Column

Zo’n drie jaar geleden las ik “Max, Misha & het Tet-offensief” van de Noorse romanschrijver Johan Harstad. Een enorme pil – van ruim een kilo aan papier – die mij in eerste instantie even liet schrikken. Ik begon er echter toch aan vanwege goede buitenlandse kritieken en omdat er binnen het verhaal hartstochtelijk over jazz werd geschreven. Niet dat ik daar nou zo’n liefhebber van ben, maar ieder boek waarin muziek een belangrijke rol speelt is mijns inziens de moeite van het lezen waard. Daarnaast sprak het verhaal mij aan en waren de vele honderden pagina’s een uitdaging die ik graag wilde aangaan.

Ondanks dat ik behoorlijk lang over het boek heb gedaan – en niet alle pagina’s even soepel verliepen – heeft de roman een verpletterende indruk op mij gemaakt. Ruim twaalfhonderd bladzijden en achteraf geen letter te veel. Sterker nog: het had van mij nog wel een paar honderd pagina’s mogen doorgaan.

John Harstad

Vooral toen de uitgever een goedkopere – maar niet minder dikke – herdruk van het boek maakte, heb ik het in mijn winkel intensief aanbevolen bij de klanten waarvan ik zeker wist dat ze het boek zouden waarderen. De eerste reactie was steeds hetzelfde. De schrik toen ze de omvang van het meesterwerk in ogenschouw namen. Vervolgens de honger in de ogen om het boek dat ze zo hartstochtelijk werd aanbevolen te verslinden. De uitdaging om een nieuw boek te ontdekken, gekoppeld aan het besef dat het een lange ontdekkingstocht door volstrekt onbekend terrein zou worden. John Harstad was geen bekende naam die je in iedere boekwinkel in grote stapels zag liggen. Ik verkocht uiteindelijk een aardig aantal exemplaren en iedere keer als één van mijn klanten weer in de winkel kwam vroeg ik of ze er al in waren begonnen, hoever ze waren, wat ze er tot dusver van vonden. Er ontstond een band die vergelijkbaar was met die van motorrijders die elkaar onderweg tegenkomen en vervolgens groeten door even een hand op te steken. Alsof zij iets weten wat niemand anders begrijpt.

Max Hansen

Zonder uitzondering waren de reacties na het lezen identiek. Wat een geweldig boek. Wat jammer dat het uit is. Het boek had nog veel dikker mogen zijn. Feitelijk maakt Max Hansen in het verhaal nauwelijks iets spectaculairs mee, maar het is zo mooi en boeiend geschreven dat het bijna onmogelijk is om het boek voor langere tijd terzijde te schuiven. Het blijft om je aandacht roepen, fluistert in je onderbewustzijn om opgepakt te worden. Het is een bijna magische samensmelting tussen roman en lezer. Het magnum opus van de auteur neemt je mee door vele decennia en langs meerdere werelddelen, van de oorlog in Vietnam naar de jazzmuziek en vervolgens naar de aanslagen in New York. Met als middelpunt de intrigerende vraag hoe lang je weg moet zijn van huis voordat het te laat is om terug te keren.

Hanya Yanagihara

Hoewel het in eerste instantie over het hoofd werd gezien door het boekenpanel van De Wereld Draait Door, maakte zij het goed door in één van de laatste afleveringen van het programma “Max, Misha & het Tet-offensief” uit te roepen tot het ultieme boek van de maand. Met terugwerkende kracht zou je het daarmee één van de mooiste romans van de afgelopen jaren mogen noemen. In zeggingskracht en impact vergelijkbaar met het eveneens monumentale “Een klein leven” van Hanya Yanagihara. Een wonderschoon boek maar een stuk minder toegankelijk dan dat van Johan Harstad.

DWDD

Dit soort boeken maakt het werken in een boekwinkel extra mooi. Een relatief onbekende roman verkopen aan je beste klanten. Feitelijk stel je jezelf kwetsbaar op als je lyrisch bent over een boek en dat ook probeert uit te dragen. Als een ander het helemaal niets mocht vinden, dan doet het afbreuk aan een zeer gekoesterde relatie. Smaken verschillen nu eenmaal. In dit geval zat ik er gelukkig niet naast en bouwde het extra krediet op voor toekomstige aanbevelingen. Na de uitzending van DWDD kwam er in Nederland een kleine hype rondom het boek en werden er alsnog behoorlijke aantallen verkocht. Het heeft mij bijzonder veel plezier gedaan, maar mijn onderbewustzijn kon het niet nalaten om te gniffelen om dat hele boekenpanel.

Drie jaar te laat, jongens. Maar goed…. beter laat dan nooit. Net als deze column.

 

De boekenwereld is weer volop in beweging. Ondanks de doorgaans wat rustige vakantieperiode. Er werd al langere tijd reikhalzend naar uitgekeken. De nieuwe roman van Pieter Waterdrinker: “De rat van Amsterdam”. Zijn eerste roman na het geweldige “Tsjaikovskistraat 40”. Ook in onze winkel is Waterdrinker een fenomeen. Op internet zie ik foto’s van winkels die één of meerdere pallets hebben besteld. Hoe anders is dat in Almere-Haven.

Maar toch… ons startaantal van vijftien exemplaren en een snelle nabestelling van nog eens tien exemplaren maakt het ook voor ons één van de belangrijkste boeken van het jaar. Dat de eerste recensies ook nog een uiterst positief zijn, maakt het voor de boekhandel alleen maar mooier.

Tsjaikovskistraat 40

Waterdrinker is zelf ook intensief bezig om zijn roman te promoten. Ondanks de beperkingen vanwege corona is hij al bij Broese in Utrecht geweest – het vlaggenschip van de boekhandel – om “De rat van Amsterdam” te signeren. Ik hoor vanuit het hele land dat het boek moeiteloos over de toonbank vliegt en gelukkig is mijn winkel geen uitzondering. Op het moment dat ik deze column schrijf is er nog geen nieuwe Top 60 van het CPNB, maar ik durft te wedden dat hij over een paar dagen op de eerste plaatst zal staan.

Wij hebben een aantal gebonden boeken van Pieter Waterdrinker altijd op voorraad. Het reeds genoemde “Tsjaikovskistraat 40”, maar ook “De dame in Kislovodsk”, “Poubelle” en “De dood van Mila Burger”. Prachtige edities, geweldige boeken. Wij hebben er een aparte kast voor ingericht. Boeken waarvan wij van mening zijn dat iedere liefhebber ze zou moeten lezen. Boeken waar wij van houden en die we met bijzonder veel plezier in de winkel hebben staan. Waar wij andere mensen blij mee proberen te maken. Het is als boekhandelaar onze roeping, onze queeste. In de boekenwereld zijn wij in Almere-Haven de hobbits van het geschreven woord. Klein, bijna onzichtbaar voor het grote publiek. Een afrondingsgetal op wat er landelijk in z’n totaliteit aan boeken wordt verkocht. We zijn geen Broese, geen Donner, geen Dominicanen of Drvkkery. Buiten de mensen in Almere-Haven weet bijna niemand van ons bestaan.

Pallets

Toch doen wij ons uiterste best om de boeken van Pieter Waterdrinker te verkopen. Omdat wij boeken belangrijk vinden, omdat wij graag geweldige romans verkopen. Omdat wij van mening zijn dat wij er toe doen in ons eigen kleine stukje Nederland. We beseffen dat het kruimels zijn vergeleken bij de grote spelers in boekenland. We zijn echter wel ontzettend trots op wat wij hier bereiken. De jaarlijkse omzetstijging in boeken is groot en geeft aan dat je met liefde voor je product een eind kan komen. Er zijn ontzettend veel kleine boekwinkels in Nederland die hetzelfde doen en denken als wij. Tel die boeken eens bij elkaar op en je beseft als auteur en uitgever dat die kleine, bijna onzichtbare winkels, eigenlijk net zo belangrijk zijn als de grote jongens die de boeken met pallets tegelijk ontvangen.

Hart en ziel

Wat ons allemaal verbind is de liefde voor boeken. Of je nou Donner in Rotterdam bent of The Read Shop in Almere-Haven. Je begint geen boekwinkel om binnen een paar jaar steenrijk te worden. Om dat tweede huis in Frankrijk te kunnen kopen. Eigenlijk ben je net gek als je een boekhandelaar wilt zijn. Een uitstervend ras. Althans….. zo wordt er over gedacht. Ik durf het te betwijfelen. Zonder boekwinkel verliest een winkelcentrum zijn hart en ziel. Het noodzakelijke rustpunt waar mensen even op adem kunnen komen in hun drukke dagelijkse bestaan. De boekhandel heeft het moeilijk, maar staat nog steeds recht overeind. Wie wil er nou in een wereld wonen waar je boeken als die van Pieter Waterdrinker niet meer ‘om de hoek’ kan kopen?

Dolgelukkig

Boeken zijn belangrijk. Verhalen zijn belangrijk. Essentieel. We raken steeds meer kwijt. Voor corona, tijdens corona, na corona. De tijden veranderen, maar de kracht van het boek blijft onveranderd overeind. Je terugtrekken in een andere wereld, totaal ontspannen, je gedachten verzetten, nieuwe ideeën. Ik kan mij geen andere wereld voorstellen dan een wereld met boeken. In Almere-Haven denken heel veel mensen daar gelukkig hetzelfde over. Die kopen bij ons het nieuwe boek van Pieter Waterdrinker.

Daar worden zowel zij als ik dolgelukkig van.

 

Eén van mijn meest favoriete auteurs is ruim zes jaar geleden op 71-jarige leeftijd overleden. Kent Haruf. Geboren in Pueblo, Colorado en verantwoordelijk voor een klein maar geweldig oeuvre. Helaas zijn ze nauwelijks nog in een Nederlandse vertaling te verkrijgen. In dertig jaar tijd schreef hij slechts zes romans die zich allemaal afspelen in het fictieve stadje Holt, in het oosten van Colorado. Het laatste boek werd postuum uitgebracht en had Haruf pas vlak voor zijn overlijden bij de uitgever ingeleverd.

Als je het werk van Kent Haruf in een hokje wilt duwen, dan kom je al snel terecht bij grootheden als Cormac McCarthy en Annie Proulx, die om de een of andere reden internationaal veel meer bekendheid verwierven. Haruf deed echter niet voor hen onder. Zijn werk is volgens vele puur Amerikaans. Zelf betwijfel ik dat. Volgens mij is het juist erg toegankelijk en universeel. Holt, Colorado zou zich net zo makkelijk in – bijvoorbeeld – Flevoland of Zeeland kunnen bevinden.

Het lied van de vlakte

Mijn eerste kennismaking met Haruf was het magistrale “Het lied van de vlakte”, uitgebracht in een mooie wit/blauwe omslag. Ik had een tijd daarvoor “De paardenfluisteraar” van Nicholas Evans gelezen, welke wereldwijd een bestseller werd. Bij verschijnen werkte ik op Schiphol en deed ik onder andere de inkoop van boeken. De toenmalige directeur van Van Ditmar vertelde over “The Horse Whisperer“. Dat zou een sensatie worden. Normaal kochten wij nooit veel gebonden Engelstalige boeken in, maar voor dit boek van Evans maakte wij een uitzondering. Zoveel jaar later weet ik niet meer hoeveel wij er van hebben verkocht, maar het waren er heel erg veel. Kort daarna kwam ook de Nederlandse vertaling en begon de auteur opnieuw aan een zegetocht.

DWDD

Voor Kent Haruf waren dit soort glorieuze momenten in het buitenland niet weggelegd. Hij verscheen wel in vertaling, kreeg ook prachtige recensies en scoorde hoog bij slechts een beperkt aantal lezers. De meeste mensen zagen zijn meesterwerken over het hoofd. Omdat boekwinkels ze niet inkochten, omdat de uitgeverij er te weinig tijd en moeite in stak of omdat het steeds nét niet werd opgepikt door een krant of een bekende Nederlander. Had DWDD in de tijd van “Het Lied van de Vlakte” al bestaan dan zou het boekenpanel dit boek waarschijnlijk huilend van ontroering aan het Nederlandse publiek hebben laten zien. Helaas is Kent Haruf buiten zijn thuisland altijd de underdog gebleven wat op zich ironisch is als je weet dat hij die in zijn romans altijd de hoofdrol gaf.

Pure schoonheid

De verhalen van Haruf zijn kleine meesterwerken. Prachtig en ontroerend geschreven, bijna geschilderd. Zo vloeiend, zo pakkend, boordevol liefde voor het land en de gewone mens. Al zijn boeken zijn adembenemend mooi maar “Het lied van de vlakte” heeft op mij de meeste indruk gemaakt. Zoals je ook je eerste echte liefde nooit echt zal vergeten. Het is pure schoonheid, met heerlijke personages, een prachtige omgeving, levensechte situaties, humor, ontroering. Werkelijk alles komt voorbij. Het echte leven op een manier waarop alleen een romanticus het ziet en kan vertellen. In de boeken die hij daarna schreef ging het leven in het stadje Holt verder en met ieder boek voelde je jezelf steeds meer een inwoner die vanuit zijn veranda toekeek hoe het leven van de buren en overburen zich voor je ogen voltrok.

Avonduur

Sommige boeken mogen nooit verdwijnen. Moeten altijd te bestellen zijn. Omdat ze bijzonder zijn, een hypnotiserende schoonheid bevatten, een eigen levenskracht bezitten. Dit geldt zeker voor “Het Lied van de Vlakte” en “Avonduur” van Kent Haruf. Twee boeken die één verhaal vertellen. Een boodschap uitdragen. Het zijn tijdloze klassiekers, pareltjes, die nooit iets van hun kracht en schoonheid zullen verliezen. Op dit moment verkopen de boekwinkels indrukwekkende aantallen van boeken als “West” van Carys Davies en “Waar de rivierkreeften zingen” van Delia Owens. Mensen hebben behoefte aan mooie boeken, aan prachtige verhalen. Juist nu. Davies en Owens zijn in ernstige mate schatplichtig aan Haruf. De meester. Welke Nederlandse uitgeverij maakt zich onsterfelijk en brengt “Het Lied van de Vlakte” en – het eveneens verpletterende vervolg – “Avonduur” opnieuw uit. Desnoods in een omnibus. De tijd is er rijp voor, de wereld smacht anno 2020 naar Kent Haruf.

De voorzet is gegeven. Welke uitgever kopt hem glorieus binnen?

 

Vaderdag is weer achter de rug. Voor een boekwinkel zijn dat belangrijke dagen. Voorafgaand aan die zondag. Net als de boekenweek, kinderboekenweek, spannende weken, Moederdag, Valentijnsdag, Sinterklaas en de kerstdagen. Als je het zo opnoemt heb je als boekhandelaar over het hele jaar gezien weinig te klagen. Natuurlijk kunnen dit soort dagen/weken tegenvallen, maar je krijgt toch regelmatig de kans om je winkel in het zonnetje te zetten. De boekenweek viel dit jaar een beetje tegen. In mijn winkeltje althans. Het feit dat Nederland midden in die voor ons zo belangrijke week op slot ging vanwege de corona hielp natuurlijk niet mee.

Tot die bewuste donderdag zaten wij op een spectaculair schema. Voor de rest gaat het ons dit jaar redelijk voor de wind. De coronadip lijkt weer voorbij. Ook Vaderdag was een feest en qua boekenomzet was het zelfs de allerbeste sinds de opening in 2013. De omzet in boeken en tijdschriften zit sowieso in de lift. Meer dan ooit weten de lezers van Almere onze winkel te vinden.

Vaderdag

Eén van mijn mooiste herinneringen aan Vaderdag was twee jaar geleden. Niet zozeer in de winkel maar puur privé. Op zondag kwamen vrouw en dochter naar beneden met meerdere cadeautjes. Allemaal voor mij. Het uitpakken van presentjes is altijd leuk en ze hadden mooie dingen voor mij gekocht. Na het uitpakken vroeg ik mij hardop af waar ik dit allemaal aan te danken had en dat ik nu al reuze nieuwsgierig was naar wat ik de volgende zondag zou krijgen. De dames keken mij verbaasd aan. Volgende week? Ja, was mijn antwoord. Volgende zondag is het namelijk écht Vaderdag.

Ze hadden zich een week vergist. Dat kan gebeuren. Ik zal het de rest van mijn leven niet meer vergeten. Astrid en Johanna hopen van wel, die waren niet echt gelukkig met de situatie, maar zelf kwam ik niet meer bij van het lachen. Het was helaas niet de start van een nieuwe traditie: Vaderdag uitsmeren over twee weekenden. Persoonlijk zou ik het wel terecht vinden, het is toch wel één van de meest belangrijke feestdagen van het jaar. Eerste Vaderdag en tweede Vaderdag. Dat klinkt niet zo heel lekker, maar daar verzinnen we nog wel iets op.

Almeerse auteurs

Terug naar de winkel. Vaderdag was een feest. De boekenomzet ging door het dak, zoals wij toch al tegen alle stromingen in bezig zijn om een paar eigen records te breken. Ik heb dit jaar een aantal nieuwe kasten geplaatst en besloot drie dagen voor Vaderdag eens te kijken hoeveel dat er eigenlijk zijn geweest. Ik dacht een stuk of tien. Ook Astrid en Simon kwamen op een aantal in die buurt. Na het tellen bleken het er toch echt drieëntwintig te zijn. Dat is natuurlijk een forse uitbreiding van het boekenassortiment, maar de resultaten zijn er dan ook naar. We hebben kasten met klassiekers, met mooie gebonden boeken, favoriete auteurs, meer non-fictie dan ooit tevoren, managementboeken, Engelse pockets, fantasy en een kast met boeken van Almeerse auteurs. De pret kan niet op.

Magere jaren

In het kielzog van de boekenomzet vliegen ook de tijdschriften over de toonbank en laten de wenskaarten en kantoor- en schrijfwaren het eveneens niet afweten. Natuurlijk zijn wij geen Donner, Broese of welke andere mooie grote boekhandel dan ook. Met onze beperkte meters doen wij het in het centrum van Almere-Haven echter steeds beter. Eerder dit jaar bewezen de moeders al dat ze het wisten te waarderen en met Vaderdag kwam de zoveelste bevestiging dat wij op de goede weg zijn. Met het stijgen van de boekenomzet neemt voor mij ook het plezier in mijn eigen winkeltje toe. Na al die magere jaren ben ik blij dat wij hebben doorgezet en niet twee jaar geleden het bijltje erbij neer hebben gegooid.

Meer boeken

Wat is er nou mooier dan een goedlopende boekwinkel? Waar ook daadwerkelijk steeds meer boeken worden verkocht. Laten we eerlijk zijn: ik ben deze winkel niet begonnen om die pakketjes van PostNL te kunnen versturen. Het moment komt dichterbij dat wij gaan stoppen met tabak. De pinautomaat van ING gaat uit de winkel verdwijnen. Er komt dit jaar dus meer ruimte beschikbaar. Ik ben al aan het uitrekenen hoeveel nieuwe kasten ik straks kan bestellen.

Nog meer boeken!

Heerlijk….

Hoewel wij het ons nog niet helemaal beseffen, staat de retail mogelijk op de drempel van een geheel nieuwe periode. Ontstaan door de coronacrisis? Of alleen maar versneld? Terwijl het voor veel winkeliers nog niet eens de tijd is om achterom te kijken en de wonden te likken, zie je de contouren van een nieuw winkellandschap al voorzichtig verschijnen. Gedeeltelijk verscholen in een mist van onzekerheid. Voor de uitbraak van het virus zag je al veel grote winkelketens omvallen.

Dixons. Ken je ze nog? De elektronicawinkels waar menigeen zijn of haar eerste computer heeft gekocht. De Headstart, zonder harde schijf en met virtueel geheugen. De winkels van Expo, Free Record Shop, Schoenenreus, V&D, Scheer & Foppe, Witteveen en Kijkshop. Om er slechts een paar te noemen. Allemaal verdwenen zonder dat er een mondkapje aan te pas kwam.

Buurtcentrum

De komende jaren zullen de gevolgen van corona op de winkelstraten van Nederland duidelijk gaan worden. De overheid doet op dit moment haar uiterste best om zoveel mogelijk bedrijven overeind te houden, maar dat zal in behoorlijk wat gevallen vergeefse moeite blijken te zijn. Ging het in 2019 al minder goed met je bedrijf, dan zal corona dit jaar mogelijk de doodsteek kunnen zijn. Vooral als je met je winkel in een duur stadscentrum zit. De winkels die het in de eerste maanden van corona goed doen zijn over het algemeen degene die in een buurtcentrum zitten. Die al jarenlang knokken om hun bestaansrecht te bewijzen en dat nabijgelegen stadscentrum soms hartgrondig hebben vervloekt. Nu is de situatie echter anders en waar ondernemers in voorheen drukke stadscentra wekenlang de deuren gesloten hebben gehouden, grepen die kleinere winkels hun kans.

Winkel om de hoek

De consument heeft de afgelopen maanden de winkel om de hoek weer herontdekt en hun eigen winkelcentrum opnieuw leren waarderen. Nieuw leven ingeblazen. Koop lokaal was wekenlang de kreet en daar gaven de consumenten massaal gehoor aan. Als Schiphol en de winkels bij de grote stations van de Nederlandse Spoorwegen weer hun deuren openen, zal een deel van de drukte daar zonder enige twijfel weer terugkeren. Het is echter de vraag of het in dezelfde aantallen als voorheen zal zijn. Net zoals het handen schudden mogelijk voor altijd zal verdwijnen, is de kans groot dat het thuiswerken niet gaat afnemen. Een hoop bedrijven hebben ontdekt dat het efficiënt is en dat dure kantoorpanden voor een deel niet meer nodig zijn. Minder reiskosten en een lager ziekteverzuim. Met een klein griepje kan je thuis best nog wel je werk doen. Het zal zorgen voor minder passagiers bij het openbaar vervoer, waar mensen die absoluut de 1.50 meter willen handhaven toch al niets te zoeken hebben. Automatisch gaat dat ook voor minder reizigers op NS-stations zorgen en dus lagere omzetten voor de daar aanwezige winkels. Wat weer in het voordeel zal zijn van de reeds genoemde buurtwinkels.

Gunfactor

Veel buurtwinkels zijn aangesloten bij grote bedrijven. Franchise. Als je winkel niet al te groot is, valt die huur doorgaans wel te behappen. Met de voordelen van een gezamenlijke inkoop en marketing kan je in de nieuwe toekomst waarschijnlijk een eind komen. Voor de rest is het aan de ondernemer zelf. Zorg – in mijn geval – als boekhandelaar voor een uitstekende service, laat die bestelling reeds de volgende dag arriveren, lever desnoods aan de deur van de klant en geef altijd weer het juiste advies. Geloof mij: daar kan geen webwinkel tegenop. Ik heb het in mijn columns hier al eerder gehad over de gunfactor. Die ligt op dit moment bij de buurtwinkels en je kan er zelf van alles aan doen om die te behouden.

Bob Dylan

Natuurlijk ga je straks weer klanten kwijtraken omdat die toch liever naar dat grotere winkelcentrum gaan. Of de noodzaak niet meer zien van het lokaal kopen in een stenen winkel en weer hun toevlucht zoeken naar het online shoppen. Een groot deel van de klanten die in het coronatijdperk de lokale winkels hebben gevonden, zullen deze echter trouw blijven. Omdat het best wel een leuke winkel is en ze een glimp van de toekomst hebben gezien. Een buurtcentrum zonder winkel. Om ’s nachts zwetend wakker van te worden. Dylan zong het al in 1964 BC. Before Corona.

The Times They Are A-Changin’

Maart 2011. FC Den Haag-Ajax. Een spannende wedstrijd waarbij het vlak voor tijd 2-2 stond. Ajax leek twee punten te gaan verspelen op weg naar de landstitel. Drie minuten voor tijd werd het nog erger toen Timothy Derijck de 3-2 achter keeper Jeroen Verhoeven wist te krijgen. Nog dezelfde avond kreeg ik een berichtje uit Gran Canaria. Van Feijenoord-fan Paul Goeken. Hij had door een technische storing de wedstrijd niet kunnen zien. Of ik hem de beelden wilde toesturen. Als het bestand te groot werd: de laatste drie minuten waren meer dan voldoende….

Ik leerde Paul Goeken ergens in 2003 kennen toen ik zijn boek Camouflage had gelezen en hem vergeleek met de Amerikaanse grootheid Clive Cussler. Hij was blij met de recensie al vond hij het gekscherend voor Cussler misschien een beetje te veel eer. Niet veel later ging de uitgeverij waar Goeken voor schreef failliet en leek er een vroeg einde te komen aan zijn carrière als thrillerauteur. Het was echter typerend voor Paul dat A.W. Bruna rond die tijd besloot om eindelijk weer aan de slag te gaan met Nederlandse auteurs. En wie werd de eerste die een contract kreeg?

Pieter van Vollenhoven

Hij begon aan een nieuwe serie boeken en ondertussen hielden Paul en ik veelvuldig contact. Eén of twee keer per jaar kwam hij vanuit zijn zonnige eiland naar Nederland en steevast stond hij dan plotseling bij Astrid en mij voor de deur. Gedenkwaardige avonden die voor ons alle drie steevast eindigde met buikpijn van het lachen. Paul had altijd prachtige verhalen en kwam veelvuldig in de meest doldwaze situaties terecht. Als voormalig duikinstructeur ging hij nog veel naar beurzen en juist hij kwam dan oog in oog te staan met duikliefhebber Pieter van Vollenhoven. Binnen een paar minuten stonden ze als ouwe vrienden op de foto en sindsdien staat ergens in een Nederlands paleis een gesigneerd exemplaar van zijn boek De Oversteek.

Als Paul niet zoveel tijd had na een bezoek aan Nederland dan spraken wij af in een restaurant op Schiphol. Kipsaté met patat. Vaste prik. We spraken dan over onze kinderen en uiteraard over ons werk. Ik vertelde op een avond dat het jammer was dat er niet meer Nederlandse auteurs waren die goedverkopende thrillers schreven. Je had in die tijd voornamelijk Saskia Noort, Esther Verhoef en Simone van der Vlugt, maar die schreven niet ieder jaar een nieuw boek. Paul had grote bewondering voor deze dames en kwam met een idee. “Wat nou als ik onder een vrouwennaam bestsellers ga schrijven?”

Natuurlijk, Paul….

Suzanne Vermeer

Zoiets zal mijn reactie zijn geweest. Hij was echter bloedserieus en voor je het wist waren we auteursnamen en boektitels aan het verzinnen. Bespraken wij hoe de omslagen eruit moesten gaan zien. Paul vertrok weer naar Gran Canaria en een jaar later lag “All Inclusive” in de winkel. De geboorte van Suzanne Vermeer. Speciaal geschreven voor de reizigers op Schiphol en volgens Paul zou het een gigantisch succes worden. Ik kocht het voor de winkels op Schiphol voorzichtig in. In een mum van tijd waren ze echter verkocht en uiteindelijk vlogen er dertigduizend exemplaren over de toonbank.

De volgende boeken kregen ook allemaal Schiphol titels maar begonnen ook buiten de luchthaven goed te verkopen. Paul werd een bestsellerauteur en kon zijn lol niet op. Al die slechte kritieken die hij kreeg vanuit de literaire wereld terwijl de boeken zelf niet aan te slepen waren. Hij genoot met volle teugen en zijn volgende doel werd om de nummer één van Nederland te gaan worden. Dat bereikte hij uiteindelijk een week of twee na zijn overlijden. Begin 2011 vertelde hij dat hij kanker had maar dat niemand zich zorgen moest maken. Hij zou het winnen en minimaal tachtig jaar worden. Helaas was het hem niet gegeven. Half juni raakte hij in coma en binnen een week was Paul overleden.

Erfenis

Het is nog steeds niet te bevatten. Paul Goeken. Ik mis hem verschrikkelijk en probeer op alle mogelijke manieren zijn herinnering levend te houden. De boeken van Suzanne Vermeer verschijnen nog steeds, inmiddels twee keer per jaar. Altijd bestsellers. De erfenis van Paul Goeken. Wat jammer dat hij er maar zo kort van heeft kunnen genieten.

Paul Goeken: 4 oktober 1962 – 21 juni 2011

 

“Ik heb bij jou toch die boeken van Arlidge en Adler-Olsen gekocht?” Een vaste klant staat voor mijn toonbank. Ik kan mij zijn aankopen inderdaad nog goed herinneren. Een meneer die bijna nooit boeken las en van zijn vrouw min of meer moest gaan lezen. Ik adviseerde het eerste deel van M.J. Arlidge en binnen een mum van tijd had hij de hele serie verslonden. Daarna volgde “Leven en dood” van Michael Robotham en vervolgens de serie van Jussi Adler-Olsen.

De boeken hebben een enorme leeshonger bij hem aangewakkerd waardoor hij soms in de winkel verzucht hoeveel spijt hij heeft dat hij jarenlang ’s avonds op de bank heeft gezeten om naar nietszeggende programma’s te kijken.

“Ik heb niets meer te lezen!”

Een zin waarvan hij tot een paar maanden geleden nooit had gedacht dat hij hem zou uitspreken. Hij kijkt mij verwachtingsvol aan. Zo gaat het al een tijdje. Hij vraagt advies, koopt een of meerdere boeken en komt dan weer terug voor meer. Tot dusver was ieder advies een schot in de roos, maar ooit gaat het natuurlijk een keer mis. Vooral bij het aanbevelen van boeken die je zelf niet hebt gelezen is er een bepaald risico. Zelf lees ik veel, maar alles door elkaar. Thrillers, fantasy, romans, Young Adult. Zelfs een dichtbundel op zijn tijd is mij niet vreemd, hoewel het wel beperkt blijft tot Levi Weemoedt of Hans Dorrestein.

Robert Bryndza

“Ik weet wel een goede serie voor u.” Ik loop naar de boekentafel en laat hem de serie zien van Robert Bryndza. De in Slowakije woonachtige Brit knalde een paar jaar geleden uit de statblokken met “Het meisje in het ijs”. Het was het eerste deel in een serie over inspecteur Erika Foster. Hij wordt vergeleken met M.J. Arlidge en daarom uitermate geschikt voor mijn klant. Hij pakt het boek op en bekijkt de achterkant. “Ja, dat is inderdaad wel wat. Zes delen, dat is ook wel lekker. Wat heb je nog meer?” Ik laat hem ook de driedelige serie van J.D. Barker zien over inspecteur Sam Porter. Het is een bloedspannende serie over een seriemoordenaar die Dr. Hannibal Lecter naar de kroon steekt. Volgens een kreet op één van de drie boeken liggen er nachtmerries voor de lezers op de loer.

“Je maakt het mij wel lastig, Allebei deze serie lijken mij geweldig.” Ik kan het alleen maar beamen. De serie over Sam Porter ben ik zelf aan het lezen en hoewel de nachtmerries mij nog niet hebben bereikt, heeft het eerste deel mij wel behoorlijk in de ban. “Ik begin met die boeken van Bryndza.” De achternaam van de auteur krijgt een onherkenbare klank waarbij ik moet aantekenen die ik mij er zelf ook nooit aan waag. Bij mijn klant klinkt het een beetje als Brinta, maar ik begrijp welke hij wil. Ik pak het eerste deel en loop er mee naar de toonbank. Mijn klant loopt achter mij aan en legt ook de andere delen neer. “Je weet toch dat een deel niet genoeg is?”. Hij kijkt mij met een inmiddels vertrouwde glimlach aan. “Als ik ze allemaal koop dan scheelt het mij weer een paar ritjes naar het centrum.” Met Arlidge en Adler-Olsen ging het inderdaad ook op deze manier.

A.J. Arlidge

“Die andere serie mag je voor mij apart houden, die kom ik halen als ik deze uit heb. En er komt ook nog een nieuw deel uit van Arlidge. Die wil ik ook graag hebben, samen met dat geschenkboekje. Die is ook van hem.” Ik beloof dat ik ze zal reserveren. “Heeft u er wel eens aan gedacht om tussendoor ook eens iets anders te lezen?”, vraag ik nadat hij heeft afgerekend. Hij kijkt mij vragend aan. Ik vertel hem dat hij nu alleen thrillers leest en dat daar helemaal niets mis mee is. Na zoveel moord en doodslag is het echter ook wel eens leuk om een roman te lezen. Het kan voor iedere lezer een geheel nieuwe wereld openen als je het aandurft om je horizon een tikkeltje te verbreden.  Hij kijkt mij langdurig aan. “Tja”, zegt hij tenslotte. “Mijn vrouw heeft dat ook al eens gezegd. Zelf leest ze van alles, vooral die Riley, maar dat is niets voor mij.” Dat begrijp ik, maar er zijn heel veel mooie boeken waarvan ik bijna zeker weet dat u ze ook zal waarderen. Gewoon iets om over na te denken. Zo niet, dan zijn er nog meer dan voldoende thrillers om u jaren zoet te houden. “Ik zal er over nadenken”, zegt hij.

J.D. Barker

Ik leg de boeken van J.D. Barker voor hem apart en maak een aantekening voor het nieuwe boek van Arlidge dat volgende week gaat verschijnen. Aan het eind van de dag gaat de telefoon. “Dat eerste deel is ontzettend spannend. Dat wilde ik even laten weten. Morgen komt mij vrouw langs en die wil graag zo’n roman lezen waar je het over had. Die heeft het nu wel even gehad met die Riley. Als zij het een mooi boek vind, dan ga ik hem ook lezen. Beloofd!”

Ik heb het hier al eerder gezegd, maar wat is het toch geweldig om de hele dag boeken te mogen verkopen.

“Ik zoek een boek dat een beetje lijkt op die thrillers van Dan Brown. Spannend, met allemaal feiten die enigszins op waarheid zijn berust. Avontuurlijk en met een religieus tintje. Daar zijn er volgens mij niet zo heel veel van.” Een vaste klant komt mijn winkel binnen en steekt meteen van wal. Onlangs heeft hij in drie keer bijna alle boeken van Dan Brown gekocht. De edities van elf euro per stuk. Een mooie prijs waardoor veel mensen weer de weg naar de thrillers hebben gevonden.

Een zwager van hem had ze aangeraden toen bleek dat hij nog nooit iets van Dan Brown had gelezen. Hij kende eigenlijk alleen maar de twee films met Tom Hanks, die hij echter nooit helemaal heeft gezien. Een paar stukjes als hij ze tijdens het zappen weleens voorbij zag komen op televisie.

Tot dusver vroeg hij in de winkel nooit om hulp maar kocht standaard de nieuwe boeken van auteurs als Lee Child, David Baldacci, Michael Connelly, John Grisham en veel Scandinavische auteurs. Jo Nesbø was zijn favoriet, maar ook Indridason en Karin Fossum kocht hij altijd blind. De grote namen binnen het genre. Vroeger werkte hij bij de politie en sinds zijn pensioen is hij gaan lezen.

Jeroen Windmeijer

Ik loop met hem naar de thrillertafels en geef hem het laatste boek van Jeroen Windmeijer. ‘Het Isisgeheim’. Over een gouden beeldje van de Egyptische moedergodin dat al eeuwenlang een groot geheim met zich mee blijkt te dragen. Windmeijer schreef het samen met Jacob Slavenburg. “Dit is wel wat voor u, denk ik. Een uitstekende auteur die de laatste tijd behoorlijk aan de weg aan het timmeren is. Thrillers die wel een Dan Brown sausje hebben, maar toch ook uiterst origineel zijn. Intrigerende onderwerpen vooral en ook nog eens goed geschreven.” Mijn klant neemt het boek van mij over en leest vluchtig een deel van de achterkant. Ik zie dat het hem niet helemaal kan bekoren. Hij legt het terug op de stapel en ziet vervolgens dat er maar liefst vijf verschillende titels van Windmeijer op de tafel liggen. “Flinke stapels”, zegt hij.

Ik kan het alleen maar beamen. “Wij verkopen ze dan ook uitstekend”, zeg ik tegen hem. Mijn klant is duidelijk nog aan het twijfelen. “Het is misschien een beetje vreemd, maar ik lees eigenlijk nooit boeken van Nederlandse auteurs.” Hij kijkt mij enigszins verontschuldigend aan. “Ik weet niet waarom. Op de een of andere manier spreken ze mij gewoon niet aan. Baantjer heb ik wel eens gehad, maar dat vond ik helemaal niets.” Toch zie ik dat hij aan het twijfelen is. De boeken van Jeroen Windmeijer zien er spannend uit en ook mijn klant ziet wel degelijk dat er een bepaalde aantrekkingskracht van uit gaat.

“Er zijn anders heel veel geweldige Nederlandse auteurs”, zeg ik hem. “Ook heel veel minder goede, maar dat is in Amerika en Zweden niet anders. Daar heb je veel toppers en nog veel meer schrijvers die er niets van kunnen. Of in ieder geval minder aansprekend zijn. Die komen doorgaans niet in een vertaling naar Nederland.” Mijn klant knikt. Het klinkt logisch, maar hij is nog niet overtuigd.

“Wat nou als ik zeg dat Windmeijer uit Zuid-Afrika komt? Geboren en getogen in Kaapstad.”

Leiden en Oxford

“Oh… ja, daar heb ik niet aan gedacht. Dat kan natuurlijk ook nog. Ik lees graag Deon Meijer.” Hij pakt ‘Het Isisgeheim’ weer op en laat weer zijn blik over de achterkant gaan. “Leiden en Oxford”, mompelt hij.  Daarna pakt hij ‘De Bekentenissen van Petrus’ en leest de eerste pagina. “Doet u maar, de hele serie. Als u zegt dat het spannende boeken zijn die enigszins op Dan Brown lijken, dan geloof ik u meteen.” Ik schrik er een beetje van. In plaats van één boek meteen alle boeken van Jeroen Windmeijer. Dan moet je wel heel veel vertrouwen hebben in je lokale boekverkoper. Ik begin mij een beetje schuldig te voelen. “Als u het eerste boek niets mocht vinden, dan brengt u ze gewoon weer terug en dan lossen we het wel op.”

Een paar dagen later is hij weer terug.

Hij kijkt mij met een grote glimlach aan. “Leugenaar die je bent.” Ik begin ook te lachen, want ik weet wat hij gaat zeggen. Die Windmeijer is net zo Zuid-Afrikaans als dat ik uit Rusland kom. Ik knik met mijn hoofd. “Ja, dat weet ik ook wel. Ik heb alleen niet gezegd dat hij dat hij wél uit Zuid-Afrika kwam. Het was een hypothetische opmerking, maar ik wist bijna zeker dat u deze boeken goed zou vinden.” Hij kijkt mij geamuseerd aan. “Daarom kom ik hier ook zo graag”, zegt hij. “Jij kent mij als boekenlezer beter dan dat ik mijzelf ken. Je had helemaal gelijk. Dat eerste boek is spannend en zeer interessant. Ik ben iets over de helft en ga niets terugbrengen. Het is een schot in de roos.”

“Voor je het weet krijg ik u zover dat u alle boeken van Baantjer koopt.”

Rembrandt en Van Gogh

Mijn klant laat een bulderende lach horen. “Dat durf ik te betwijfelen. Met je opmerking over Zuid-Afrika ben ik er een beetje ingetrapt. Het slaat ook nergens op dat ik geen Nederlandse auteurs wil lezen. Dat komt volgens mij ook omdat ik op televisie die politieseries van eigen bodem maar niets vindt. Afschuwelijk zelfs. Mijn vrouw zegt dat ik niet goed snik ben. Waarom zou een Nederlandse auteur nou minder goed zijn dan een buitenlandse schrijver? Waren Rembrandt en Van Gogh minder dan Amerikaanse of Engelse schilders? Welke buitenlandse voetballer was nou beter dan Cruijff? Welke club uit Scandinavië kan Ajax verslaan?”

Ik kan het alleen maar beamen. Nederland telt opvallend veel uitstekende auteurs.

“U heeft een verstandige vrouw, meneer”, zeg ik hem. “En ze heeft nog verstand van voetballen ook.”

 

 

Hij was een lieve man. Op leeftijd. Met kleine pretogen. Hij kwam in het begin lopend de winkel binnen om pakketten naar zijn zoon in Brazilië te versturen. Dozen van vijf kilo of meer. Met ingewikkelde douaneformulieren. Al snel zagen wij dat het lopen niet meer zo makkelijk ging en het verbaasde ons dan ook niet toen hij plotseling in een scootmobiel zat. Om wéér een pakket naar zijn zoon te versturen, vol met pindakaas, hagelslag, drop en andere ‘noodzakelijkheden’ die ze in dat verre land niet konden krijgen. Soms kwam hij alleen maar langs om te vertellen dat het pakket al was aangekomen, terwijl het de vorige keer juist heel lang had geduurd. Meestal vanwege vertragingen bij de douane in Brazilië. Vaak kwam hij samen met zijn vrouw. Een schat van een mens. Zo eentje die iedereen als moeder zou willen hebben. Of minimaal als favoriete tante. 

In de eerste jaren van mijn winkel kwam hij vaak alleen. Blijkbaar een leuk uitje voor hem en de kans om even te kleppen over van alles en nog wat. Hij woonde vlakbij. Regelmatig keken wij via de track & trace code op de PostNL terminal voor hem na wat er met een pakket aan de hand was. Als het na een week of drie nog niet was aangekomen. Wij kwamen veel over hem te weten. Dat zijn zoon al jaren in Brazilië woonde, samen met zijn Braziliaanse vrouw. In een niet zo heel goede buurt en een behoorlijk eind verwijderd van een degelijke supermarkt. Niet alleen bleven de pakketten soms wat langer bij de douane liggen, af en toe bleek er ook een zak drop of een pak koekjes te zijn verdwenen. Daar kon bij hartelijk om lachen. De mensen bij de douane werden bijna liefkozend ‘een stelletje schurken’ genoemd. In de meeste gevallen ging het gelukkig goed.

Betere wijk

Op een dag kwam hij binnen en vertelde dat zijn zoon en schoondochter waren verhuisd naar een betere wijk. Vlak bij een supermarkt. Het versturen van pakketten was niet meer nodig. Daar was hij wel blij om. Ten eerste voor zijn zoon en schoondochter, maar ook omdat het versturen van die pakketten voor hem steeds zwaarder werd. Samen met zijn vrouw bleef hij echter gewoon langskomen. Soms reed hij alleen maar langs en toeterde net zo lang bij de voordeur tot wij hem zagen. Ook van die afstand waren de pretoogjes te zien. Een man die zo op het eerste gezicht lol had in het leven, ondanks dat het qua gezondheid steeds moeilijker ging.

Een paar maanden geleden kwamen zijn zoon en schoondochter naar Nederland. Uiteraard werden die in de winkel aan ons voorgesteld. Hier werden de pakketten altijd verzonden. Het was leuk om een beeld te hebben van degene over wie wij al jaren van alles hadden gehoord. Wij kregen toen ook voor het eerst te horen dat het niet meer zo goed met hem ging. Dat het binnenkort waarschijnlijk einde verhaal zou zijn. Hij was er wel klaar mee. Het was één van de redenen dat zijn zoon naar Nederland was gekomen. Om nog even te kunnen genieten van zijn vader.

Condoleancekaart

Een paar weken geleden ontvingen wij een condoleancekaart. Ons adres stond op de envelop en onderop was nog een extra opmerking geschreven. Groetjes van een trouwe klant in de scootmobiel. Op de kaart stond een foto van de Rozengracht en de Westerkerk. Als dit leven niet meer jouw leven is, is het goed om te gaan. Drieëntachtig jaar. Zijn vrouw kwam een paar dagen later nog even in de winkel. Ze hield zich dapper. Het verdriet was echter overduidelijk. Hij was er écht klaar mee, vertelde ze. Hij telde de minuten af. Helemaal op. Het is goed zo.

Hij was een klant zoals iedere winkel die wil hebben, al heeft hij volgens mij nooit een boek gekocht. Altijd post of een praatje. Hij heeft op ons allemaal echter een onvergetelijke en blijvende indruk gemaakt. Soms kwam hij langs met een doos gebak. Een zakje met nog warme gevulde koeken. In december een paar oliebollen. Vanwege de band die niet alleen wij maar ook hij wel degelijk voelde. Zo’n ontzettende lieve man. Ik schreef hier al eerder dat sommige klanten een klein beetje familie worden. Hij was daar een goed voorbeeld van. Net als zijn vrouw.

Servatius Hubertus Menten

Servatius Hubertus Menten. We gaan je missen. Almere-Haven zal nooit meer hetzelfde zijn. Het was voor ons een groot plezier en een enorm voorrecht je gekend te hebben en een klein onderdeel te zijn geweest van je leven. In verband met de coronamaatregelen vond het afscheid in slechts kleine kring plaats. Zijn zoon en schoondochter waren er niet bij.

Het is zoals het is….. Ik hoor het hem zo zeggen.