Column

“Heb je dat boek nog liggen van die man die altijd aan tafel zit bij Vandaag Inside? Je weet wel, die Turkse Marokkaan.” Een man staat bij mijn toonbank en ondanks zijn wat ongelukkige omschrijving begrijp ik welk boek hij zoekt. Ik loop naar de boekentafel en pak een exemplaar van ‘Afslag 24’, geschreven door Özcan Akyol, ook wel bekend als Eus.

BLIJ

“Ja, die bedoel ik.” Hij is duidelijk blij dat ik het boek op voorraad heb. “Lachen”, zegt hij meteen.

DEVENTER

“Het is een Nederlandse man met een Turkse achtergrond”, vertel ik hem. “Hij is in Nederland geboren, volgens mij in Deventer.” Er zit geen spatje Marokkaans bij. Mijn klant haalt zijn schouders op. Hij komt niet voor een uitleg over de juiste geboortegrond van de auteur, maar wil alleen zijn boek lezen. Ik vind het allemaal best. De opmerking dat hij niet bij iedere uitzending aan tafel zit, slik ik maar even in.

EUS

“Dat wordt vast weer lachen”, zegt de man voor de tweede keer tegen mij tijdens het afrekenen. “Is dat zo?”, vraag ik hem. “Heeft u al meer boeken van hem gelezen?” Hij schudt zijn hoofd. “Ik ken hem van de televisie en dat programma is fantastisch. Die Eus zit aan tafel en zegt doorgaans zinnige dingen die vaak heel grappig zijn. Hij blijft altijd heel goed overeind tussen die andere mannen.”

BOEKENCLUB

Ik kijk soms ook naar Vandaag Inside maar kan eveneens de andere programma’s met Eus waarderen. Sterren op het doek, De geknipte gast en Eus’ Boekenclub. Vooral na het gedwongen vertrek van Matthijs van Nieuwkerk ben ik blij dat er nog iemand is die moeite doet om boeken en auteurs op het televisiescherm te krijgen. Het intrigeert mij alleen dat de man die het boek heeft gekocht steeds de term ‘lachen’ gebruikt.

DIJENKLETSERS

Het is niet zo dat Akyol romans schrijft die vol staan met dijenkletsers. Om maar eens een goed Nederlands woord te gebruiken. Blijkbaar is dat toch het beeld dat deze man heeft en waarom hij het boek heeft gekocht. Alles van Vandaag Inside vindt hij leuk en dus moet het boek van Akyol dat ook zijn. Ik overweeg even om er iets over te zeggen, maar denk dat het tegen dovenmansoren gericht zal zijn. Daarnaast is het ook wel een mooi idee dat hij nu in ieder geval een echte roman in de kast heeft staan.

VERBAZING

Misschien vergis ik mij echter wel en leest de man alles wat los en vast zit en weet hij exact wat hij heeft gekocht. Hij verlaat met ‘Afslag 24’ de winkel en ik denk er verder niet meer aan. De volgende dag is hij echter terug. Hij heeft nog een exemplaar van het boek gepakt en wil die ook afrekenen. “Die heb je gisteren toch al gekocht?”, zeg ik met enige verbazing.

VADER

“Klopt”, zegt hij. “Ik zit al op de helft, maar deze is voor mijn vader. Die kijkt ook altijd naar dat programma met die mannen.”

ANTWOORD

“Lachen”, zeg ik meteen. Het lijkt het enige juiste antwoord.

“Aaaahhh! EEN TOURSPECIAL.”

TIJDSCHRIFTENWAND

Een meisje van elf of twaalf jaar gilt het uit als ze in de tijdschriftenwand iets van Taylor Swift ziet staan. Het is duidelijk een fan. Haar schreeuw galmt door de winkel en heel even denk ik dat het de sirene van de eerste maandag van de maand moet zijn. Ze pakt het tijdschrift van de plank en drukt het bijna in extase tegen zich aan. Ze kijkt om zich heen op zoek naar haar moeder.

EUFORISCH

“Kijk dan”, roept ze euforisch. Haar moeder staat een stuk verderop bij de boeken. Ze is ongetwijfeld op de hoogte van het feit dat haar dochter in de ban is van de Amerikaanse zangeres en kijkt er niet meer van op dat ze alles wil kopen dat van of over Taylor Swift wordt uitgebracht. Je moet bijna een extra hypotheek op je huis nemen als je alles wil kopen dat er alleen al in Nederland op de markt verschijnt. In onze winkel gaat het om tijdschriften en boeken, maar naast de muziek zijn er uiteraard ook allerlei andere artikelen te koop. Van dekbedovertrekken en broodtrommels tot posters, T-shirts en sweaters.

POPULAIR

Taylor Swift is de overtreffende trap van mateloos populair.

ONDERGOED

Persoonlijk zou ik geen enkel liedje van haar herkennen. Natuurlijk zie ik haar wel eens voorbijkomen op televisie, maar nooit heb ik daarbij het gevoel dat ik moet blijven kijken. Ik ben dan ook niet de doelgroep. Het gaat om de gillende tienermeisjes en een zangeres die iedere maand vele miljoenen op haar rekening kan laten bijschrijven. Hoewel ze ondanks dat vele geld blijkbaar niet voldoende heeft om fatsoenlijke kleding te kopen voor op het podium. Sinds Madonna is het voor vrouwen heel normaal om in je ondergoed voor duizenden mensen in een zaal te zingen en dansen.

SUCCES

Ze doet er verder niemand kwaad mee en ik gun Taylor Swift dan ook al het succes van de wereld.

SWIFTIE

Het meisje in mijn winkel kijkt ondertussen smekend naar haar moeder die niet van plan lijkt om de tourspecial voor haar te kopen. Een echte Swiftie is echter niet voor één gat te vangen.  “Mama, ik zal de rest van de maand nergens meer over zeuren. Deze wil ik héééél graag hebben. Mag het? Please, please, please?” Haar moeder gaat overstag. Taylor Swift is op zich een vrij onschuldige verslaving en een maand geen gezeur is best wel wat waard.

ZEKERHEID

“Je weet wat je belooft?”, vraagt ze voor de zekerheid.

Haar dochter knikt razendsnel meerdere keren met haar hoofd.

BOEK

Met een triomfantelijke blik loopt ze even later samen met haar moeder richting de toonbank. De buit is definitief binnen als haar moeder vijftien euro afrekent. Dolgelukkig huppelt ze langs de laatste boekentafels naar de uitgang en ondertussen slaakt ze korte kreetjes van geluk. Dan valt haar blik op het zojuist verschenen boek van Hans van der Loo: “Taylor Swift: de opkomst van een muzikaal, maatschappelijk en zakelijk fenomeen”.

WANHOPIG

Ze staat meteen stil en haar ogen zoeken wanhopig naar die van haar moeder.

“Mam?”

Ieder jaar probeer ik een aantal boeken te lezen van mensen die de vernietigingskampen tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben weten te overleven. Auschwitz-Birkenau, Dachau, Sobibor, Bergen-Belsen en al die andere schandplekken uit de geschiedenis. De boeken vertellen allemaal hetzelfde verhaal maar steeds met een andere stem. De gruwelijkheden van de kampbeheerders, het ontmenselijken van onschuldige gezinnen die met treinen vol in die kampen werden afgeleverd.

MISDADEN

Hoe kan je in hemelsnaam zo wreed zijn dat je als bewaker de meest afschuwelijke misdaden begaat? Zelfs als je van mening was dat je geen andere keuze had dan in een concentratiekamp te werken, is er geen enkele rechtvaardiging om je als een beest te misdragen.

RESPECT

Door het lezen van deze boeken krijg je een enorm respect voor de mensen die alle verschrikkingen hebben moeten doorstaan. Voor de vaders en moeders die hun leven gaven om dat van hun kinderen te kunnen redden. De meeste mensen die de kampen wisten te overleven zijn inmiddels gestorven of de negentig jaar gepasseerd. Veel hebben er hun hele leven in vrijheid nauwelijks over kunnen praten. De werkelijkheid was vele malen erger dan de verhalen die aan het papier zijn toevertrouwd. Je kan je er werkelijk geen enkele voorstelling van maken.

VERHALEN

De verhalen raken je diep maar het is slechts schrapen tegen de oppervlakte. Je kan onmogelijk de angst, de honger en dorst, de afschuw, de kou en het verdriet ervaren die de gevangenen in die kampen hebben meegemaakt. Een boek heb je in een aantal uur uit, terwijl die mensen er jarenlang iedere seconde van de dag mee te maken hadden.

ONVOORSTELBAAR

Werkelijk onvoorstelbaar.

AUSCHWITZ

Als ik op mijn luie bank een boek lees over een vijfjarig meisje in Auschwitz, dan denk ik aan mijn kleindochters en staan de tranen in mijn ogen. Als ik lees hoe haar opa en oma in een andere rij werden geplaatst in de richting van een groot en oerlelijk gebouw waar onophoudelijk zwarte rook door de schoorsteen werd gepompt. Terwijl soldaten je dierbare bezittingen afnemen en afschrikwekkende honden naar je ledematen happen, loop je achter je moeder aan en besef je nauwelijks dat je vader er inmiddels ook al niet meer is.

DAGBOEKEN

Ik lees vier of vijf dagboeken per jaar. Dat gaat ieder jaar moeilijker, aangezien ik merk dat ik op mijn huidige leeftijd steeds sentimenteler word. Met een brok in mijn keel leg ik een dagboek soms even weg. Dan ga ik de volgende dag pas weer verder. Een ontsnapping die voor de mensen in het boek niet mogelijk was. Daar was het vierentwintig uur per dag een hel.

INSPECTIE

Dagen zonder eten en drinken. Niet weten wanneer jij werd uitgekozen om naar dat oerlelijke gebouw te lopen. Zes, zeven uur per dag op blote voeten en vrijwel zonder kleding in de koude winter voor je barak staan vanwege een onzinnige inspectie. Warm ingepakte en volgevreten bewakers die soms uit pure verveling een paar mensen voor de grap door het hoofd schieten.

WAANZIN

De absolute waanzin van oorlog.

Het is niet te bevatten.

 

 

Ik ben mijn hele leven al voor Ajax geweest. Zolang ik mij kan herinneren. Geboren en getogen in Amsterdam en op jonge leeftijd betovert door Johan Cruijff. Nummer 14. De beste voetballer die er ooit is geweest. OK, je had ook nog ene Maradonna…. Eveneens een fenomeen, misschien wel nóg beter. Maar voor mij staat Jopie op één. Later werden Marco van Basten en Jari Litmanen ook helden.

KOMPAS

Mijn passie voor de club blijft groot en onverminderd. Zelfs als ze een keer laatste staan. Ajax is een vast en constant gegeven in mijn leven. Net als de muziek van Neil Young, Tom Petty, Bruce Springsteen, The Band, CSN en Bob Dylan. Een kompas. Ze definiëren voor een deel wie ik ben.

LOLKEMA

Jarenlang heb ik een seizoenkaart van Ajax gehad en ging ik twee keer per maand met het openbaar vervoer naar de Watergraafsmeer. Het laatste stuk met tram 9. Als ik naar het Olympisch Stadion moest, dan ging ik met de fiets die ik voor de deur van mijn opa en oma in de Sportstraat op slot deed. Opa Lolkema hield dan een oogje in het zeil. Als ik veel te vroeg was, dan dronk ik er een glas frisdrank of een kop thee. Ook naar Europese wedstrijden ging ik altijd kijken alsmede het Amsterdam 700 toernooi en de afscheidswedstrijd van Johan Cruijff.

1974

Met tranen in mijn ogen zag ik Ajax ten onder gaan tegen een ontketend Bayern München, dat tegen alle afspraken in met het mes in de schoenen het veld opstapte om Ajax een loer te draaien. Hier kreeg mijn vanaf het WK van 1974 sluimerende afkeer tegen het Duitse voetbal weer een nieuwe voedingsbodem.

FINALE

Jaren later nam Ajax – wederom in het Olympisch Stadion – wraak met fenomenaal voetbal welke uiteindelijk in een wedstrijd in Rome tegen AC Milan werd bekroond met de Champions League. De beker met de grote oren. Een jaar later stond Ajax weer in de finale, maar nu verloren ze van een met verboden middelen opgepept Juventus en twee absurde stafschoppen van Edgar Davids en Sonny Silooy. Bij de organisatie zoeken ze die twee ballen nog steeds, zo ver gingen ze voorbij het doel.

CONCENTRATIEKAMPEN

Ook in de literaire wereld heb ik mijn helden. Haruki Murakami bijvoorbeeld. Kent Haruf. Robin Hobb. Michael Connelly niet te vergeten en natuurlijk Wilbur Smith. De vele tientallen auteurs die de concentratiekampen tijdens de Tweede Wereldoorlog wisten te overleven en hun ervaringen op papier hebben durven en kunnen zetten. Het lezen van hun indrukwekkende verhalen maakt mij altijd nederig, stil en verdrietig. Het geeft een niet te omschrijven gevoel van respect en bewondering voor wat zij hebben doorstaan.

LIFT

Toch ben ik niet van het verheerlijken van de mensen die ik zeer bewonder. Dat is dan weer een stap te ver. Ik volg ze niet op sociale media en verzamel geen handtekeningen. Ik stond ooit met Frank Rijkaard in een lift. Ik knikte hem gedag en deed verder of ik niet wist wie hij was.

HETZELFDE

Bij mij deed hij precies hetzelfde.

“Ik wil graag de roman ‘Het verbond van het water’ bij u bestellen. Het is geschreven door Abraham Verghese en volgens de recensies een fabelachtig geschreven familie-epos. Dat zou u eigenlijk op voorraad moeten hebben.”

BUIKBANDJE

Een man staat voor de toonbank en heeft niet de moeite genomen om even door mijn winkel te lopen. Ik loop naar de boekentafels en pak de vuistdikke roman en leg die netjes op de toonbank. Er zit een buikbandje omheen waarop staat dat wij het boek van harte aanbevelen als een fenomenale roman die je eigenlijk niet mag missen.

VERBAZING

Met verbazing bekijkt de man het boek en leest de tekst op het buikbandje. “Oh”, zegt hij tenslotte. “U heeft hem wel?” Hij reageert met een vraag alsof hij het eigenlijk niet gelooft. “Uiteraard”, zeg ik met een kleine glimlach. De man kijkt nu voor het eerst om zich heen en ziet tientallen tafels en kasten met boeken. Het is duidelijk te zien dat hij dat niet had verwacht.  “Ik ben ook op zoek naar de biografie van Hugo Claus.”

ENTHOUSIAST

Deze keer maakt hij geen opmerking waaruit blijkt dat hij denkt dat het besteld moet worden. En terecht. Ik loop weer naar de boekentafels en pak de biografie, ‘De levens van Claus’. De man knikt nu enthousiast. “Geweldig”, zegt hij tegen mij. “Dit had ik echt niet verwacht bij The Read Shop.” Ik accepteer het compliment en besef heel goed dat veel mensen denken dat wij net als (veel winkels van) Bruna en – voorheen – AKO meer een gemakswinkel zijn dan een boekhandel.

KOLONISTEN

“Ik kijk nog even rond”, zegt hij en even later staat hij bij de boekenkasten met romans en literatuur. Ondertussen help ik andere klanten, maar zie dat de man inmiddels het gebonden exemplaar van ‘Mythos’ in zijn handen heeft. De geïllustreerde versie van het boek van Stephen Fry. Even later loopt hij naar de boekentafels en ziet daar een drietal titels liggen van Lauren Groff, een auteur wiens boeken ik zelf ook graag lees. Hij kiest voor ‘De weidse wildernis’, een roman over een vrouw die met de eerste kolonisten voet op Amerikaanse bodem zet.

VERHALENBUNDEL

Op het moment dat hij weer naar de toonbank loopt, valt zijn blik op de boeken van Sam Shepard, de onlangs overleden Amerikaanse acteur, die in 1979 de Pulitzer prijs heeft gewonnen. Hij leest de achterkant van de romans die wij hebben liggen en kiest uiteindelijk voor ‘Een dag als geen ander’, een verhalenbundel over sterfelijkheid, het verstrijken van tijd en de mythologie van het Amerikaanse Westen.

HONDERDZEVENTIG

Zonder blikken of blozen rekent hij ruim honderdzeventig euro aan boeken af.

BOEKVERKOPER

“Ik ben al ruimschoots gepensioneerd”, zegt hij als hij de tas met aankopen van mij aanpakt. “Vroeger heb ik bij een uitgeverij gewerkt. Dat mis ik nog steeds. U heeft een prachtig winkel. Mijn complimenten. Geniet van je werk, want er is niets mooier dan boekverkoper te zijn. Je ziet mij binnenkort weer terug.”

GROET

Met een ferme groet verlaat hij de winkel.

Mijn dag kan niet meer stuk.

 

Twee jongens rennen vanaf de straat onze winkel binnen en verstoppen zich achter één van de boekenkasten. Ze moeten moeite doen om niet te lachen van de pret. Zo voorzichtig mogelijk kijken ze vanaf hun schuilplek naar de voordeur. Ze zijn duidelijk broertjes van elkaar, ongeveer een jaar of zes en mogelijk een tweeling. Op hun knieën wachten ze vol ongeduld op hun ouders of misschien een oudere broer of zus. Zachtjes fluisteren ze tegen elkaar, zonder de ingang van de winkel uit het oog te verliezen.

ACHTERDEUR

Na een minuut of vijf beginnen ze wat onrustig te worden. Degene voor wie zij zich verstoppen heeft zich nog niet laten zien. Vanuit het kassablok hoor ik de bel van de achterdeur en terwijl ik naar achteren loop, zijn de twee jongens aan het overleggen wat ze moeten doen. Als ik de deur van het magazijn open, staat de chauffeur van PostNL op mij te wachten om een volle container op te halen. Ook zie ik een man die duidelijk naar iemand op zoek is.

ZOONTJES

“Ben je je zoontjes kwijt?”, vraag ik hem. Twee jongens, is zijn antwoord. Net liepen ze nog keurig in het zicht en nu zijn ze nergens meer te bekennen.

OPLUCHTING

“Kom maar binnen”, zeg ik tegen hem. Ik vertel dat ik denk te weten waar ze zijn. Als ik de situatie uitleg, slaakt de man een korte zucht van opluchting. “Ik ken deze buurt niet zo goed”, zegt hij. “Wij wonen in Muziekwijk en de kleine rotzakjes hebben er een handje van om plotseling te verdwijnen.” Hij zegt het met een liefdevolle glimlach.

BOEFJES

“Meestal weet ik ze weer snel te vinden, maar nu hebben ze mij goed te pakken.”

We lopen via het magazijn de winkel in en vanuit de ingang van het magazijn ziet de man zijn twee kinderen met hun rug naar hem toe de ingang in de gaten houden. “De boefjes”, zegt hij fluisterend. “Waar blijft papa nou?”, zegt één van beide broertjes met een stem die enige bezorgdheid uitdrukt. Het wegrennen en verstoppen lijkt plotseling toch een wat minder goed idee te zijn geweest.

KREET

Zo zachtjes mogelijk loopt hun vader naar zijn kinderen en grijpt ze met een woeste kreet in hun kraag. De jongens schrikken overduidelijk maar schieten meteen in de lach als ze zien wie het is. “Hoe kan dat nou?”, vragen de jongens gelijktijdig. “We hebben je niet naar binnen zien komen?”

VERSCHRIKT

“Papa’s kunnen bijna alles”, zegt de man tegen zijn kinderen. “Jullie moeten alleen niet steeds wegrennen, want ik was bijna weer naar huis gegaan.” Ze kijken hem verschrikt aan. “Echt niet”, zeggen ze in koor. “Vraag maar aan deze meneer”, zegt hij tegen zijn zoontjes, terwijl hij naar mij kijkt. Ik knik ter bevestiging en vertel ze dat ik vanavond al hun speelgoed mag ophalen.

WANTROUWEND

“Ja, jullie waren toch weg”, beaamt hun vader.

De broertjes schrikken nu pas echt. Ze kijken hun vader wantrouwend aan, maar die geeft geen krimp. Voorlopig zullen zij zich waarschijnlijk niet meer verstoppen.

Een moeder komt met haar zoon en dochter de winkel binnen om iets te versturen met PostNL. De kinderen van tussen de vijf en zeven jaar rennen naar de tijdschriftenwand. “Handen op de rug”, roept hun moeder ze achterna. Het is uiteraard tegen dovemans oren gericht, want binnen een paar tellen hebben ze allebei een tijdschrift in hun handen. Het meisje heeft iets over Disney prinsessen gevonden.

NEE

“Mama, mag ik…..”

“NEE!”

SMEEKBEDE

Luid en duidelijk. Hun moeder is gekomen om iets te versturen en niet van plan om in iedere winkel iets voor haar kinderen te kopen. “Volgende week komen opa en oma en die kopen hier dan altijd een cadeautje voor jullie. Jullie moeten even geduld hebben.” Haar dochter is het er duidelijk niet mee eens. “Ik betaal het van mijn eigen geld. Dit is met prinsessen en volgende week is het er misschien niet meer.” Haar smeekbede maakt weinig indruk op haar moeder die zonder op of om te kijken naar de uitgang loopt. “Alles weer terugleggen waar je het gevonden hebt”, brult ze door de winkel.

KLANTEN

Een paar andere klanten schrikken en leggen snel hun tijdschrift of boek weer op de stapel, voordat ze beseffen dat het niet aan hen was gericht.

PROTEST

Onder fel protest loopt het meisje weer naar de tijdschriftenwand en legt ze het blad weer terug. Het maakt op haar moeder totaal geen indruk. Haar zoon loopt achter haar aan en wist al eerder dan zijn zusje dat het een verloren strijd is. Hij is op het oog dan ook zeker een jaar ouder.

KLEINDOCHTER

Ik zie het allemaal gebeuren en geef de moeder gelijk dat ze haar kinderen niet met alles hun zin geeft. De meeste kinderen vinden nu eenmaal alles mooi. Ik herken het aan mijn oudste kleindochter. Die is nog niet zo oud dat ze likkebaardend naar al die tijdschriften kijkt die kinderen vanuit de wand toeschreeuwen om gekocht en gelezen te worden. Ze is echter wel gek op lezen en noemt Astrid en mij sinds kort Opa en Oma Boek.

ENTHOUSIASME

Als ze bij ons in de winkel komt dan rent ze van de ene kast naar de andere display en weet ze van enthousiasme niet waar ze moet kijken. Ze herkent Dikkie Dik, de boeken van Kikker, Peppa Pig en Nijntje. Ze vraagt nooit aan Opa Boek of ze iets mag hebben, maar terwijl ze door de winkel loopt, pak ik altijd een paar boeken waar ze naar gekeken heeft.

SNUITJE

Haar moeder, mijn dochter, roept dan meteen dat ik niet zoveel boeken moet geven. Dat ze straks niet meer gewoon even langs durft te komen. Ik kan er niets aan doen. Dat snuitje alleen al als ik haar de boeken geef. Pure blijdschap. Zo’n opa ben ik dus, eentje die zijn kleinkinderen tot op het bot zal verwennen.

WEERLOOS

Ik heb respect en begrip voor die moeder die haar poot stijf weet te houden, maar mijn kleindochters maken mij weerloos. Zolang ik een winkel heb, krijgen ze alles wat ze maar willen.

 

Toen ik vorig jaar als lezer de boeken van Kader Abdolah aan het ontdekken was, had ik in mijn boekwinkel al een paar keer hebberig gekeken naar “De hemel is altijd paars” van de eveneens uit Iran afkomstige Sholeh Rezazadeh. Een debuutroman in een wonderschone uitvoering dat goed verkocht en een lied zong waarvan ik dacht dat ik het als enige kon horen.

FLUISTEREN

Er waren echter nog meer boeken die om mijn aandacht vroegen. De weken en maanden daarna bleef het zachtjes naar mij fluisteren. Tot vorig jaar de tweede roman van Sholeh Rezazadeh verscheen: ‘Ik ken een berg die op me wacht’.

NOMANDENVOLK

Deze liet zich niet negeren. Het boek schreeuwde mij toe om opgepakt en gelezen te worden. Op een vrijdagavond nam ik beide romans mee naar huis en ’s avonds begon ik meteen aan het tweede boek. Waarom niet haar debuutroman? Geen idee. Het was puur een gevoelsmatige keuze. Bergen, een rivier, een nomadenvolk. Alles sprak mij aan en al helemaal toen ik las dat de rivier Aras de verteller was van het verhaal.

ADEMLOOS

Het boek hield mij direct in een machtige greep. Ik las niet over een volk van nomaden, ik was er zélf bij. Ik liep tussen de tenten, langs de rivier en samen met de geiten en schapen naar het verse gras. Met kippenvel op mijn armen vloog ik ademloos door het verhaal.

HARTVERSCHEUREND

Ik raakte verliefd op de jonge Saray en bevriend met de dappere Aydin. Ik wilde het boek in één ruk uitlezen maar na een lange dag werken kwam ik niet verder dan de helft. De klok wees onverbiddelijk op het feit dat het al middernacht was geweest en mijn ogen hadden dat al eerder door. De volgende ochtend ging ik verder en met een zucht van verdriet sloeg ik het rond het middaguur dicht. ‘Ik ken een berg die op me wacht’ bleek een betoverend en hartverscheurend verhaal welke mij als lezer de rest van mijn leven zal bijblijven.

TEGENVALLEN

Nog dezelfde dag begon ik ook aan ‘De hemel is altijd paars’, een boek dat nu alleen maar kon tegenvallen. Niets bleek minder waar, want Sholeh Rezazadeh blijkt een ras verteller die de ene prachtige zin na de andere uit haar pen laat vloeien. Ze woont nog geen tien jaar in ons land en laat op verpletterende wijze zien wat je allemaal voor moois met onze soms zo lelijke en harde letters kan doen.

KRINGLOOPWINKEL

De klanten van een Iraanse vrouw in Amsterdam, met haar eigen kringloopwinkel, verwonderen zich over de manier waarop zij naar de wereld kijkt. Hoe ze op een totaal andere manier dan wij in contact staat met de natuur en het leven.

GENOMINEERD

Ook deze roman las ik binnen vierentwintig uur uit en inmiddels is Sholeh Rezazadeh met ‘Ik ken een berg die op me wacht’ als enige Nederlandstalige kandidaat genomineerd voor de European Union Prize for Literature. Later dit jaar verschijnt haar eerste dichtbundel.

MUZIEK

Sholeh Rezazadeh.

Haar naam klinkt als muziek, haar woorden raken het hart.

“Heeft u een mooie verjaardagskaart voor mijn buurvrouw? Die is vandaag 92 jaar geworden. Eentje met een beetje toepasselijke tekst.”

WENSKAARTEN

Een vrouw die een half uur bij de wenskaarten heeft staan kijken, vraagt het aan mij als ze zelf blijkbaar niets kan vinden. Wij hebben in de winkel meerdere meubels met wenskaarten staan en daarnaast ook nog eens twaalf molens. Ze kijkt mij verwachtingsvol aan, alsof ik van alle kaarten exact weet welke tekst aan de binnenkant staat.

MOLEN

Dat is niet zo….

Daarnaast ken ik haar buurvrouw niet en is een toepasselijke tekst dus moeilijk door mij te bepalen. Ze wijst naar een molen en ze zegt de wenskaarten die daarin staan heel erg mooi te vinden.

HEKEL

Het is een molen met uitsluitend condoleance kaarten. Dan moet je wel een grote hekel aan je buurvrouw hebben. “Oh nee, dat is niet de bedoeling”, zegt ze geschrokken. “Het is een lieve schat en we hopen nog erg lang van haar te mogen genieten.” Vervolgens zegt ze dat ze alle kaarten al heeft bekeken, maar niets kan vinden wat echt bij haar buurvrouw past.

ASSORTIMENT

Ik vraag haar wat ze precies van mij verwacht. Als ze alles al heeft bekeken dan kan iemand die haar buurvrouw totaal niet kent natuurlijk ook niet echt helpen. Daarnaast moet het wel een hele bijzondere buurvrouw zijn als blijkbaar niet één kaart binnen ons assortiment geschikt is voor haar.

PIETLUTTIG

“Misschien ben ik wel een beetje te pietluttig”, zegt ze nu tegen mij. “Mijn man en ik gaan vanavond bij haar op visite en willen dan een kaartje meenemen, samen met een cadeau dat wij al hebben gekocht. Ze is gek op bloemen en planten.” Daarop inhakend loop ik naar de molen met kaarten van Marjolein Bastin. Vol met bloemen, vogels en weet ik veel wat nog meer. Sommige hebben zelfs geluid. Ook de enveloppen zien er mooi uit. Wat meer kan je nog wensen als je een liefhebber bent van bloemen en planten?

EXPERT

Mijn klant kijkt verrukt. Ze vertelde dat ze alle kaarten in de winkel al had bekeken, maar blijkbaar heeft ze deze molen gemist. “Welke zou u kiezen?”, vraagt ze aan mij. Ik pak een willekeurige kaart voor een verjaardag en laat die aan haar zien. Op mijn gezicht valt blijkbaar af te lezen dat ik ontzettend veel verstand heb van wenskaarten en mogelijk dé ultieme expert ben op het gebied van jarige buurvrouwen.

ENVELOP

“Prachtig”, zegt ze dan ook als ze de kaart bekijkt. “Dit gaat hem worden.” Ze glundert helemaal en is overduidelijk blij dat ze na een half uur zoeken eindelijk de ideale kaart heeft gevonden. Als ik de bijpassende envelop ook aan haar geef is het feest helemaal compleet. “Man, man, wat ben ik blij met jou en je winkel”, fluistert ze zachtjes. Alsof verder niemand in de winkel mag delen in dat grote geheim.

MOEDER

“Volgende week is mijn moeder jarig”, zegt ze na het afrekenen.

“Denk er maar vast over na, dan kom ik over een paar dagen weer terug.”

Een ouder echtpaar staat bij de jeugdboeken en maakt een verloren indruk. Ik vraag of ik ze kan helpen. “We zijn op zoek naar twee boeken voor onze kleinkinderen van negen en twaalf”, zegt de vrouw. “Iets wat ze de rest van hun leven zal bijblijven.” Ze kijkt even naar haar man die meteen haar hand vastgrijpt. Er verschijnen tranen in haar ogen. “Twee bijzondere boeken”, vat hij haar wens eenvoudig samen.

ZWOLLE

“Ze zijn de lust van ons leven, die twee meiden”, zegt ze nu. “We zijn tien jaar geleden vanuit Zwolle naar Almere gegaan om dichter bij onze zoon en schoondochter te wonen. Zodat wij drie dagen per week op de kinderen kunnen passen.” Haar man knikt en wrijft met zijn duim over de rug van haar hand. Het is duidelijk dat er meer dingen spelen. De vrouw doet een stap richting de boekenkast.

EEUWIGHEIDSWAARDE

“Er staat zoveel, ik heb geen idee waar ik moet kijken.”

Ik beaam dat er meer dan voldoende keuze is, maar bedenk mij dat een groot deel eigenlijk wel afvalt als je op zoek bent naar een boek met eeuwigheidswaarde. “De oudste is gek op ridders en spannende verhalen en de jongste wil het liefst een grappig boek.”

TONKE DRAGT

Ik pak als eerste een mooie gebonden editie van “Geheimen van het wilde woud”, het klassieke jeugdboek van Tonke Dragt. Een onvergetelijk verhaal over ridders, jonkvrouwen en een vijand van de koning. De vrouw pakt het boek van mij over.

VOORGELEZEN

“Oh, dat is leuk”, zegt ze meteen. “Die heb ik vroeger aan mijn oudste dochter gegeven.” Ze leest enthousiast de achterkant van het boek. “Ik heb voor mijn kleindochter vorig jaar ‘Een brief van de koning’ gekocht en dat was een groot succes.”  Haar man knikt bevestigend. Ik vertel dat dit feitelijk een los te lezen vervolg is. “Wij hebben het vroeger voorgelezen aan al onze kinderen. Geen idee waar het boek na alle verhuizingen gebleven is”, vertelt hij mij.

ROALD DAHL

Ze kijken elkaar met vochtige ogen aan.

Als tweede boek kies ik voor ‘Wonka’ van Roald Dahl. Eveneens een gebonden uitvoering met een hele mooie omslag. Ook deze valt direct in goede aarde. “Hier heb ik een tijd terug al naar gekeken”, zegt de vrouw verrast. “Doe ze allebei maar. Als cadeautjes.”

EMIGREREN

We lopen naar de toonbank en ik pak beide boeken voor ze in. Terwijl hij afrekent, schiet zij weer vol. “Sorry hoor”, zegt ze zachtjes. “Ze gaan emigreren. Naar Australië. Zover weg. Wij zijn niet meer de jongste en ik ga ze enorm missen. Vooral die lieve meiden.”

ZAKDOEKJE

Ze pakt een klein zakdoekje uit haar tas en hij slaat troostend een arm om haar heen. Ik weet even niet wat ik moet zeggen. Ik begrijp nu waarom ze hun kleinkinderen hele bijzondere boeken willen geven. Een blijvende herinnering aan hun opa en oma. Naar Australië ga je niet even snel op en neer. Kunnen ze die meisjes ooit nog knuffelen?

KLEINDOCHTERS

Het echtpaar verlaat stilletjes de winkel en ik denk aan mijn eigen twee kleindochters….