Column

Ik loop van de supermarkt in het centrum van Almere-Haven naar mijn winkel. Een paar meter voor mij loopt een vrouw met een telefoon tegen haar oor gedrukt. Ze praat zo te horen met een vriendin, die door de luidspreker in het mobieltje bijna woord voor woord is te verstaan. Ik hoor dat het gesprek gaat over een of ander handboek dat de vriendin heeft gelezen en dat een enorme impact heeft gehad op haar leven. De vrouw die voor mij loopt reageert met buitengewoon veel enthousiasme.

Kelly Weekers

“Ik ga kijken of ze het bij de boekwinkel ook voor mij kunnen bestellen.” Dat is mooi, denk ik en we lopen allebei de winkel in. Terwijl ik naar het magazijn loop om mijn broodjes met beleg op te ruimen, gaat de vrouw in de winkel op zoek naar het boek dat haar zojuist is aanbevolen. Terwijl ik even later richting de toonbank loopt, zie ik dat ze haar zoektocht al heeft opgegeven. Ze vraagt aan mijn collega of wij het voor haar kunnen bestellen. Het blijkt te gaan om ‘Happy Life Hacks 365’, een boek van Kelly Weekers met honderd tips & tricks voor een leuker leven. Deze hebben wij echter wel degelijk op voorraad en tevreden verlaat de klant de winkel met het boek waarvan haar vriendin zegt dat het haar leven veel mooier gaat maken.

Boter

Even later komt een andere vrouw de winkel binnen met een nog niet dicht geplakte doos van Zalando, een rol plakband, een balpen, een nietmachine, een schaar en een stapel papieren. Ze kijkt rond in de winkel, op zoek naar een plek om even te zitten. Als ze die nergens ziet, komt ze naar de toonbank en vraagt of ze haar pakket daar even mag dichtplakken en van de juiste stickers kan voorzien. Ook moeten er nog een paar retourformulieren worden ingevuld. Ik leg uit dat dit vanwege corona helaas niet kan. “Wij mogen mensen niet langer binnenhouden dan strikt noodzakelijk en als u bij de toonbank uw pakket gaat staan inpakken kan niemand er meer bij.” Ik ga ervan uit dat ze dit begrijpt. Iets met 1.50 meter. Overal in de winkel staat dit duidelijk aangegeven. Mevrouw kijkt mij met verbazing aan. “Waar moet ik het dán doen?”, vraagt ze beledigd. Ik stel voor om dat thuis te doen. Dat lijkt mij logischer dan je hele administratie mee te slepen naar de plaatselijke boekwinkel. “Belachelijk”, zegt ze luid. “Wie heeft dat nou weer verzonnen?”

Mondkapje

Normaal leg ik uit dat er in de wereld een virus is met de naam corona en dat die ontzettend veel slachtoffers maakt. Deze keer heb ik er geen zin in. Deze klant lijkt mij ook niet gevoelig voor de voorschriften van het kabinet. Ze heeft geen mondkapje en maakte geen gebruik van de mogelijkheid om bij de ingang haar handen te desinfecteren. “Het wordt steeds gekker in dit land”, foetert ze door en kijkt om zich heen op zoek naar iemand die het met haar eens is. De mensen in de winkel kijken haar echter overwegend hoofdschuddend aan. Bij een enkeling zie ik zelfs een blik van medelijden. Ze verlaat kwaad de winkel met de open doos van Zalando, haar rol plakband, de nietmachine, balpen, schaar en een dik pak papierwerk. “Zal ze straks met een braadpan en een klont boter naar de slager gaan?”, vraagt een man achter in de winkel.

Happy Life Hacks

Soms kan ik wel moe worden van mensen die denken dat de coronaregels niet voor hen zijn bedacht. Dat zij vrijstelling hebben gekregen om te doen en laten wat ze zelf willen. Die voorbijgaan aan het feit dat wij bij controle door handhavers enorme boetes kunnen krijgen en zelfs sluiting van de winkel riskeren. Op een rustig moment loop ik naar de kast met non-fictie boeken waar nog twee exemplaren staan van de Happy Life Hacks. Zal mevrouw Weekers de oplossing hebben? Weet zij een manier waardoor ik mij niet meer aan dit soort mensen ga ergeren? Ik lees het begin van de eerste pagina.

‘Nee, dit boek gaat je niet gelukkig maken en al helemaal niet 365 dagen per jaar.’

Ik zucht nog eens diep en loop weer langzaam terug naar de toonbank.

 

Een ouder echtpaar staat bij de boekentafels en kunnen overduidelijk niet vinden wat ze zoeken. Ze maken een beetje ruzie en praten harder dan normaal. “Hoe heet dat boek dan?”, vraagt de man geïrriteerd. “Dat weet ik juist niet meer”, is het antwoord. “Hoe kan je het dan vinden?” De vrouw loopt een stukje weg van haar man en kijkt in de kast met vertaalde romans. Hij blijft hoofdschuddend staan en besluit te wachten op de dingen die gaan komen.

Roxane Van Iperen

Ik loop richting de vrouw en vraag of ik kan helpen. Ze kijkt mij dankbaar aan. “Ik zoek een boek dat laatst op televisie werd genoemd maar ik kan mij de titel niet meer herinneren. Het gaat over de oorlog.” Dat is niet zo heel veel informatie. Ik vraag of ze nog iets meer weet. “Volgens mij gaat het over een verwend nest”, bromt de man van afstand. “Niet waar”, zegt de vrouw geïrriteerd. “Het is een waargebeurd verhaal over de oorlog en het boek is ergens voor genomineerd. Ik weet alleen niet meer voor welke prijs.” Bij mij gaat een lampje branden. Ik loop naar de tafel, waar meneer nog staat. Met zijn hand leunt hij op een stapel boeken. Laat dat nou net het boek zijn dat ze zoeken. ’t Hooge Nest van Roxane van Iperen.

Yuval Noah Harari

“Ja, dat is hem”, zegt de vrouw enthousiast. Haar man kijkt opgelucht. Die was al bang dat ze de hele ochtend in de boekwinkel moesten zoeken naar een of ander boek. “Heb je ook het laatste boek van Oek de Jong”, vraagt zij nu, terwijl ze haar man negeert. Ik knik en loop naar de kast. Uiteraard. ‘De zwarte schuur’ is een bestseller geweest en verkoopt nog altijd gestaag. Een prachtig boek. Mevrouw slaakt een tweede vreugdekreetje en is nu niet meer te stuiten. “Een tijd terug was er bij Adriaan van Dis een Israëlische auteur met boeken over het ontstaan van de mensheid. Helaas ben ik vergeten hoe hij heet.” Yuval Noah Harari is inderdaad niet de makkelijkste naam om te onthouden. Ik loop naar de kast en laat zien waar zijn boeken staan. We hebben ze allemaal. ‘Sapiens’, ‘Homo Deus’ en ‘21 lessen voor de voor de 21ste eeuw’.  Ze pakt de eerste twee boeken uit de kast en voegt ze toe aan de stapel. “Allebei?”, vraagt haar man die van een afstand toekijkt. “Ja”, zegt zij. “Allebei. Het gaat over de oorsprong en de toekomst van de mens. Heel interessant. Er staat exact in waar wij allemaal vandaan komen.”

“Ik kom uit Bolsward”, zegt hij meteen. “Daar heb ik niet zo’n boek voor nodig.”

Jerry Seinfeld

Ze zucht en geeft geen antwoord. “Hij leest nooit iets”, zegt ze samenzweerderig tegen mij. “Ik heb genoeg pogingen gedaan, maar hij heeft er het geduld niet voor. Wel de hele dag naar de televisie staren, maar geen geduld om te lezen.”  Ze loopt samen met mij naar de toonbank om af te rekenen. Haar man komt ook weer in beweging. “Is het gelukt?”, vraagt hij hoopvol. Hij krijgt van haar nog steeds geen antwoord. Als hij langs het meubel loopt met nieuwe titels valt zijn blik op een boek van Jerry Seinfeld. Een verzameling van zijn beste werk van de afgelopen vijf decennia. “Hé, die man ken ik van de televisie”, zegt hij enthousiast. Hij pakt het boek op en begint het door te bladeren. Zijn vrouw ziet het vol verbazing gebeuren. “Kijk nou eens”, fluistert ze. “Hij heeft een boek in zijn handen.”

Verbijstering

“Deze wil ik wel lezen”, zegt hij met een grote grijns. “Jerry Seinfeld, weet je nog lieverd? Hij had vroeger die show waar wij naar keken. En die serie met die oude auto’s. Lachen.” Hij laat het boek aan zijn vrouw zien. “Lekkere grote letters ook.” Zij is met stomheid geslagen en kan geen woord uitbrengen. “Hoeveel krijg je voor al die boeken?”, vraagt hij aan mij. Ik scan ook het boek van Seinfeld en kom op ruim honderd euro. Hij rekent af met zijn pinpasje en pakt de papierentas met boeken van mij aan.

“Kom je lieverd?”, vraagt hij aan zijn vrouw.  Terwijl hij naar de deur loopt staat zij nog in totale verbijstering bij de toonbank.

 

Een klant staat bij de kassa met een Voetbal International, de drie losse delen van de Rebound trilogie van Willem Asman en de gebonden Berlijnse Trilogie van Philip Kerr. “Ik twijfel een beetje over die omnibus van Kerr”, zegt hij, terwijl hij de boeken op de toonbank legt. “Ik heb er wel eens iets over gehoord, maar ik ben niet zo’n liefhebber van boeken over de Tweede Wereldoorlog. Heb jij deze gelezen?”

Philip Kerr

De Berlijnse Trilogie van Philip Kerr. Ik kijk mijn klant aan en vraag mij af waar ik moet beginnen. Ik heb Kerr persoonlijk gekend. Niet dat we op verjaardagen kwamen, maar toen ik de eigenaar was van een grote website over boeken, heb ik de auteur een paar keer ontmoet. Een aantal jaar hebben wij met enige regelmaat mailtjes over een weer verzonden en het was een schok toen hij in het voorjaar van 2018 plotseling kwam te overlijden. Toen ik Kerr voor het eerst de hand mocht schudden, had ik de Berlijnse Trilogie al lang en breed gelezen. Na drie delen was hij er mee gestopt en andere boeken gaan schrijven. Rechercheur Bernie Gunther, de hoofdpersoon in de trilogie, was een zeer charismatische man die op de lezers een onvergetelijke indruk wist te maken. De Berlijnse Trilogie bestond uit de delen “Een Berlijnse kwestie”, “Het handwerk van de beul” en “Een Duits requiem” en vormen samen een legendarisch geheel. Zelden heb ik een serie gelezen die zoveel indruk op mij heeft gemaakt. De boeken spelen zich af in Nazi Duitsland, midden in de oorlog, maar zijn absoluut geen oorlogsromans. Het zijn ijzersterkte thrillers, boordevol geweldige dialogen, die je bij de strot grijpen en vervolgens niet meer loslaten. Philip Kerr liet de wereldwijd miljoenen fans van Bernie Gunther na het derde deel maar liefst vijftien jaar wachten op een vervolg en schreef vervolgens meer dan tien nieuwe boeken die niet allemaal hetzelfde niveau wisten te halen. Een mindere Gunther was echter beter dan helemaal geen Gunther en binnen de thrillerwereld hoorde je dan ook niemand klagen.

Mythische status

Mijn klant keek mij nog steeds verwachtingsvol aan. “Is het wat?”, vroeg hij nogmaals. Ik vertelde hem dat de trilogie slechts twintig euro was en dat hij hem na het lezen waarschijnlijk voor nog geen vijfhonderd euro zou willen verkopen. De Berlijnse Trilogie is nooit erg lang leverbaar. De uitgeverij lijkt op die manier de haast mythische status van de serie te onderstrepen. Koop het nu of heb de rest van je leven spijt. Mijn klant is overtuigd, al zie ik in zijn ogen ook wel een stukje ongeloof. Welk boek is nou zó goed dat de boekverkoper er op het oog een beetje sentimenteel van lijkt te worden. Ik merk het aan hem en weet dat hij het snel genoeg zal ontdekken.

Het zijn mooie boeken die u heeft uitgekozen. Daar gaat u zeker geen spijt van krijgen.

Willem Asman

“Die boeken van Asman lijken mij heel spanend. Ik heb bij de bibliotheek al een stukje gelezen.” Ik kan het alleen maar beamen. Het is een hele sterke serie die zich grotendeels in Amerika afspeelt. Willem Asman is één van de betere thrillerauteurs van Nederland en met het eerste deel won hij de Gouden Strop. “Ik wil eigenlijk slechts één van beide series kopen. Welke zou u kiezen?” Tja, dat is niet zo heel moeilijk. Ik zou ze allebei nemen. Het zijn allemaal thrillers, maar onderling totaal niet met elkaar te vergelijken. Als u graag spannende boeken leest, dan zijn zowel Philip Kerr als Willem Asman een schot in de roos. De Berlijnse Trilogie is een klassieker, tijdloos. Ongeëvenaard. De Rebound Trilogie is het beste werk van een Nederlandse auteur met internationale allure.

“Ik wil echt dat er ééntje gaat afvallen, dus u helpt niet echt.”

Voetbal International

Dan stel ik voor dat u de Voetbal International laat liggen. Daar staat die Duitse trainer van PSV op de voorkant dus dat kan nooit wat wezen. Mijn klant kijkt mij verbijsterd aan. Vervolgens begint hij hard te lachen. “Geweldig antwoord. U heeft gelijk. Ik neem alle boeken en ik laat u weten wat ik ervan vond.” Tevreden en met een grote grijns verlaat hij de winkel. De Voetbal International bleef ongemerkt achter op de toonbank.

 

Nadat ik een klant heb geholpen met het uitzoeken van een roman zie ik dat Daphne bij de toonbank staat. Het is altijd een plezier om haar te zien. Het meisje dat vastbesloten is om ooit mijn winkel over te nemen. Ik zeg haar gedag en vraag of haar moeder boodschappen aan het doen is. “Nee, dat heeft ze al gedaan.” Met haar hoofd wijst ze naar de witte doos die ze in haar handen heeft. Op de bovenkant zit een sticker van Bakker Bart, verderop in ons winkelcentrum.  

“Ik ben jarig!”

Echt waar?

Appeltaart

“Ja, dat zeg ik toch?” Dat is zo. Daphne is er goed in om meteen te reageren als ik een open deur lijk in te trappen. Meisjes van die leeftijd laten zich niet meer zo makkelijk in de maling nemen. Daphne straalt. “Ja, ik ben een tiener”, zegt ze zo trots als een pauw. Alsof ze daar de afgelopen maanden heel hard aan heeft gewerkt. Ze kijkt weer naar de witte doos van de bakker die ze in haar handen heeft. Ik weet dat er appeltaart in zit. Misschien wel met slagroom. Haar moeder heeft twee dagen geleden gevraagd wat voor gebak wij lekker vinden. Daphne loopt naar de zijkant van de toonbank en zet de doos daar voorzichtig neer. “Dit is voor jullie”, zegt ze officieel.

Ruiken

“Lekker hoor. Ik kan de appeltaart hier vandaan al ruiken.” Daphne kijkt mij achterdochtig aan. “Hoe weet jij dat nou weer?”, vraagt ze. “Dat kan je helemaal niet ruiken.” Ik maak de doos voorzichtig open en zie twee grote stukken appeltaart met slagroom. Ik draai de doos half om naar Daphne. “Appeltaart”, zeg ik met een stem alsof het heel normaal is dat ik dat van tevoren al wist. “Hoe wist jij dat, Eric? Kan jij dat echt ruiken?”. Daphne kijkt mij enigszins geïmponeerd aan en ik ben duidelijk weer wat extra in haar achting gestegen. Ze vraagt echter niets meer. Ze is nu tien jaar en weet dat er dingen zijn die je wel kan vragen maar waar je toch geen serieus antwoord op gaat krijgen.

Magische apotheek

Ik vraag Daphne of ze leuke cadeautjes voor haar verjaardag heeft gehad. Ze knikt meteen hartstochtelijk met haar hoofd. “Van opa en oma drie boeken van de Magische Apotheek. Drie! Dat is hartstikke veel. Van papa een hele mooie nieuwe fiets. Die oude fiets was veel te klein voor mij. Ik ben heel erg gegroeid. Van mijn moeder twee spelletjes voor op de computer en van mijn allerbeste vriendin een ketting van echt zilver. Met een hartje. En ik heb bijna twintig euro aan geld gekregen. TWINTIG EURO!”

“Dat zijn wel heel veel cadeautjes. Volgens mij krijg je er nog meer.”

Virus

“Nee hoor, iedereen is geweest. Er mag niet meer zoveel visite komen door dat stomme virus.” Het komt er venijnig uit, maar ook met een zekere berusting. “Dat is waar”, zeg ik. “Dat is niet leuk voor kinderen die nu jarig zijn.” Daphne haalt haar schouders op. “Toch denk ik dat je nog wel een cadeautje krijgt.” Ze fronst haar wenkbrauwen om daar over na te denken. Onder de toonbank haal ik een pakje tevoorschijn dat keurig is ingepakt. Al zeg ik het zelf. Op een sticker staat: voor de jarige Daphne.

“Wauw, is dat voor mij?”

Tien

Met enige verbazing kijkt ze mij aan. “Hoe wist jij dat ik jarig was?” Plotseling lijkt ze het allemaal niet meer te vertrouwen. Die appeltaart die ik kon ruiken en nu zo maar uit het niets een cadeautje. “Ik weet dat soort dingen gewoon”, zeg ik tegen haar. Daar neemt ze als tienjarige geen genoegen meer mee. “Nee, eerlijk zeggen, Eric. Hoe wist je dat?” Ik vertel dat een beetje boekwinkel dat soort dingen weet. Dat ik het ergens heb gelezen. Ik weet niet meer precies waar. “Ooohhhh….. jij jokt. Je weet het van mijn moeder. Mama heeft het verklapt.” Ik moet lachen. Dus je wilt dit cadeautje niet, vraag ik haar? “Echt wel”, zegt ze fanatiek. Ze bekijkt aandachtig het cadeaupapier. “Het is een boek, ik kan het ruiken.” Ze kijkt mij stralend aan. “Kan jij dat ruiken”, vraag ik vol verbazing. “Ja hoor”, zegt ze. “Ik ben nu toch tien?”

 

Geluk dwing je af. Het zou een uitspraak van Johan Cruijff kunnen zijn. Als hij het kon zou hij hem alsnog claimen. Het zal niet in alle gevallen waar zijn, maar soms lijkt het een waarheid als een koe. Begin dit jaar begonnen wij met de verkoop van buitenlandse pockets. Engelstalig in dit geval. Twee kasten met veel titels die daarnaast ook nog eens regelmatig rouleren. Nieuw te verschijnen bestsellers komen automatisch in ons assortiment en oudere titels die niet (meer) verkopen gaan er weer uit.

Stoepbord

Buiten op straat staat een stoepbord waarmee wij kenbaar maken dat we Engelse pockets verkopen. Niet iedereen weet dat, aangezien het jarenlang niet in ons assortiment heeft gezeten. Het loopt allemaal nog geen storm, maar het gaat wel iedere maand een stukje beter. Klanten moeten het weten, er aan wennen en daarom is het succes ook een kwestie van een wat langere adem. Wij nemen er de tijd voor, gaan testen tot het eind van dit jaar maar hebben stilletjes al besloten dat we ook volgend jaar gewoon doorgaan. Ondertussen zoeken wij naar manieren om ons assortiment onder de aandacht te brengen.

Jeffrey Archer

Voor het Nederlandstalige boek zijn er verschillende momenten in het jaar waarbij de boeken in het zonnetje worden gezet. De Boekenweek, de Maand van het Spannende Boek en natuurlijk de Kinderboekenweek. Tussendoor nog allerlei andere acties, zoals de Week van de Filosofie, de Week van de Geschiedenis en de Week van de Poëzie. Het tijdschrift Linda heeft een actieperiode waarbij de klant vijf euro korting krijgt op door het tijdschrift gekozen boeken. Daarnaast heb je nog verschillende literaire prijzen die voor veel aandacht zorgen. Als je het zo bekijkt, heb je als boekverkoper eigenlijk niet zo heel veel te klagen. Dit jaar is er de aftrap van een nieuw fenomeen: de Week van het Engelse Boek. Van 26 oktober t/m 3 november krijg je bij aankoop van minimaal € 12,50 aan Engelstalige boeken een gratis geschenk. Een spannende verhalenbundel van bestsellerauteur Jeffrey Archer: Four Warned. Archer is niet zomaar iemand. Wereldwijd zijn er meer dan 275 miljoen exemplaren van zijn boeken verkocht. Mooi dus dat juist hij degene is aan wie de eerste Week van het Engelse Boek wordt opgehangen.

Margaret Thatcher

Het lijkt net of Van Ditmar deze week speciaal voor onze winkel in Almere-Haven heeft bedacht. Uiteraard doen wij mee. Het is het ideale moment om alle aandacht op onze twee kasten met Engelse boeken te vestigen en iedereen in de directe omgeving van onze winkel te laten weten dat wij een prachtig assortiment hebben staan. Jeffrey Archer zal met zijn boek een mooie bijdrage gaan leveren. Een kleurrijk man trouwens, die Archer. In Engeland zat hij een aantal jaar in het kabinet en deed hij een poging om burgemeester van Londen te worden. Margaret Thatcher benoemde hem lang geleden tot vicevoorzitter van de Conservatieve Partij maar toen hij in een interview verkondigde dat veel jonge werkloze in Engeland simpelweg te lui waren om te werken, kwam er bijna een eind aan zijn politieke carrière. Een rechtszaak over zijn bezoek aan een prostitué bleek een jaar later de bekende druppel. In 2001 kreeg hij wegens meineed een gevangenisstraf van vier jaar. Achter de tralies schreef hij drie meesterlijke dagboeken. Als auteur was hij in 1980 al doorgebroken met de thriller Kane & Abel, waarna hij nog veel bestsellers schreef.

Cadeauboek

Je zou bijna denken dat zo’n leven alleen mogelijk is in een boek. De waarheid overtreft soms de fantasie. Vandaag de dag is Archer in een rustige periode van zijn leven aangekomen. Hij is tachtig jaar en zal de meeste uitspattingen inmiddels achter de rug hebben. Vanaf 26 oktober is hij echter een week lang het boegbeeld van de Week van het Engelse Boek. Ik ben zeer benieuwd of dit initiatief een succes gaat worden. Iedere boekwinkel in Nederland kan er aan meedoen, dus hopelijk krijgt het voldoende publiciteit. Met onze twee kasten barstensvol prachtige Engelstalige romans en thrillers zijn wij er klaar voor. Wat we niet hebben kunnen wij doorgaans bestellen. U bent van harte uitgenodigd om langs te komen en bij aankoop van € 12,50 aan Engelse boeken dat cadeauboek van Archer mee te nemen.

 

 

 

“Hoi Astrid en Eric, het is Kinderboekenweek.”

Daphne komt de winkel binnen en loopt direct na haar begroeting naar de kasten met jeugdboeken. Ik krijg nauwelijks de kans om iets terug te zeggen. Ook haar moeder komt binnen en zij loopt naar de toonbank waar Astrid en ik haar begroeten.

Daphne

“Ik moet even snel een boodschap doen. Mag Daphne even blijven?” Uiteraard geen enkel probleem. Wij hebben Daphne als boekwinkel bijna geadopteerd nadat ze te kennen had gegeven dat ze hier over vijftien jaar wil komen werken. De moeder van Daphne kijkt of ze ieder moment in tranen kan uitbarsten. “Nee, het gaat wel. Ik heb het er soms nog wat moeilijk mee. Mijn man en ik zijn twee maanden geleden uit elkaar gegaan. Die dingen gebeuren helaas, maar het is moeilijk voor Daphne. Dat breekt mijn hart.”

Juf Braaksel

Het nieuws overvalt ons, terwijl we beseffen dat wij de vader van Daphne nog nooit in de winkel hebben gezien. Niet met Daphne althans. Als hij wel als klant in de winkel kwam dan hebben wij de link nooit gelegd. Vanuit de hoek met jeugdboeken horen wij Daphne lachen om iets wat ze leest in één of ander boek. Misschien wel het net verschenen derde deel van Carry Slee over Juf Braaksel, waarvan ze de eerste twee delen heeft verslonden. Ze zit inmiddels op een krukje van Roald Dahl een stukje te lezen in een boek met fascinerende feiten over ridders. Ook Prutsers & Pechvogels van Tosca Menten ligt binnen handbereik. Aangezien het verder vrij rustig is in de winkel, loop ik naar haar toe. Ik vraag of ze al een boek op haar verlanglijstje heeft staan. “Juf Braaksel en de geniale ontsnapping”, zegt ze meteen. Die mag ik van mama kopen. Die wil ik echt héél graag lezen.”

Gouden Griffel

Het enthousiasme spat er helemaal vanaf. Haar blauwe ogen kijken mij stralend aan. Nergens zie ik iets van verdriet over haar vader. Kinderen zijn vaak sterker dan ouders denken en misschien kan Daphne het buitenshuis goed van zich afzetten. Een klant die al een tijdje door de winkel loopt vraagt om aandacht en wil een boek van Cees Nooteboom. Hij zoekt iets wat zich afspeelt in Afrika en ik laat hem “De roeiers van Port Dauphin” zien, een reisverslag uit 2011. Het is exact wat hij zoekt en terwijl ik met hem richting de toonbank loop, zie ik dat Daphne inmiddels de winnaar van de Gouden Griffel heeft ontdekt. Nadat het boek van Nooteboom is afgerekend loop ik weer naar Daphne. Meteen legt ze het boek weer op de stapel.

Scheiden

Dat boek heeft de Gouden Griffel gewonnen, zeg ik tegen haar. Het ziet er mooi uit. Daphne knikt alsof het haar interesse totaal niet heeft. Het gaat over mensen die van elkaar houden en hoe dat soms weer voorbij kan gaan. Bij volwassenen althans. Over mensen die gaan scheiden. Hoewel ze natuurlijk altijd van hun kinderen blijven houden. Dat gaat nooit meer over. Daphne kijkt mij weer aan. “Echt waar?”, zegt ze met een klein stemmetje. Echt waar, zeg ik. Van je kinderen blijf je altijd houden. Dat gevoel kan je nooit uitzetten, dat is voor altijd.

Bette Westera

Daphne pakt het boek “Uit elkaar” van Bette Westera (met tekeningen van Sylvia Weve) opnieuw van de stapel en bekijkt met veel interesse de kleurige pagina’s vol met gedichtjes. Ze zegt niets over haar vader en moeder, maar je merkt dat het boek een enorme aantrekkingskracht op haar heeft. Het verkoopt in de Kinderboekenweek beter dan ik had verwacht. Ik was bang dat het onderwerp te moeilijk was voor kinderen, maar niets blijkt minder waar. Dit jonge meisje heeft een wereld van vragen en gevoelens die ze misschien niet kan verwoorden maar die haar wel bezighouden. “Deze wil ik”, zegt ze uiteindelijk. “Denk je dat het mag van mama?”, vraagt ze meteen daarna aan mij.

Belangrijk

Ik denk het wel. Volgens mij zal je moeder het een geweldig idee vinden. Daphne begint weer te stralen. “Dan komt Juf Braaksel wel een nadere keer”, zegt ze resoluut. Daphne blijft bij de kinderboeken en ik loop weer richting de toonbank, terwijl ik mij plotseling besef hoe belangrijk het eigenlijk is dat Bette Westera dit jaar heeft gewonnen.

 

Op de tweede dag van oktober kreeg ik het geweldige bericht dat ik was uitgeroepen tot beste boekverkoper van Nederland. Stichting Elspeet maakt de winnaar sinds 2006 ieder jaar bekend en onder mijn voorgangers zitten onder andere goede vrienden als Wim Krings (2008) en Remco Houtepen (2016). Buiten het boekenvak zal niemand hier wakker van liggen, maar je mag van mij aannemen dat het best wel een dingetje is om deze prijs in de wacht te slepen.

Albert Hogeveenbokaal

Het is wel vreemd dat ik van Stichting Elspeet geen persoonlijk bericht heb ontvangen. Geen brief, geen mail, geen telefoontje. Ik moest het ‘gewoon’ lezen op een website. Voor hetzelfde geld had ik het gemist en had ik misschien nooit geweten dat ik deze prestigieuze prijs heb gewonnen. Of ik had het pas over een paar weken gelezen in de krant die de viswinkel tegenover mijn boekwinkel in Almere-Haven gebruikt om zijn verse producten in te verpakken. Tot mijn verdriet kreeg ik ook geen beeldje of iets dergelijks. Wim Krings kreeg een aantal jaar geleden een oorkonde en de Albert Hogeveenbokaal. Dat had mij ook wel wat geleken. Een huldiging was daarnaast toch wel het minste geweest. Hoewel ik de reputatie heb om nooit op te komen dagen bij dit soort feestjes en partijen. Een speech was echter leuk geweest. Dan had ik nog wat mensen kunnen bedanken die belangrijk voor mij zijn geweest.

Stichting Elspeet

Nu moest ik het doen met een zelf door mij geplaatst bericht op Facebook en de tientallen reacties die ik binnen een paar uur kreeg. Hartverwarmend hoor, daar niet van, maar toch niet helemaal zoals ik mij dit had voorgesteld. De felicitaties waren uiteraard van vrienden en familie, maar ook van uitgevers en collega boekverkopers die het nieuws in de media even hadden gemist. Daarnaast een handvol bevriende auteurs als Astrid Harrewijn, Natasza Tardio en Simon de Waal. Zelfs Carel Bikkers, voormalig directeur van Audax, kwam met virtuele bloemen en gebak. Woorden als ‘terecht’ en ‘eindelijk’ waren niet van de lucht. Het deed mij goed, maar het schuurde toch wel een beetje. Zou Stichting Elspeet die trofee en de brief misschien via de pakketdienst hebben verzonden? Dat kan uiteraard en dan is het wel logisch dat ik er niets van heb vernomen. Dat pakketje krijg ik pas over een paar weken, of het ligt ergens in een magazijn van een willekeurig PostNL servicepunt die niet weten dat de bezorger bij mij thuis geen briefje in de bus heeft gedaan.

Dat zal het zijn…. Het kan niet anders. Ik kan geen andere verklaring bedenken.

Grappige voornaam

Goh… boekverkoper van het jaar. Dat had ik toch nooit kunnen bedenken. Het is toch waar je vanaf je eerste stappen in het boekenvak al op hoopt. Hoewel in mijn geval die prijs toen nog niet bestond. Je wilt toch wel een keer ergens de beste in zijn. Eeuwige roem, zeker gezien het lijstje met voorgaande winnaars. Die mochten soms naast Matthijs van Nieuwkerk zitten om het beroemde boekenpanel te vormen. Niet iedereen aan tafel was ooit de beste geweest, want op zich was dat niet het criteria van Matthijs. Die was zelf al ergens het beste in en dan is het niet leuk om die eer met andere mensen te moeten delen. Soms was het al voldoende als je een grappige voornaam had. Maar boekverkoper van het jaar, dat is natuurlijk wel even iets anders dan een kwartiertje per maand iets op televisie over een boek mogen vertellen.

Audax

Vanuit Audax heb ik ook nog niets vernomen. De moedermaatschappij van onder andere AKO, Bruna en The Read Shop. Dat komt misschien omdat ze de grote baas hebben weggestuurd. Tijdelijke chaos en meteen is de kleine middenstander de pineut. De één krijgt een afkoopsom en de ander kan fluiten naar zijn oorkonde en bokaal. Het is ongelijk verdeeld in de boekenwereld, zoveel is wel weer duidelijk. Misschien heeft het feit dat vanwege corona niet alleen ik maar iedere boekverkoper in Nederland dit jaar is uitgeroepen tot winnaar daar wel iets mee te maken. Maar dat zijn wat mij betreft slechts onbeduidende details en hooguit ammunitie voor die paar mensen binnen het boekenvak die mij deze prijs niet gunnen.

Afgunst.

Bah!

 

(Voor de goede orde: Iedere boekverkoper in Nederland won dit jaar de prijs. Ik dus ook)

 

Ik krijg een mevrouw bij de kassa die op zoek is naar een mooie roman. Ze heeft eerder deze maand “Viktor” van Judith Fanto en “De avond is ongemak” van Marieke Lucas Rijneveld gekocht. Twee prachtige boeken die duidelijk in de smaak zijn gevallen. Ze kijkt mij aan met een blik die verraad dat ze zich geen zorgen maakt over het volgende boek dat ik ga aanraden. Ik heb nog niets laten zien en mijn klant is al akkoord. Een mooi voorbeeld van het vertrouwen dat ze heeft in haar favoriete boekwinkel.

Ruimte

Bij de boekentafel pak ik het nieuwe boek van Walter van den Berg. Alleen de omslag is al geweldig. Zijn roman “Ruimte” is nog maar net verschenen en net als zijn vorige romans zeer de moeite waard. Sterker nog, dit kan wel eens zijn allerbeste zijn. Wij kregen het boek eerder uitgeleverd dan het verkocht mocht worden en vanwege dat embargo had ik de tijd om het alvast te lezen. Het is een boek dat meerdere gevoelens bij de lezer opwekt en dat je vanaf de eerste pagina’s bijna niet meer uit je hoofd kan krijgen. Het gaat over levensbepalende beslissingen en hun verstrekkende gevolgen, maar meer nog over de onderliggende oorzaken. Waar ligt het daadwerkelijke begin van een drama?

Ildefonso Falcones

Na het afrekenen staat de volgende klant alweer voor mijn kassa. Een meneer die ik nog niet eerder in de winkel heb gezien. Hij vraagt welk boek ik zojuist heb aanbevolen. “Het klonk erg interessant wat je vertelde en volgens mij heb ik al eens iets eerder van die auteur gelezen.” Ik laat hem “Schuld” zien, het vorige boek van Walter van den Berg. Hij knikt. Die had hij gelezen, evenals de twee romans daarvoor. “Ik kom uit Amsterdam West”, zegt hij. “Daar spelen die boeken zich allemaal af. Zeer herkenbaar.” Ik vertel hem dat ik ook uit dat deel van Amsterdam kom en daar vele jaren heb gewoond. Vooral “West” vond ik een overdonderend boek. We kijken elkaar aan met een blik van verstandhouding en hij pakt een exemplaar van “Ruimte” van de stapel. Daarnaast neemt hij ook meteen het nieuwe boek van Ildefonso Falcones over Barcelona en de gebonden editie van de eveneens net verschenen Ken Follett mee naar de toonbank.

“Heb je nóg iets moois voor mij?”

Walter van den Berg

We hadden het net over “West” van Walter van den Berg, maar er is nog een boek met dezelfde titel welke ook prachtig is. Ik laat de debuutroman van Carys Davies zien. Een boek dat ik al dusdanig veel heb aanbevolen dat ik bijna recht heb op provisie. Voordat ik de kans krijg om er iets over te vertellen is deze klant al overtuigd. “Ik neem hem”, zegt hij resoluut en legt de roman op de groeiende stapel boeken. “Is er nog iets wat ik absoluut niet mag missen, een onbekend pareltje wat bijna niemand kent?” Ik moet even nadenken en pak vervolgens “Wij zijn licht” van Gerda Blees. Ze  schreef het boek nadat ze een paar jaar geleden in de krant had gelezen over de dood van een 62-jarige vrouw die samen met drie huisgenoten had besloten alleen nog te leven van licht en lucht. Ze overleed aan ondervoeding en justitie besloot de nog springlevende huisgenoten aan te klagen voor nalatigheid. De vraag in de roman is hoe dit soort dingen op zo’n gruwelijke manier kunnen ontsporen. Op het oog een goede combinatie met “Ruimte” van Walter van den Berg.

“Ik neem hem.”

Maandagochtend

Wederom kort maar krachtig, geen enkele twijfel. Een gewone maandagochtend. Een onbekende klant. “Ik woon hier nog niet zo lang”, lijkt hij mijn gedachten te lezen. “Voor mijn werk moet ik vaak verhuizen. Het eerste wat ik altijd doe is op zoek naar een goede boekwinkel. Ik ben blij dat ik die hier op mijn eerste dag heb kunnen vinden.” We wensen elkaar een mooie dag en ik kijk Astrid even aan, die naast mij achter de toonbank staat. Niets is leuker dan het verkopen van boeken en iets te adviseren dat in goede aarde valt.

Op de boekentafels is weer wat extra ruimte ontstaan en ik loop naar kantoor om een aantal nieuwe titels te bestellen.

 

Ruim dertig jaar heb ik met veel plezier bij AKO gewerkt. In dat grote deel van mijn leven zat ik op prachtige locaties: Amsterdam Centraal Station en Schiphol. Het summum voor iedere boekverkoper. In al die jaren heb ik altijd mijn eigen plan mogen trekken. Natuurlijk had je de richtlijnen van de organisatie maar zowel op het Centraal Station als op Schiphol stond je grotendeels ‘boven de wet’. Totale vrijheid, vooral op het commerciële vlak.

Op de luchthaven ging het extreem goed en op een gegeven moment merk je dat het totaal geen moeite meer kost om die omzetten fors te laten stijgen. Ton Dreesmann noemde het ‘poepen zonder persen’. Retail is soms een spel en als je de regels en de mechanismes van jouw locatie kent, is het soms kinderlijk eenvoudig. Althans… op locaties waar klanten met busladingen tegelijk voor de winkels werden gedropt.

Schiphol

In 2013 begon ik voor mijzelf in Almere-Haven. Mijn eigen boekwinkel. Hetzelfde spel, maar als buurtwinkel waren er plotseling andere regels. Het duurde even voor ik die onder de knie had, maar uiteindelijk lukte het om de gebruiksaanwijzing te doorgronden. Het grote verschil met verantwoordelijk zijn voor de winkels op Schiphol en een eigen boekwinkel is de tijd en energie die het kost om succesvol te zijn en te blijven. Als de klanten niet vanzelf komen, moet je iedere dag hard werken om ze binnen te krijgen. Om ze dagelijks te verrassen, om iedere dag weer de juiste keuzes te maken. Plotseling maakte het wel degelijk uit hoeveel titels je hebt ingekocht. Op Schiphol zo weinig mogelijk. Miste je een topper, dan kwam die een week later wel. Tot die tijd kochten de mensen wel stapels andere boeken. Waar moesten ze anders naar toe? De kunst was meer om de bestsellers op voorraad te houden. Het succes zat vooral in de logistiek. Hoe anders is dat in Almere-Haven. Gisteren op televisie? Vandaag in de winkel! Heb jij het niet dan gaan ze naar een ander.

Hetzelfde spel, andere regels.

Spelletje

Na zeven jaar een eigen winkel ben ik ontzettend blij dat ik die stap heb gezet. Sterker nog: ik heb spijt dat ik het niet eerder heb gedaan. Dat ik niet op jongere leeftijd zelfstandig ondernemer ben geworden. Dat is een conclusie die je makkelijk trekt als het goed gaat met je onderneming, maar ook in de mindere jaren heb ik eerlijk gezegd nooit spijt gehad. Ik had soms buikpijn van de resultaten maar genoot wel van mijn winkel. Ik ben dan ook een liefhebber van het spelletje. Het klinkt misschien arrogant, maar ik weet dat ik hier goed in ben. Het verkopen van boeken. Inschatten welke je moet inkopen. Weten hoe en waar je ze het beste kan presenteren. Op welke manier je doorlopend je winkel moet veranderen. Welke producten de winkel nodig heeft. Welke beslissingen je moet nemen. En vooral wat je niet moet doen.

Peter Brouwer

Ik heb veel geleerd van een aantal directeuren van AKO met wie ik nauw heb samengewerkt. Theo Sack was het meest commercieel, Peter Brouwer de allerbeste. Van hem heb ik verreweg het meest opgestoken. Het zijn directeuren geweest die op hun eigen manier en vrij van geest hun werk deden en mij in de loop der jaren een andere manier van denken hebben bijgebracht. Niet op commercieel vlak, maar op het gebied van organisatie. Het door ontwikkelen van ideeën en strategie. Jezelf onafhankelijk opstellen. Het heeft mij geholpen als zelfstandig ondernemer waarbij meer komt kijken dan alleen maar verstand hebben van de producten die je verkoopt.

Almere-Haven

Feitelijk is zelfstandig ondernemen een spel op zich. Jacques de Leeuw, oprichter en eigenaar van Audax, noemde het ooit een vorm van Russisch Roulette. Eén verkeerde inschatting kan fatale gevolgen hebben. Het is echter ook verslavend. Ik begrijp nu meer dan ooit wat hij bedoelde. Misschien zijn de vele gesprekken die ik met hem heb gevoerd wel de meest belangrijke bodem voor het succes van mijn winkel in Almere-Haven. Ik heb het geluk gehad in mijn leven een groot aantal mensen te hebben ontmoet met veel ervaring in retail. Mensen van wie ik veel heb opgestoken en mij in staat hebben gesteld mijn eigen visie te ontwikkelen. Waarvoor nog altijd dank….

 

Mijn grootste ergernis in de winkel zijn de stickers die uitgeverijen op hun boeken plakken. Vooral stickers waarop de prijs staat vermeld of die een of andere actie communiceren. Het is niet eens de sticker die voor ergernis zorgt, maar vooral de lijm die ze daarvoor gebruiken. Veel stickers zijn met geen mogelijkheid te verwijderen en als je op verzoek van de klant toch een poging waagt, scheur je soms de helft van de kaft met de sticker mee.

Of als de sticker zich na veel en tijdrovend werk wél laat verwijderen, blijven de contouren daarvan vaak duidelijk achter op het boek. Deze week had ik een klant die de vier goedkope herdrukken van Ferrante wilde kopen. De termijn van de 3=2 actie was voorbij maar de stickers zaten nog op het boek. Gele stickers, met een handig lipje om deze snel en soepel te verwijderen.

Niet dus!

Ferrante

De gele laag van de sticker was er snel af maar hoe je het ook probeerde, de witte plak laag bleef op de kaft zitten. Deze moest je in kleine stukjes en met veel geduld van het boek peuteren. Toen dat was gelukt bleek de kaft op de plek van de sticker te zijn verkleurd door het zuur in de lijm en verschenen er als brandwonden meteen lichte bubbels onder de geplastificeerde omslag. Mijn klant zag het met afschuw aan en besloot de boeken niet te kopen. Opnieuw bestellen had geen zin, want geheid dat je ze weer opnieuw met stickers zou ontvangen. Een ontevreden klant, misgelopen omzet, geen oudere titels van Ferrante meer op voorraad en grote kans dat als ik de boeken retour ga sturen, de uitgeverij ze vanwege de beschadigingen niet gaat crediteren.

Fijn zeg, zo’n sticker….

Meterkastje

Er zijn maar weinig stickers die een boek niet beschadigen. Vooral als die er al wat langer op zit. Waarom doen ze het dan? Het is sowieso een vorm van heiligschennis om een boek te ontsieren met een sticker. Wat is de toegevoegde waarde van een extra vermelding van de prijs? Van mij hoeft het allemaal niet. De gemiddelde boekverkoper heeft door die uitgeverijen geen nagels meer aan zijn vingers zitten. Stickers plak je uit protest op een lantaarnpaal of meterkastje, niet op een boek.

Edding 3000

Nu ik het toch over ergernissen heb: wie heeft in hemelsnaam bedacht dat je tegenwoordig op de achterkant van een boek de verkoopprijs moet drukken? Moet je dan de hele kaft van het boek scheuren als de klant zegt dat het een cadeautje is en vraagt of je de prijs wil verwijderen? Als je uitlegt dat iemand zonder enig verstand van en liefde voor boeken de verkoopprijs op het boek heeft laten drukken, dan vragen sommige klanten of je die prijs met een stift wil doorstrepen. Wat???? Doorstrepen???? Ik ben geen boekverkoper geworden om met een Edding 3000 op een boek te gaan krassen. Waarom een voorgedrukte prijs? Het is geen tijdschrift! Sommige boeken krijgen na verloop van tijd een prijsverhoging. Leg dat maar uit aan je klant: er staat op dat het boek € 19,95 kost maar jij wil er € 20,99 voor hebben. Wettelijk vastgestelde verkoopprijs, mevrouw. Die voorgedrukte prijs geldt niet meer.

Lekker duidelijk verhaal.

Kookbijbels

Nu ik toch bezig ben: prijswijzigingen. Sommige uitgeverijen hebben het satanische genoegen om de hele dag nieuwe prijzen te verzinnen. Vooral bij kookboeken begint dat een lachertje te worden. Neem de kookbijbels. De ene dag zijn ze € 32,90 en een dag later acht euro goedkoper. Lekker makkelijk voor een uitgeverij om even te bepalen dat ik acht euro van mijn marge moet inleveren. Twee weken later gaan bij nog vier andere kookbijbels de prijzen naar beneden. We verkopen er niet meer of minder van dus waarom moet die prijs bijna iedere week veranderen? Inmiddels staan ze niet meer in mijn winkel. Wij verkochten er drie of vier per titel per jaar en als je ze dan voor acht euro minder marge moet verkopen, kan je er maar beter helemaal mee stoppen. Om nog maar te zwijgen over WBooks en hun Rolling Stones bijbel die ik plotseling ruim onder de inkoopprijs moet verkopen! Ronduit belachelijk.

Zo…. Nu maar hopen dat ook uitgeverijen mijn columns lezen.