, maar ik heb nu eenmaal een boekwinkel) zijn het steunpakket voor de overheid! Ik moet over december, januari en februari duizenden euro’s loonbelasting betalen. Terwijl mijn personeel geen werk heeft en ze voor mijn winkel geen stuiver omzet kunnen maken. Ik moet over november en december nog duizenden euro’s aan btw betalen. Over de omzet die ik nog wél heb gehad. Een beetje overheid met gevoel in z’n donder zou zeggen: dat geld incasseren wij niet. Geen uitstel maar kwijtschelding. Lijkt mij logisch. Maar dat geld willen ze juist wél hebben, vele miljoenen per maand van alle ondernemers die hun winkel verplicht hebben moeten sluiten. Als ze een beetje knijpen komt er best nog wel ergens een euro uitrollen.

Briljant.

Satire

Noem Rutte maar gek, maar dit is een prachtig systeem. Overigens kunnen wij wel uitstel van betaling krijgen. Dat dan weer wel. Maar wees nou eerlijk? De kerstperiode is toch ook niet uitgesteld? Wel is het jammer dat het kabinet nu nog moet nadenken over een avondklok. Alsof ze gisteren voor het eerst iets over corona hebben gehoord. Maar goed, het schijnt dat er in Almere nog ergens een straat is waar rond elf uur ’s avonds drie jongeren op een hoekje staan te blowen. Dat kan natuurlijk niet. Een avondklok…. Een ondernemer zonder steun van de overheid heeft nu mogelijk meer baat bij een dagklok.

En ja…. deze column bestaat deze keer voor een groot deel uit satire. Mocht iemand dat niet herkennen, dan is dat mijn schuld.

 

Ik ben al kwaad vanaf de start van de lockdown en de afgelopen weken ben ik alleen maar kwader geworden. Niet omdat ik dicht moest, maar omdat niemand ziet dat ik langzaam aan het verdrinken ben. Sommige klanten komen binnen voor een boek en als ik ze dan moet teleurstellen, krijg ik te horen dat ze het wel ‘gewoon’ bij Bol bestellen. Hoe moet ik uitleggen dat de koffieshops en slijterijen essentieel zijn maar de boekwinkels niet?

Mensen denken dat ik mijn hand kan ophouden en dat de overheid mijn huur en salarissen betaalt. Dat een minister mij een compensatie geeft voor de misgelopen omzet en dat er ook wel iets geregeld zal worden met betrekking tot alle voorraden. Vanwege die lockdown die in mijn winkelstraat alleen mijn winkel heeft getroffen.

Menslievendheid

Er zijn klanten die woest worden als ze horen dat ik geen rooie cent krijg. Die mij aankijken alsof ik een grap vertel. Ik schrijf een wekelijkse column voor Het Boekblad en LinkedIn. Ook Hebban plaatst ze wekelijks en soms worden ze opgepikt door een (landelijke) krant of de NOS. Dan krijg ik een paar dagen later een belletje van één of ander bedrijf in het land die mijn wanhoop over de lockdown begrijpt en uit pure menslievendheid een order plaatst van honderden euro’s. Er bestaan ontzettend veel aardige mensen die begaan zijn met hun medemens. Plotseling weet ik er velen te bereiken. Gewoon door in een column uit te leggen wat er aan de hand is. Hoe oneerlijk het is dat je kapotgaat vanwege een besluit van de overheid en dat diezelfde overheid je vervolgens laat stikken.

Jinek

Ik begrijp dan ook niet dat partijen als KBb, maar ook CPNB en noem ze maar op, de publiciteit niet zoeken. Waarom zit er niet iemand iedere avond bij Jinek, Op1, Beau en weet ik veel welk programma dan ook? Waarom hoor ik Broese en Donner niet? Libris? Audax? NSO? Waarom zie je wel de mensen die de horeca vertegenwoordigen continu op de televisie? Je kan iedere dag wel een praatje maken bij de ministeries om te proberen de winkels weer open te krijgen, maar dat is kansloos. Een afhaalloket? Vergeet het maar. Je moet zorgen dat wij allemaal een vergoeding krijgen. Dat wij over twee maanden nog bestaan. Het kan toch niet zo zijn dat ik een ton aan omzet moet laten lopen en tegelijk twee maanden huur, salarissen, verzekeringen en andere vaste lasten moet betalen terwijl de regering die dat voor mij heeft besloten de andere kant op kijkt?

“Ik bestel het wel bij Bol”

Harry Potter

Vertel op de televisie en in kranten dat boeken alleen maar verschijnen omdat boekwinkels ze bij aanbieding inkopen. Wij financieren ieder nieuw boek! Iedere nieuwe auteur krijgt een kans omdat de boekwinkels erin geloven. Zonder boekwinkels waren de Zeven Zussen nooit verschenen, had nog nooit iemand van Harry Potter gehoord. Bol verkoopt alleen maar boeken bij de gratie van de boekwinkel. Die heeft niets op voorraad en verzendt gratis vanuit het Centraal Boekhuis ieder boek dat de boekwinkels hebben betaald. Iemand in boekenland heeft daarin ooit een enorme inschattingsfout gemaakt. Dat hebben wij onszelf aangedaan. Iemand heeft jaren geleden zitten slapen. En op dit moment doen wij dat weer!

Afgeslacht

Als makke schapen staan wij stilzwijgend in de rij om afgeslacht te worden. Uitgewist. Er is geen eenheid. Er zijn geen gezamenlijke schouders. Het lijkt net alsof wij allemaal toekijken hoe boekwinkels, uitgeverijen en auteurs massaal om zeep worden geholpen. De top van het schrijversgilde zal het wel overleven. Groot geworden door hun eigen talent en met de hulp van de boekhandel. De rest zal langzaam maar zeker verdwijnen. Auteurs…. Een uitstervend ras. Als een kwart van alle boekwinkels omvalt dan heeft ook Bol over een jaar of tien geen enkel boek meer in het assortiment. Alleen de oudere mensen weten dan nog wat een auteur was. Een soort minstreel uit de Middeleeuwen. Een anachronisme.

Malieveld

Waar blijven de mensen van het boekenvak? Wanneer worden ze zichtbaar voor het grote publiek? Wanneer krijgt het boek een gezicht? Wanneer gaan wij naar het Malieveld? Waarom noemt de regering boeken en tijdschriften een eerste levensbehoefte en worden wij toch met de grond gelijk gemaakt.

KOM OP! WE MOETEN KNOKKEN VOOR ONS BESTAAN!

 

Mijn winkel is al twee weken zo goed als gesloten. In plaats van de hoge omzetten die in december nodig zijn om als bedrijf te overleven, verdien ik momenteel met enkel een postbalie hooguit vijftig euro per dag. Tien tot vijftien klanten die op het laatste moment een pakketje willen versturen of zomaar een paar velletjes postzegels kopen. Omdat ze hopen dat het helpt. Liever iets dan niets. Aan medeleven en steunbetuigingen geen gebrek, maar van de instanties die ons kunnen redden hoor ik helemaal niets.

Oorverdovende stilte

Onze overheid zwijgt met een oorverdovende stilte. Ik hoop maar dat ze zich de ogen uit kun hoofd schamen, maar in werkelijkheid slaan ze zichzelf waarschijnlijk op de borst. Kijk eens hoe goed wij het doen. Ondertussen heb ik als winkelier zojuist mijn huur en salarissen moeten betalen en meer dan dertigduizend euro aan rekeningen voor goederen die ik onverkocht bij het grofvuil kan zetten. Terwijl de beleidsbepalers van Nederland zich door hun chauffeurs weer fluitend naar huis laten rijden, probeer ik wanhopig een peperdure lening te krijgen in de ultieme poging het onvermijdelijke zo lang mogelijk uit te stellen.

Black Friday

Hopelijk geloven ze in Den Haag zelf dat ze goed werk doen maar persoonlijk heb ik al mijn geloof in de overheid verloren. Niet vanwege het feit dat ik mijn winkel moest sluiten, maar wel omdat alle steunpakketten aan mijn neus voorbijgaan. Waarschijnlijk is iedere euro hard nodig om bedrijven als KLM van de ondergang te redden. Ik heb die enorme mensenmassa’s op Schiphol nog altijd op mijn netvlies, een paar weken voor de lockdown. De overheid had niet het besef dat het misschien verstandig was om vakanties te verbieden en dus vlogen duizenden mensen nog even snel naar die achteraf toch niet zo veilige Antillen. Net zoals Black Friday niet werd verboden. De definitie van essentieel kreeg een nieuwe betekenis. Je mocht niet naar de kapper maar wel die vervelende vlek in je zomerjas laten verwijderen bij een stomerij. Een warme jas kopen was verboden, maar bij de slijterij was je welkom. Ook de drogist mocht open, want waar moest je anders je eyeliner en lippenstift kopen? In mijn boekwinkel mocht je voor kerst alleen aansluiten in een lange rij voor de postbalie om de omzet van alle online bedrijven te garanderen.

Broeksriem

Je ziet nu al aankomen dat de winkels die moesten sluiten over drie weken nog steeds niet open kunnen. Terwijl bedrijven die al jarenlang een wanbeleid voeren mogelijk hun zakken al vullen met het geld uit die steunpakketten. Het beleid is onbegrijpelijk en halfslachtig, zoals dit kabinet dat keer op keer doet na de eerste golf. Zelfs het tijdig inenten van haar inwoners krijgen ze in tegenstelling tot de rest van de wereld niet voor elkaar. Het moet nu eenmaal zorgvuldig gebeuren, zegt een minister met luxe schoenen en bijpassende broeksriem. Alsof al die andere landen maar een beetje aanrommelen.

Mark Rutte

Ik heb een open brief geschreven aan Mark Rutte welke door ontzettend veel mensen is gedeeld. Hij is verzonden naar vrijwel alle politieke partijen en hun leiders. Van niemand kwam een reactie. Heel de politiek is – zeer terecht – in rep en roer als een vrouw in de bijstand zevenduizend euro moet terugbetalen aan de sociale dienst omdat haar moeder soms bijspringt met de boodschappen, maar niemand reageert op het feit dat duizenden winkeliers volledig buiten hun schuld failliet gaan omdat ze nergens aanspraak op kunnen maken en aan hun lot worden overgelaten.

Opstand

Stel je voor: je hebt een koopwoning en de overheid zegt dat je er in 2021 niet mag wonen. Je moet wel de hypotheek blijven betalen, gas- en licht en je verzekeringen. Al je vaste lasten gaan gewoon door, maar je krijgt geen enkele compensatie. Ga je toch naar je koopwoning, dan krijg je een enorme boete. Je moet op zoek naar een vervangende woning en alle kosten zijn voor jou. Het hele land zou in opstand komen. Niemand zou dit pikken. Het zou het gemiddelde gezin tienduizenden euro’s kosten. Hoe haalt de overheid het in zijn hoofd!

Het is qua impact en geld echter precies wat ze doen met duizenden winkeliers.