Column

Een moeder komt met haar dochtertje de winkel binnen. Het meisje is een jaar of acht. Ze lijkt niet echt veel zin te hebben om bij ons te moeten winkelen, maar krijgt te horen dat ze een cadeautje moeten zoeken voor haar vriendinnetje. Blijkbaar gaat ze liever naar de speelgoedwinkel want ik hoor haar zeggen dat ze iets van Topmodel wil kopen. In Almere-Haven zit na het faillissement van Intertoys echter geen speelgoedwinkel meer en haar moeder heeft geen zin om naar Almere-Stad te gaan.

DEMONSTRATIEF

“Ze hebben hier heel veel leuke boeken en tijdschriften”, zegt ze tegen haar dochter. “Daar zit vast wel iets bij dat we vanmiddag kunnen geven.” Het meisje gaat er niet vrolijker van kijken. Ze blijft demonstratief midden in de winkel staan terwijl haar moeder naar de kinderboeken loopt.

SIDDEREN

“Boeken zijn stom”, zegt ze hardop.

De boeken in mijn winkel sidderen zachtjes maar ik kan er wel om glimlachen. Ze kijkt op dat moment net richting de toonbank en zonder blikken of blozen steekt ze kort haar tong naar mij uit. Als de boeken stom zijn, zal ze ook de verkoper daarvan niet hoog hebben zitten. Ik geef haar echter een dikke knipoog. Dat had ze niet verwacht en ze volgt haar moeder nu alsnog naar de kinderboeken. Ze kijkt nog één keer achterom en nu ben ik degene die zijn tong uitsteekt.

MOPPENBOEKJE

Ze kan er verlegen om lachen.

Ze bekijkt het boek dat haar moeder in haar handen heeft. Een moppenboekje van de Zoete Zusjes. Deel twee. Ze pakt ook een exemplaar van de stapel en begint er doorheen te bladeren. Na het lezen van een willekeurig mopje moet ze zowaar lachen. “Is dat een leuk cadeautje?”, vraagt haar moeder meteen. Het meisje geeft geen antwoord en leest alweer de volgende grap. Ook die valt in goede aarde en voor de tweede keer vliegt haar schaterende lach door de winkel.

LACHEN

“Kom, dan gaan wij die kopen”, zegt haar moeder. Ze neemt het boekje van haar over. In plaats van meelopen richting de kassa, pakt ze echter het eerste deel met moppen van de Zoete Zusjes en binnen een paar tellen hoor ik haar weer lachen. Haar moeder begint nu ook te grinniken. “Neem jij die dan maar”, zegt ze meteen. Met beide boekjes lopen ze naar de kassa.

ZEKERHEID

Ze zien nu ook het moppenboek van de Stoute Broertjes liggen. “Er is er ook eentje voor jongens”, zegt de moeder. Het meisje bekijkt de voorkant maar pakt het niet op. “Jongens zijn stom”, zegt ze met een zekerheid die meisjes van die leeftijd kunnen hebben.

RECEPTEN

Even later pak ik deel twee voor haar in en reken beide boekjes af. Wij hebben nog een paar kaarten met recepten van de Zoete Zusjes en geef er twee aan het meisje. Ze schenkt mij een brede glimlach. “Dat is aardig van die meneer”, hoor ik haar moeder zeggen als ze samen richting de deur lopen. Het meisje draait zich om en steekt nogmaals haar tong naar mij uit.

Het nieuw te formeren kabinet werpt haar schaduw reeds vooruit. Waren bij Rutte de boekwinkels al niet essentieel, bij de nieuwe club lijkt het nog een stukje erger te gaan worden. Hoewel we op het eerste oog wél gewoon open mogen blijven – maar dat kan altijd nog veranderen – doet het rechtse kabinet haar uiterste best om de kiezers de komende jaren zo dom en onwetend mogelijk te maken. Het plan is om de BTW op boeken te verhogen van 9% naar de volle 21%. Ook de dagbladen – en in hun kielzog de tijdschriften – worden onbetaalbaar en voor boeken geldt binnenkort een fors ontmoedigingsbeleid.

BOEKVERFILMINGEN

Bioscopen (waar – ironisch genoeg – veel boekverfilmingen te zien zijn) en pretparken ontspringen de dans, maar boeken zijn net als tijdens de coronaperiode weer flink de klos.

TAALACHTERSTAND

Voorheen had Nederland nog het fatsoen om het lezen te stimuleren, taalachterstand te bestrijden en de taalschat en woordenkennis van de jeugd te optimaliseren. Het nieuwe kabinet kan hier alleen maar om lachen.

GEPEUPEL

Lezen…. Wat heb je eraan? Mensen die kunnen lezen zijn mensen die kritische vragen stellen. Nadenken. Die begrijpen wat ze van de regering krijgen voorgeschoteld. Die kunnen brieven schrijven en in protest komen. Subsidie aanvragen en toeslagen ontvangen. Niets dan ellende als het gepeupel kan lezen.

PARIA

In andere landen denken ze daar anders over. Die vinden boeken, kranten en tijdschriften zó belangrijk, dat de belastingdienst daar niets aan wil verdienen. Of in ieder geval heel weinig. Iedereen die in Nederland straks een boek koopt of leest dreigt een paria te worden. “Hoe komt die aan het geld voor een boek? Doe normaal.” Mensen worden nagewezen op straat. Moeders zoeken angstvallig naar de hand van hun kind. “Kijk maar even de andere kant op, lieverd. Die meneer op dat bankje is een boek aan het lezen. De smeerlap.”

WARM

Het heerlijke geluid van knisperend papier, omgeslagen bladzijden. Het komt straks op hetzelfde niveau als vroeger je nagels over een schoolbord. Het kabinet gaat adviseren om de boeken die je nog in huis hebt te verbranden als de prijs van het gas en elektriciteit verder gaat stijgen. Gooi een paar titels van Harry Potter en Colleen Hoover in de open haard en moet je eens zien hoe warm je het krijgt.

SLACHTBANK

Het boekenvak staat niet bekend om haar actiebereidheid. In tijden van corona lieten we ons als makke schapen naar de slachtbank lijden. Bij problemen met de leveringen van boeken durven veel ondernemers alleen te fluisteren en te hopen op betere tijden. Stel je voor dat mensen erover lezen. Nu is er in ieder geval een begin gemaakt. Een online petitie waar al bijna een kwart miljoen mensen hun handtekening onder hebben gezet.

ALLERIJKSTE

Gaat het helpen?

Laten we het hopen. Anders worden lezers een uitstervend ras. Alleen de allerrijkste kunnen het zich veroorloven. Uh, duh en huh worden de belangrijkste woorden binnen de Nederlandse taal. Dat is nog eens iets anders dan bijvoorbeeld stikstofdepositie, hoofdlijnenakkoord of spreidingswet.

MONDDOOD

In Den Haag hangen ze al slingers op. Nederland is bijna monddood gemaakt.

 

---

Teken de online petitie:

Zie: https://petities.nl/petitions/boekenprijs-21-btw-een-waardeloos-idee?locale=nl

Vorige week dinsdag kregen de boekwinkels het dringende verzoek van Just Publishers om het boek Drugsbaron van Vico Olling per direct uit de verkoop te halen. De Belgische Staat had via een kort geding bij de Rechtbank Midden-Nederland geëist dat geplaatste foto’s van drie undercoveragenten verwijderd moesten worden. De veiligheid van de rechercheurs stond op het spel.

RECHTBANK

Het lijkt mij een logische eis van de Belgische Federale Politie, al kan ik mij niet voorstellen dat uitgeverij Just met het plaatsen van de foto’s over één nacht ijs is gegaan. Na de mail van de uitgever kreeg ik ook een bericht van Audax waarin eveneens werd verzocht het boek per direct uit de winkel te verwijderen. Het vonnis van de rechtbank werd bijgesloten.

ONHERKENBAAR

Het unieke – voor zover ik weet – van de uitspraak was dat het boek niet volledig uit de verkoop ging. De boekverkopers in Nederland en België kregen het verzoek om te kiezen uit twee opties: scheur de pagina met de desbetreffende foto’s uit het boek of maak de gezichten van vier foto’s met een zwarte stift volledig onherkenbaar.

DOORKRASSEN

Een pagina uit een boek scheuren gaat in tegen alles waar een boekverkoper voor staat. Het idee alleen al. Het met een zwarte stift doorkrassen van een aantal foto’s is niet veel minder erg, maar als je dan toch moet kiezen…. Met een dikke Edding begon ik op pagina negen van het tweede fotokatern de foto’s te bewerken.

SNEL

Drukt het door? Ik keek snel op de volgende pagina maar gelukkig was er niets van te zien.

SPIERBALLEN

Voorzichtig stak ik een witte envelop in het boek om te voorkomen dat de mogelijk nog natte inkt bij het dichtslaan een andere pagina zou besmeuren. Het boek ging tijdelijk uit de verkoop tot ik zeker wist dat alles goed was gegaan. Als je niet akkoord ging met het vonnis, dan moest je dat de uitgeverij laten weten en dan zou de Belgische Staat een kort geding tegen mijn winkel aanspannen. Het klonk als het laten rollen van spierballen.

SUPERMARKT

Drugsbaron was toch tot Netflix serie gemaakt met die ene acteur van die grote supermarkt in de hoofdrol? Die PSV’er? Ook deze supermarkt heeft problemen gehad. Dat kan dan toch geen toeval zijn? Ik stel voor dat ze Ajax die Champions League plek geven. Maar dit terzijde….

BOEKENKRASSER

Na een kwartier bekeek ik de boeken weer. De enveloppen waren schoon en dus ging Drugsbaron weer in de verkoop. Ik plaatste de stapel voorzichtig op de plank bij de True Crime boeken en keek een paar keer om mij heen. Ik voelde mij zelf ook een beetje een crimineel. Een boekenkrasser. Net zo erg als iemand die naar een duur restaurant gaat en dan weer vertrekt zonder te betalen.

RAMPTOERISME

Nog geen half uur later komt een man de winkel in die in een rechte lijn naar de True Crime loopt. Hij pakt het boek van Vic Olling en begint te bladeren. Als hij bij het tweede fotokatern komt slaat hij het teleurgesteld weer dicht.

Ramptoerisme. Ook in de boekwinkel.

“Pakje Marlboro. Doe maar zo’n grote, je weet wel…”

TELEFOON

Een man staat bij de toonbank en begint te praten terwijl hij berichtjes op zijn telefoon leest. Ik reageer niet, omdat ik geen idee heb of hij het tegen mij heeft of tegen iemand met wie hij aan het chatten is. Daarnaast reageer ik sowieso niet als iemand mij iets vraagt terwijl ze op hetzelfde moment met iemand aan het bellen zijn. Vandaar dat ik rustig wacht op de dingen die wel of niet gaan komen. De man is inmiddels driftig op het scherm aan het tikken. Het puntje van zijn tong steekt half uit zijn mond. Na een aantal seconden kijkt hij mij voor het eerst aan.

STAPELGEK

“Marlboro?”, vraagt hij licht geïrriteerd.

“Nee, dank je. Ik rook niet”. Een keurig antwoord op een vriendelijk aanbod. Zijn wenkbrauwen zakken nu een stuk naar beneden. Hij kijkt even naar links en naar rechts alsof hij het idee heeft dat er hele rijen mensen staan te wachten in afwachting van zijn reactie. Vervolgens kijkt hij weer naar mij met een blik die voorbehouden lijkt voor iedereen waarvan hij denkt dat ze werkelijk stapelgek zijn.

SUPERMARKT

“Ik wil een pak Marlboro bij je kopen. Zo’n grote. Als het mag althans.”

Ik hoor hem in zijn hoofd bijna letterlijk het woord ‘mafkees’ aan die zin toevoegen. Tot zijn ergernis blijf ik echter staan en laat hem een grote glimlach zien. “Je bent nu bij de boekwinkel”, zeg ik tegen hem. “Wij verkopen geen Marlboro. Ook die hele grote niet.” Het duurt even om die informatie te verwerken en we kijken elkaar nu stilzwijgend aan. “Verderop zit een supermarkt”, vertel ik hem zo behulpzaam mogelijk.

ALTIJD

“Geen sigaretten?”, vraagt hij echter vol verbazing. “Waar slaat dat nou weer op? Ik koop ze hier altijd.”

Ik vertel dat wij een jaar of vijf geleden zijn gestopt met de verkoop van tabak. “Als je ze hier altijd koopt, dan heb je al een poosje niet gerookt.”

HARDNEKKIG

“Echt niet”, zegt hij echter hardnekkig. “Ik koop ze hier al jaren. Misschien moet je het aan een collega vragen, die leggen het je wel uit.” Ik schud nu langzaam mijn hoofd, vol verbazing dat iemand die hier naar eigen zeggen altijd komt nog altijd niet weet dat wij wél boeken maar géén sigaretten verkopen. Aangezien ik hem niet ken, denk ik dat hij zich in de winkel vergist of dat roken meer stuk maakt dan je lief is.

BOEKEN

“Het is mijn eigen winkel, dus ik ga er voor het gemak maar even vanuit dat ik goed weet wat wij wel en niet verkopen”, zeg ik geduldig tegen hem. Hij begint nu te twijfelen en kijkt nogmaals om zich heen. Hij schrikt duidelijk van de kasten met boeken die hij ziet staan. Best wel veel voor een tabakswinkel. “Nou, misschien vergis ik mij wel”, stamelt hij nu.

VERBAZING

Zonder nog iets te zeggen verlaat hij de winkel.

Buiten kijkt hij nogmaals vol verbazing om hem heen.

Zo te zien herkent hij het hele winkelcentrum niet….

“Heb je ook tijdschriften over vissen?” Een oudere man die wel vaker in de winkel komt stelt de vraag nadat hij even bij de tijdschriftenwand heeft staan kijken. Ik vraag of hij iets zoekt over de sport of over de over de vissen zelf.

PLEZIER

“Nou, sport…”, zegt de man. “Ik doe het voor mijn plezier, niet om er prijzen mee te winnen.”

VARIATIES

Eerlijk gezegd wist ik niet dat je met het wegwerpen van een dobber iets kon winnen, maar het verbaast mij helemaal niets. Volgens mij heet het vissen langs de waterkant echter wel degelijk hengelsport. Het is in ieder geval de titel van een tijdschrift, dat wij ooit in het assortiment hadden zitten. Misschien dat er naast het turen naar het uiteindje van je hengel ook wel variaties zijn die het ‘hengelen’ combineren met de hink-stap-sprong.

BLOEDNERVEUS

Ik heb werkelijk geen idee.

Mijn vader zat vroeger graag met een stoeltje langs de sloot in Geuzenveld. De Albardagracht, een plekje waar meer mannen met dezelfde hobby uren konden doorbrengen.  Misschien dat ik hem wel eens gezelschap heb gehouden, maar uiteindelijk was het niets voor mij. Voor hem was het rustgevend, naast zijn drukke baan in het Binnengasthuis van Amsterdam, maar zelf werd ik er bloednerveus van.

BEET

Ik loop naar de tijdschriftenwand en pak het tijdschriften Beet voor mijn klant tevoorschijn. Het is het enige blad dat ik op dit moment voor hem heb en hij is er blij mee. “Die wil ik hebben”, zegt hij dan ook. Hij bladert er meteen doorheen en ik zie allemaal bladzijden met werphengels en tientallen verschillende haakjes en dobbers. De meeste haken zien er afschrikwekkend uit. Alsof ze de hoofdrol hebben in een griezelfilm. Mijn vader had ook altijd een koffertje bij zich met aas, dobbers, tangetjes en weet ik veel wat nog meer.

VISWINKEL

Mijn klant rekent af en loopt vervolgens schuin naar de overkant. De viswinkel. Geen hengels en dobbers, maar paling, makreel, haring en nog veel meer lekkernij. Blijkbaar gooit hij – net als mijn vader dat altijd deed – zijn vangst meteen terug het water in, anders zou hij bij de viswinkel weinig te zoeken hebben. Even later zie ik hem buiten met een bakje kibbeling staan. Als hij mij ziet staan, zwaait hij even en prikt vervolgens weer een stukje vis aan het vorkje.

GESTOPT

Het smaakt hem uitstekend.

Andere klanten vragen mijn aandacht en als ik later nog een keer naar buiten kijk is de man alweer vertrokken. Een week of twee later komt hij weer de winkel binnen. “Nog wat gevangen?”, vraag ik belangstellend. “Nee, ik ben er alweer mee gestopt”, zegt hij verrassend genoeg. “Ik heb een vrouw leren kennen en die wil leuke dingen doen. Dagjes weg, naar mijn of haar kleinkinderen. Soms een weekendje naar een andere stad en binnenkort met de bus naar Duitsland.”

SPONTAAN

Hij kijkt mij stralend aan.

“Ik heb eindelijk iets leuks aan de haak geslagen”, flapt hij er spontaan uit.

SCHRIKT

Hij schrikt van zijn eigen opmerking maar meteen daarna schatert hij het uit van het lachen.

“Heb je dat boek nog liggen van die man die altijd aan tafel zit bij Vandaag Inside? Je weet wel, die Turkse Marokkaan.” Een man staat bij mijn toonbank en ondanks zijn wat ongelukkige omschrijving begrijp ik welk boek hij zoekt. Ik loop naar de boekentafel en pak een exemplaar van ‘Afslag 24’, geschreven door Özcan Akyol, ook wel bekend als Eus.

BLIJ

“Ja, die bedoel ik.” Hij is duidelijk blij dat ik het boek op voorraad heb. “Lachen”, zegt hij meteen.

DEVENTER

“Het is een Nederlandse man met een Turkse achtergrond”, vertel ik hem. “Hij is in Nederland geboren, volgens mij in Deventer.” Er zit geen spatje Marokkaans bij. Mijn klant haalt zijn schouders op. Hij komt niet voor een uitleg over de juiste geboortegrond van de auteur, maar wil alleen zijn boek lezen. Ik vind het allemaal best. De opmerking dat hij niet bij iedere uitzending aan tafel zit, slik ik maar even in.

EUS

“Dat wordt vast weer lachen”, zegt de man voor de tweede keer tegen mij tijdens het afrekenen. “Is dat zo?”, vraag ik hem. “Heeft u al meer boeken van hem gelezen?” Hij schudt zijn hoofd. “Ik ken hem van de televisie en dat programma is fantastisch. Die Eus zit aan tafel en zegt doorgaans zinnige dingen die vaak heel grappig zijn. Hij blijft altijd heel goed overeind tussen die andere mannen.”

BOEKENCLUB

Ik kijk soms ook naar Vandaag Inside maar kan eveneens de andere programma’s met Eus waarderen. Sterren op het doek, De geknipte gast en Eus’ Boekenclub. Vooral na het gedwongen vertrek van Matthijs van Nieuwkerk ben ik blij dat er nog iemand is die moeite doet om boeken en auteurs op het televisiescherm te krijgen. Het intrigeert mij alleen dat de man die het boek heeft gekocht steeds de term ‘lachen’ gebruikt.

DIJENKLETSERS

Het is niet zo dat Akyol romans schrijft die vol staan met dijenkletsers. Om maar eens een goed Nederlands woord te gebruiken. Blijkbaar is dat toch het beeld dat deze man heeft en waarom hij het boek heeft gekocht. Alles van Vandaag Inside vindt hij leuk en dus moet het boek van Akyol dat ook zijn. Ik overweeg even om er iets over te zeggen, maar denk dat het tegen dovenmansoren gericht zal zijn. Daarnaast is het ook wel een mooi idee dat hij nu in ieder geval een echte roman in de kast heeft staan.

VERBAZING

Misschien vergis ik mij echter wel en leest de man alles wat los en vast zit en weet hij exact wat hij heeft gekocht. Hij verlaat met ‘Afslag 24’ de winkel en ik denk er verder niet meer aan. De volgende dag is hij echter terug. Hij heeft nog een exemplaar van het boek gepakt en wil die ook afrekenen. “Die heb je gisteren toch al gekocht?”, zeg ik met enige verbazing.

VADER

“Klopt”, zegt hij. “Ik zit al op de helft, maar deze is voor mijn vader. Die kijkt ook altijd naar dat programma met die mannen.”

ANTWOORD

“Lachen”, zeg ik meteen. Het lijkt het enige juiste antwoord.

“Aaaahhh! EEN TOURSPECIAL.”

TIJDSCHRIFTENWAND

Een meisje van elf of twaalf jaar gilt het uit als ze in de tijdschriftenwand iets van Taylor Swift ziet staan. Het is duidelijk een fan. Haar schreeuw galmt door de winkel en heel even denk ik dat het de sirene van de eerste maandag van de maand moet zijn. Ze pakt het tijdschrift van de plank en drukt het bijna in extase tegen zich aan. Ze kijkt om zich heen op zoek naar haar moeder.

EUFORISCH

“Kijk dan”, roept ze euforisch. Haar moeder staat een stuk verderop bij de boeken. Ze is ongetwijfeld op de hoogte van het feit dat haar dochter in de ban is van de Amerikaanse zangeres en kijkt er niet meer van op dat ze alles wil kopen dat van of over Taylor Swift wordt uitgebracht. Je moet bijna een extra hypotheek op je huis nemen als je alles wil kopen dat er alleen al in Nederland op de markt verschijnt. In onze winkel gaat het om tijdschriften en boeken, maar naast de muziek zijn er uiteraard ook allerlei andere artikelen te koop. Van dekbedovertrekken en broodtrommels tot posters, T-shirts en sweaters.

POPULAIR

Taylor Swift is de overtreffende trap van mateloos populair.

ONDERGOED

Persoonlijk zou ik geen enkel liedje van haar herkennen. Natuurlijk zie ik haar wel eens voorbijkomen op televisie, maar nooit heb ik daarbij het gevoel dat ik moet blijven kijken. Ik ben dan ook niet de doelgroep. Het gaat om de gillende tienermeisjes en een zangeres die iedere maand vele miljoenen op haar rekening kan laten bijschrijven. Hoewel ze ondanks dat vele geld blijkbaar niet voldoende heeft om fatsoenlijke kleding te kopen voor op het podium. Sinds Madonna is het voor vrouwen heel normaal om in je ondergoed voor duizenden mensen in een zaal te zingen en dansen.

SUCCES

Ze doet er verder niemand kwaad mee en ik gun Taylor Swift dan ook al het succes van de wereld.

SWIFTIE

Het meisje in mijn winkel kijkt ondertussen smekend naar haar moeder die niet van plan lijkt om de tourspecial voor haar te kopen. Een echte Swiftie is echter niet voor één gat te vangen.  “Mama, ik zal de rest van de maand nergens meer over zeuren. Deze wil ik héééél graag hebben. Mag het? Please, please, please?” Haar moeder gaat overstag. Taylor Swift is op zich een vrij onschuldige verslaving en een maand geen gezeur is best wel wat waard.

ZEKERHEID

“Je weet wat je belooft?”, vraagt ze voor de zekerheid.

Haar dochter knikt razendsnel meerdere keren met haar hoofd.

BOEK

Met een triomfantelijke blik loopt ze even later samen met haar moeder richting de toonbank. De buit is definitief binnen als haar moeder vijftien euro afrekent. Dolgelukkig huppelt ze langs de laatste boekentafels naar de uitgang en ondertussen slaakt ze korte kreetjes van geluk. Dan valt haar blik op het zojuist verschenen boek van Hans van der Loo: “Taylor Swift: de opkomst van een muzikaal, maatschappelijk en zakelijk fenomeen”.

WANHOPIG

Ze staat meteen stil en haar ogen zoeken wanhopig naar die van haar moeder.

“Mam?”

Ieder jaar probeer ik een aantal boeken te lezen van mensen die de vernietigingskampen tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben weten te overleven. Auschwitz-Birkenau, Dachau, Sobibor, Bergen-Belsen en al die andere schandplekken uit de geschiedenis. De boeken vertellen allemaal hetzelfde verhaal maar steeds met een andere stem. De gruwelijkheden van de kampbeheerders, het ontmenselijken van onschuldige gezinnen die met treinen vol in die kampen werden afgeleverd.

MISDADEN

Hoe kan je in hemelsnaam zo wreed zijn dat je als bewaker de meest afschuwelijke misdaden begaat? Zelfs als je van mening was dat je geen andere keuze had dan in een concentratiekamp te werken, is er geen enkele rechtvaardiging om je als een beest te misdragen.

RESPECT

Door het lezen van deze boeken krijg je een enorm respect voor de mensen die alle verschrikkingen hebben moeten doorstaan. Voor de vaders en moeders die hun leven gaven om dat van hun kinderen te kunnen redden. De meeste mensen die de kampen wisten te overleven zijn inmiddels gestorven of de negentig jaar gepasseerd. Veel hebben er hun hele leven in vrijheid nauwelijks over kunnen praten. De werkelijkheid was vele malen erger dan de verhalen die aan het papier zijn toevertrouwd. Je kan je er werkelijk geen enkele voorstelling van maken.

VERHALEN

De verhalen raken je diep maar het is slechts schrapen tegen de oppervlakte. Je kan onmogelijk de angst, de honger en dorst, de afschuw, de kou en het verdriet ervaren die de gevangenen in die kampen hebben meegemaakt. Een boek heb je in een aantal uur uit, terwijl die mensen er jarenlang iedere seconde van de dag mee te maken hadden.

ONVOORSTELBAAR

Werkelijk onvoorstelbaar.

AUSCHWITZ

Als ik op mijn luie bank een boek lees over een vijfjarig meisje in Auschwitz, dan denk ik aan mijn kleindochters en staan de tranen in mijn ogen. Als ik lees hoe haar opa en oma in een andere rij werden geplaatst in de richting van een groot en oerlelijk gebouw waar onophoudelijk zwarte rook door de schoorsteen werd gepompt. Terwijl soldaten je dierbare bezittingen afnemen en afschrikwekkende honden naar je ledematen happen, loop je achter je moeder aan en besef je nauwelijks dat je vader er inmiddels ook al niet meer is.

DAGBOEKEN

Ik lees vier of vijf dagboeken per jaar. Dat gaat ieder jaar moeilijker, aangezien ik merk dat ik op mijn huidige leeftijd steeds sentimenteler word. Met een brok in mijn keel leg ik een dagboek soms even weg. Dan ga ik de volgende dag pas weer verder. Een ontsnapping die voor de mensen in het boek niet mogelijk was. Daar was het vierentwintig uur per dag een hel.

INSPECTIE

Dagen zonder eten en drinken. Niet weten wanneer jij werd uitgekozen om naar dat oerlelijke gebouw te lopen. Zes, zeven uur per dag op blote voeten en vrijwel zonder kleding in de koude winter voor je barak staan vanwege een onzinnige inspectie. Warm ingepakte en volgevreten bewakers die soms uit pure verveling een paar mensen voor de grap door het hoofd schieten.

WAANZIN

De absolute waanzin van oorlog.

Het is niet te bevatten.

 

 

Ik ben mijn hele leven al voor Ajax geweest. Zolang ik mij kan herinneren. Geboren en getogen in Amsterdam en op jonge leeftijd betovert door Johan Cruijff. Nummer 14. De beste voetballer die er ooit is geweest. OK, je had ook nog ene Maradonna…. Eveneens een fenomeen, misschien wel nóg beter. Maar voor mij staat Jopie op één. Later werden Marco van Basten en Jari Litmanen ook helden.

KOMPAS

Mijn passie voor de club blijft groot en onverminderd. Zelfs als ze een keer laatste staan. Ajax is een vast en constant gegeven in mijn leven. Net als de muziek van Neil Young, Tom Petty, Bruce Springsteen, The Band, CSN en Bob Dylan. Een kompas. Ze definiëren voor een deel wie ik ben.

LOLKEMA

Jarenlang heb ik een seizoenkaart van Ajax gehad en ging ik twee keer per maand met het openbaar vervoer naar de Watergraafsmeer. Het laatste stuk met tram 9. Als ik naar het Olympisch Stadion moest, dan ging ik met de fiets die ik voor de deur van mijn opa en oma in de Sportstraat op slot deed. Opa Lolkema hield dan een oogje in het zeil. Als ik veel te vroeg was, dan dronk ik er een glas frisdrank of een kop thee. Ook naar Europese wedstrijden ging ik altijd kijken alsmede het Amsterdam 700 toernooi en de afscheidswedstrijd van Johan Cruijff.

1974

Met tranen in mijn ogen zag ik Ajax ten onder gaan tegen een ontketend Bayern München, dat tegen alle afspraken in met het mes in de schoenen het veld opstapte om Ajax een loer te draaien. Hier kreeg mijn vanaf het WK van 1974 sluimerende afkeer tegen het Duitse voetbal weer een nieuwe voedingsbodem.

FINALE

Jaren later nam Ajax – wederom in het Olympisch Stadion – wraak met fenomenaal voetbal welke uiteindelijk in een wedstrijd in Rome tegen AC Milan werd bekroond met de Champions League. De beker met de grote oren. Een jaar later stond Ajax weer in de finale, maar nu verloren ze van een met verboden middelen opgepept Juventus en twee absurde stafschoppen van Edgar Davids en Sonny Silooy. Bij de organisatie zoeken ze die twee ballen nog steeds, zo ver gingen ze voorbij het doel.

CONCENTRATIEKAMPEN

Ook in de literaire wereld heb ik mijn helden. Haruki Murakami bijvoorbeeld. Kent Haruf. Robin Hobb. Michael Connelly niet te vergeten en natuurlijk Wilbur Smith. De vele tientallen auteurs die de concentratiekampen tijdens de Tweede Wereldoorlog wisten te overleven en hun ervaringen op papier hebben durven en kunnen zetten. Het lezen van hun indrukwekkende verhalen maakt mij altijd nederig, stil en verdrietig. Het geeft een niet te omschrijven gevoel van respect en bewondering voor wat zij hebben doorstaan.

LIFT

Toch ben ik niet van het verheerlijken van de mensen die ik zeer bewonder. Dat is dan weer een stap te ver. Ik volg ze niet op sociale media en verzamel geen handtekeningen. Ik stond ooit met Frank Rijkaard in een lift. Ik knikte hem gedag en deed verder of ik niet wist wie hij was.

HETZELFDE

Bij mij deed hij precies hetzelfde.

“Ik wil graag de roman ‘Het verbond van het water’ bij u bestellen. Het is geschreven door Abraham Verghese en volgens de recensies een fabelachtig geschreven familie-epos. Dat zou u eigenlijk op voorraad moeten hebben.”

BUIKBANDJE

Een man staat voor de toonbank en heeft niet de moeite genomen om even door mijn winkel te lopen. Ik loop naar de boekentafels en pak de vuistdikke roman en leg die netjes op de toonbank. Er zit een buikbandje omheen waarop staat dat wij het boek van harte aanbevelen als een fenomenale roman die je eigenlijk niet mag missen.

VERBAZING

Met verbazing bekijkt de man het boek en leest de tekst op het buikbandje. “Oh”, zegt hij tenslotte. “U heeft hem wel?” Hij reageert met een vraag alsof hij het eigenlijk niet gelooft. “Uiteraard”, zeg ik met een kleine glimlach. De man kijkt nu voor het eerst om zich heen en ziet tientallen tafels en kasten met boeken. Het is duidelijk te zien dat hij dat niet had verwacht.  “Ik ben ook op zoek naar de biografie van Hugo Claus.”

ENTHOUSIAST

Deze keer maakt hij geen opmerking waaruit blijkt dat hij denkt dat het besteld moet worden. En terecht. Ik loop weer naar de boekentafels en pak de biografie, ‘De levens van Claus’. De man knikt nu enthousiast. “Geweldig”, zegt hij tegen mij. “Dit had ik echt niet verwacht bij The Read Shop.” Ik accepteer het compliment en besef heel goed dat veel mensen denken dat wij net als (veel winkels van) Bruna en – voorheen – AKO meer een gemakswinkel zijn dan een boekhandel.

KOLONISTEN

“Ik kijk nog even rond”, zegt hij en even later staat hij bij de boekenkasten met romans en literatuur. Ondertussen help ik andere klanten, maar zie dat de man inmiddels het gebonden exemplaar van ‘Mythos’ in zijn handen heeft. De geïllustreerde versie van het boek van Stephen Fry. Even later loopt hij naar de boekentafels en ziet daar een drietal titels liggen van Lauren Groff, een auteur wiens boeken ik zelf ook graag lees. Hij kiest voor ‘De weidse wildernis’, een roman over een vrouw die met de eerste kolonisten voet op Amerikaanse bodem zet.

VERHALENBUNDEL

Op het moment dat hij weer naar de toonbank loopt, valt zijn blik op de boeken van Sam Shepard, de onlangs overleden Amerikaanse acteur, die in 1979 de Pulitzer prijs heeft gewonnen. Hij leest de achterkant van de romans die wij hebben liggen en kiest uiteindelijk voor ‘Een dag als geen ander’, een verhalenbundel over sterfelijkheid, het verstrijken van tijd en de mythologie van het Amerikaanse Westen.

HONDERDZEVENTIG

Zonder blikken of blozen rekent hij ruim honderdzeventig euro aan boeken af.

BOEKVERKOPER

“Ik ben al ruimschoots gepensioneerd”, zegt hij als hij de tas met aankopen van mij aanpakt. “Vroeger heb ik bij een uitgeverij gewerkt. Dat mis ik nog steeds. U heeft een prachtig winkel. Mijn complimenten. Geniet van je werk, want er is niets mooier dan boekverkoper te zijn. Je ziet mij binnenkort weer terug.”

GROET

Met een ferme groet verlaat hij de winkel.

Mijn dag kan niet meer stuk.