Column

“Die boeken van J.D. Barker zijn geweldig”. Een man komt zeer enthousiast de winkel binnen. “Ik heb ze gekocht op jouw aanraden en je had helemaal gelijk. Fantastisch.”

Een paar weken geleden kwam deze klant voor advies naar de winkel. Hij wilde een spannend boek maar kon in de winkel door de vele boeken niet echt een keuze maken. Het bracht hem in verwarring. Zoveel verschillende titels. Hij besloot het probleem te verleggen naar mij en na een paar oriënterende vragen liet ik hem het eerste deel van Barker zien in zijn trilogie over een seriemoordenaar in Chicago. “Horen, Zien, Zwijgen”. Slechts elf euro, maar ik waarschuwde hem meteen dat je na het uitlezen van dit boek direct wilt verdergaan in deel twee. Hij geloofde mij op m’n woord en besloot daarom ook “Het Vijfde Meisje” en “Vergeef Me” te kopen. Drie ongemeen spannende thrillers over rechercheur Sam Porter, die een jaar geleden ook op mij behoorlijk wat indruk hebben gemaakt.

“Ze zijn in de smaak gevallen?”, vraag ik hem overbodig. Het is altijd mooi als je feedback krijgt over boeken die je hebt aanbevolen. Hij kijkt mij met een grote grijns aan, plaatst de vingers van zijn rechterhand tegen zijn mondkapje – waarachter zijn mond zit verstopt – en maakt een kussend geluid. “Perfect”, zegt hij. “Onvoorstelbaar goed. Ik lees niet overdreven veel en wilde iets hebben voor mijn vakantie maar je hebt mij zo nieuwsgierig gemaakt dat ik meteen ben begonnen. Fantastisch. Ik heb er geen andere woorden voor.” Hij kijkt mij stralend aan. Alsof wij nu bloedbroeders zijn en er een onzichtbare band bestaat die nooit meer stuk kan gaan. “Slechts één probleem”, zegt hij. “Ik heb nu nog steeds niets voor mijn vakantie!”

Ik weet nu meer van deze klant dan de vorige keer en dus is het veel makkelijker om iets te adviseren. Ik laat zowel “Irene” als “Alex” zien van de Franse auteur Pierre Lemaître. Klassiekers. Twee uitstekende thrillers, met redelijk wat humor, maar vooral geliefd vanwege de nagelbijtende spanning. Ook “De Kustmoorden” van J.D. Barker en James Patterson wijs ik aan. Zoals wel vaker heeft Patterson de lijnen uitgezet en liet hij het uiteindelijke schrijven over aan een andere auteur. In dit geval J.D. Barker. Ik zie de ogen van mijn klant al schitteren. “Deze is iets minder spannend dan die trilogie”, waarschuw ik hem. Hij wimpelt het echter weg en maakt duidelijk dat dit boek een zekerheidje is.

Ondertussen staat hij bij de display met het nieuwe boek van Jo Nesbø. “Koninkrijk”. Het ziet er prachtig uit en je moet als liefhebber van thrillers sterk in je schoenen staan om het boek niet te kopen. “Is dit iets?”, vraagt hij nadat hij de achterkant heeft gelezen. “Absoluut”, zeg ik zonder enige twijfel. De klant knikt tevreden en heeft zijn definitieve keuze gemaakt.

“Ik neem ze alle vier”.

Een paar dagen later komt hij weer de winkel in. Hij kijkt mij enigszins schuldbewust aan. “Ik heb die twee boeken van die Franse auteur inmiddels ook uitgelezen”, zegt hij. “Wat een boeken zeg, vooral dat tweede deel. Ik kon ze niet wegleggen.” Hij haalt zijn schouders op. “Ik kon gewoon niet stoppen.” Een gevoel dat ik maar al te goed ken. “Die kleine rechercheur, die al die moorden moet oplossen!”, gaat hij lyrisch verder. “Wat een vent is dat zeg.” Ook dat kan ik alleen maar beamen. Lemaître heeft een serie thrillers geschreven rondom commandant Camille Verhoeven en die gebruikt zeer onorthodoxe opsporingsmethodes. Ook voor mij was met name “Alex”, het tweede deel, het hoogtepunt van de serie.

“Wat nu?”, vraagt mijn klant. “Over drie weken ga ik op vakantie.” Ik laat hem nu de boeken zien van A. J. Arlidge over inspecteur Helen Grace. Heerlijke boeken die zich afspelen in het Engelse Southampton en waar in ieder deel jacht wordt gemaakt op de meest gevaarlijke criminelen. De eerste vier of vijf delen kosten tegenwoordig slechts een kleine tien euro. “Doe de eerste drie maar. Als jij zegt dat het goed is, dan weet ik zeker dat ik ze ook geweldig ga vinden.”

Even later verlaat hij fluitend de winkel. Iets doet mij vermoeden dat hij vlak voor zijn vakantie nóg een keer gaat langskomen…

Veel Amsterdammers zijn in de loop der jaren naar Almere getrokken. Op zoek naar meer groen, een groter huis en een vlucht uit een geliefde stad die langzaam maar zeker niet meer van hun was. Oplopende huren, oneindige werkzaamheden en oprukkende jongeren die om andere winkels en voorzieningen vroegen. Met name Almere-Haven werd het nieuwe paradijs en zorgde voor een hereniging met buren en families. Het oudste deel van de stad werd een soort Nieuw-Amsterdam. Een centrum met een haven, veel winkels, grachtenpandjes, duiven en altijd wel iets om op te mopperen.

Voordat ik in oktober 2013 mijn boekwinkel openende had ik zo mijn bedenkingen. Ook ik kom uit hartje Amsterdam en hou intens van die prachtige stad waar ik ooit weer hoop terug te keren. In de maanden die ik nodig had om een beslissing te nemen over de winkel begon mijn liefde voor Almere-Haven flink te groeien. Het centrum had wat aandacht nodig, maar er zaten geweldige winkels en de mensen waren warm en hartelijk. Ik herkende veel van die typerende gezelligheid van de Pijp en de Jordaan. Eigenlijk was het er best wel leuk en bleek mijn scepsis snel verdwenen.

Inmiddels heb ik Almere-Haven in mijn hart gesloten. Ik woon in Buiten maar voel mij een echte Havenaar. Amsterdam is hier nooit ver weg. Bijna iedereen is voor Ajax, is gek op die ouwe Hazes en leest trouw ieder nieuw deel van Baantjer. Het geldt voor een groot deel van de mensen die in en om het centrum wonen. Ook Simon de Waal staat hier op een voetstuk, hoewel dat inmiddels wel aan het afbrokkelen is. Sinds hij is gestopt met zijn serie De Waal & Baantjer raakt hij een beetje in de vergetelheid. Een deel van mijn klanten hoopt nog altijd op een nieuw deel en zal het hem nooit vergeven als hij de stekker er definitief heeft uitgetrokken. Simon de Waal kwam toen ik net open was een keer signeren. We hadden bijna dranghekken besteld maar uiteindelijk zat Simon een uurtje aan een grote tafel en keek niemand naar hem om. Alsof ze al een vermoeden hadden….

Dat is het probleem met signeersessies. Je weet het niet. Op Schiphol heb ik er tientallen gedaan en het was van tevoren absoluut niet in te schatten. David Baldacci kwam en we hebben een uur lang over alles en nog wat gesproken. Niemand wilde een gesigneerd exemplaar. Een paar weken later kwam Patrick Kluivert. Hij kon maar een uur signeren, kwam een kwartier te laat, moest daarna eerst nog tien minuten bellen en in de overgebleven vijfendertig minuten verkochten wij maar liefst tweehonderd exemplaren. In totaal stond de teller in ongesigneerde exemplaren aan het eind van de week op een onvoorstelbaar aantal van drieduizend biografieën. Misdaadauteur Will Simon – bekend van het televisieprogramma Opsporing Verzocht – kwam ook een keer signeren, zat aan een tafel voor de winkel op Plaza en kreeg slechts één klant,  die hem alleen maar vroeg waar de toiletten waren.

Er is niets van te zeggen.

Aankomende zaterdag komt toneelschrijver, tekstdichter, romanschrijver en toneelregisseur Hetty Kleinloog naar Almere-Haven voor haar boek De Zusjes. Het eerste deel van een serie politieromans (Kauffmann & Kauffmann) waarmee ze de populariteit van Baantjer, Joop van Riessen en Simon de Waal naar de kroon gaat steken. De eerste recensies zijn fantastisch en uitgeverij Marmer is laaiend enthousiast. Het is een echt boek voor Almere-Haven, daar twijfel ik werkelijk geen seconde aan. In de voetsporen van Baantjer. Spannend, goed geschreven, geweldige personages en tegen de achtergrond van een herkenbaar en bruisend Amsterdam. Het probleem is alleen wel dat we in Almere-Haven vaak eerst de kat uit de boom kijken. Een Amsterdamse eigenschap. Doe maar gewoon dan doe je al gek genoeg.

Ook nu is het niet in te schatten of de boekenlezers van Almere-Haven massaal maar de boekwinkel komen. Ik hoop het wel, want Hetty Kleinloog is een bijzonder leuke vrouw en De Zusjes verdienen een groot publiek. Slechter dan Will Simon en David Baldacci kan ze het niet doen en Patrick Kluivert zal ze ook niet van zijn troon stoten. Ergens daar tussenin zou echter leuk en zeer terecht zijn….

Wij rekenen op uw komst.

Soms kan ik helemaal gek worden van al die hardnekkige complottheorieën. Dat de aarde in werkelijkheid plat is. Dat Trump als president van Amerika bezig was om het grootste pedofielennetwerk ter wereld ten val te brengen, omdat die al jaren proberen om achter de schermen de macht te grijpen. Amerikanen geloven dat op zo’n grote schaal dat ze er zelfs het Capitool voor hebben aangevallen. Zeer vreemd is ook het idee dat 5G masten alleen maar zijn neergezet om burgers te kunnen volgen die een chip krijgen ingespoten bij het halen van een coronavaccin. Sommige mensen weten zeker dat corona niet bestaat en dat het allemaal is verzonnen door de overheid. Of de boekwinkel.

Waarom zou iemand mij willen volgen? Ik ben overdag in mijn winkel en daarna ga ik naar huis en lig de rest van de avond onderuitgezakt op de bank. En Rutte dan maar op zijn schermpje kijken en rond middernacht doorbellen naar een heel geheim ministerie dat de kans groot is dat ik nu ga slapen. Opluchting alom. Alleen de organisatie al om dat juiste chipje precies op het goede moment in mijn vaccin te krijgen. Stel je voor dat het fout gaat. Dan denken alle spionnen in de wereld dat ik Esther Janssen uit Enkhuizen ben…..

Er bestaan mensen die de hele dag thuis zitten met een schriftje op de vensterbank en daar de nummerborden opschrijven van auto’s die zij voorbij zien rijden. Om vervolgens het keiharde bewijs te claimen dat ze door de regering in de gaten worden gehouden omdat drie of vier nummerborden in vijf dagen tijd al tien keer voorbij zijn gekomen. Dat het om andere bewoners uit hun straat gaat – die ’s ochtends naar hun werk gaan en ’s avonds weer thuiskomen – komt geen seconde bij ze op.

Wij hebben er in de winkel heel soms ook mee te maken. Laatst werd iemand witheet omdat een bestelling van haar bij Pets Place (die overigens verderop in onze winkelstraat een mooie winkel hebben) om twaalf uur ’s middags nog niet bij ons was afgeleverd. Ze ging even voorbij aan het feit dat op het kaartje in haar brievenbus stond dat het pas na 15:00 uur bij ons zou worden afgeleverd. Het was echter onze schuld. Het had bij haar thuis bezorgd moeten worden. Uitleggen dat ze voor dat soort klachten bij PostNL moet zijn, maakte het alleen maar erger. Ze wist zeker dat het pakket ‘gewoon’ in ons magazijn stond maar wij het simpelweg niet wilde pakken. Ze verliet kwaad de winkel en kwam drie uur later weer terug. De pakketten waren iets daarvoor gebracht en weer ontstak de vrouw in woede. Wij hadden tegen haar gelogen want het pakket was er nu op mysterieuze wijze wel. Hoeveel bewijs wil je hebben?

Wij hebben met afhaalpakketten slechts één doel: zo snel mogelijk uitreiken. Hoe eerder hoe beter. Ik heb de ruimte in mijn magazijn hard nodig en heb liever dat daar twee dan zes pakketten staan. Waarom dan denken dat wij dat bewuste pakket met een onbekende bedoeling nog even een uurtje gezellig in ons magazijn willen laten staan?

In mijn ogen is het geen hogere wiskunde. Je kan onze winkel bezoeken en drie minuten later weer vertrekken. In de tussentijd kan het buiten beginnen te regenen. Dat is niet onze schuld en mopperen dat het net nog droog was is niet het bewijs dat wij daar enige invloed op hebben gehad. Als het gaat om postpakketten blijkt het echter wel zo te werken. Een enkeling wil ons voor de rechter slepen omdat het via onze winkel naar Australië verzonden pakket in Sydney bij het verkeerde postkantoor is afgeleverd. Of te lang bij de douane heeft gelegen. Blijkbaar is de invloed van de boekwinkel groot en trekken wij op de achtergrond aan meerdere touwtjes. Op logica reageren ze niet. Ze hebben hun mening en blijven erbij dat de schuld bij ons ligt.

Geloof niet alles wat je denkt is mijn boodschap aan iedereen die in complottheorieën doet. Wees aardig tegen elkaar en koop je kattenkorrels gewoon in de winkel van Pets Place. Daar doe je niet alleen hun een heel groot plezier mee.

Boekenweek in juni. Het is een beetje als een hittegolf in december. Peppi zonder Kokki. Snip zonder Snap. Bassie zonder Adriaan. Vertrouwd, maar toch niet helemaal zoals het zou moeten zijn. Als boekverkoper was ik echter erg blij dat het CPNB het besluit had genomen om de Boekenweek dit jaar door te schuiven van maart naar juni. Voorbij de lockdown. Klanten hebben er meer moeite mee. Veel hadden niet door dat het jaarlijkse boekenfeestje was uitgesteld. Het kwam dit jaar daardoor allemaal wat langzamer op gang. Het voor de tweede keer ontbreken van gratis reizen met de trein was daar mogelijk ook debet aan. Begrijpelijk dat het ook dit jaar niet kan, maar het scheelt wel degelijk een slok op een borrel.

Aan het gratis geschenkboekje en het essay heeft het niet gelegen. Hanna Bervoets en Roxane van Iperen hebben zich beide van hun beste kant laten zien. De echte boekenliefhebber was ook wel degelijk op de hoogte van de verschuiving van de Boekenweek, maar met name de niet frequente bezoekers van de boekhandel waren het spoor een beetje bijster. Ondanks de lockdown kan ik niet anders zeggen dan dat 2021 een geweldig boekenjaar dreigt te worden. De afgelopen twee jaar hebben wij hier meer dan behoorlijke omzetten weten te realiseren met de verkoop van boeken. In totaal is er bijna een verdubbeling van de omzet geweest. Tijdschriften, wenskaarten en kantoor- en schrijfwaren gingen ook prima, maar bleven wel aanzienlijk achter bij de dadendrang van de boeken. Mij hoorde je niet klagen. Ondanks de lockdown gaat het dit jaar ook weer geweldig en is bij de boeken de achterstand op 2020 alweer zo goed als ingelopen. Nieuwe records liggen in het verschiet.

Waarin zit het succes van onze boekenomzet? Is Almere-Haven plotseling op extreme wijze aan het lezen geslagen? Ik denk dat het vooral met de gunfactor heeft te maken. Het besef dat als mijn boekwinkel gaat verdwijnen, er zeer waarschijnlijk geen nieuwe boekhandelaar voor terug gaat komen. Ik denk dat meer boekwinkels in een klein winkelcentrum dit beeld herkennen. Jarenlang stonden wij in de schaduw van de grote boekwinkels. Persoonlijk contact maakt nu echter het verschil. Wij hebben een prachtig assortiment en over de meeste boeken kunnen wij ook iets vertellen. Je kan bij ons nieuwe boeken én nieuwe auteurs ontdekken. Er zijn dwarsverbanden te vinden. Leestips, aanbevelingen. Onze winkel straalt liefde uit voor boeken. Ik verkoop ze al vanaf mijn achttiende jaar en heb een enorm ontzag voor de duizenden verhalen die auteurs – vaak met pijn en moeite – uit hun ziel en zaligheid weten te persen. In coronatijd heeft het assortiment zelfs een forse uitbreiding gekregen.

Tijdens de Boekenweek komt dat allemaal samen. Wij hebben geen extreem grote winkel en dus kunnen wij lang niet alle boeken op voorraad nemen die ik graag zou willen. De keuze die wij maken is echter gemaakt met liefde en respect. Wij kennen onze klanten en stemmen daar ons assortiment op af. De boeken waarvan wij weten dat onze klanten ze gaan kopen. De boeken waarmee wij denken ze te kunnen verrassen. De boeken die ze niet zoeken, waarvan ze het bestaan soms niet weten, maar die ze niet kunnen laten liggen als ze bij ons op tafel liggen. Niets is mooier dan een klant die voor de boeken onze winkel bezoekt. Er is meteen een onzichtbare band. Als motorrijders die elkaar op de snelweg in tegengestelde richting passeren. Eén blik is soms voldoende. Lezen is doorgaans geen keuze. Het zit diep in je. Een eerste levensbehoefte. Mensen de dat bepaalde gen niet hebben zullen het mogelijk niet begrijpen.

Zonder liefde voor boeken begin je niet je eigen boekwinkel. De meeste mensen zullen het je zelfs afraden. Begin een slijterij want mensen zullen altijd blijven drinken. Een kapperswinkel, want haar blijft doorgaans groeien. Er zijn honderden redenen om géén boekwinkel te beginnen. Als het in je bloed zit heb je echter geen keuze. Ik denk dat de mensen in Almere-Haven die graag lezen dat in onze winkel herkennen. Astrid en ik hebben beide die onszelf toebedeelde missie, drang en passie om boeken te verkopen. Daarom zijn wij deze winkel begonnen.

Wij hebben er – ondanks de lockdown – nog geen seconde spijt van gehad.

Een nieuwe roman van A.F.Th. van der Heijden is altijd iets om naar uit te kijken. Vooral als het een onderdeel is van de Tandeloze Tijd. Vorige week was het weer zover met het verschijnen van “Stemvorken”, deel acht in de legendarische serie. De auteur was in de maanden maart en april vrij actief met het opsturen van gesigneerde voorproefjes aan een aantal grote en bekende boekhandelaren. Ik zag online hele mooie en persoonlijke teksten voorbijkomen en zat thuis een aantal dagen met kramp in mijn knieën op mijn hurken bij de brievenbus. Een aantal jaar geleden kreeg ik een telefoontje van Mirjam Rotenstreich, echtgenote van A.F. Th. van der Heijden. Zelf ook geen onverdienstelijke auteur en slechts zes dagen ouder dan ik. Dat laatste is natuurlijk totaal niet van belang, maar het is een feitje dat in mijn hoofd zit en dat ik nu eindelijk eens kan gebruiken.

Mirjam wist dat ik eigenaar en hoofdredacteur was van de Ezzulia website, vele jaren de grootste en meest succesvolle boekensite van Nederland. Toen Hebban nog niet bestond en ik nog de manager was van de boekwinkels op Schiphol. Ezzulia werd gemaakt door een leger vrijwilligers met hulp van tientallen auteurs. Mirjam vertelde mij dat haar man graag een interview wilde geven, maar niets deed met mail of computers. Ik koppelde haar aan Natasza Tardio en die maakte vervolgens een geweldig interview waarin Van der Heijden vertelde over zijn toen net verschenen roman “Doodverf” en zijn wens om ooit eens het geschenkboekje voor de Maand van het Spannende Boek te schrijven. Op zich was het bijzonder om gebeld te worden door Mirjam Rotenstreich en al helemaal om op die manier benaderd te worden door A.F. Th. van der Heijden. Voor Ezzulia hadden wij al honderden auteurs uit binnen- en buitenland geïnterviewd maar dit was toch wel een bijzonder moment.

Het maakte van A. F. Th. en mij geen bloedbroeders of anderszins vrienden voor het leven, maar het viel mij toch wat tegen dat ik niet een gesigneerd boekje kreeg met een persoonlijk en handgeschreven bericht van de auteur. Ik bedoel, het is niet zo dat ik een eigen hoofdstuk verlang in één van zijn romans. Misschien had ik hoger op de hiërarchische ladder van het boekenvak gestaan als het CPNB toentertijd de voorzet die Van der Heijden had gegeven daadwerkelijk zou hebben ingekopt. Het zet mij als boekverkoper met een hoop babbels in coronatijd echter weer stevig op mijn plaats. Terug in mijn hok. Ik weet mijn positie weer en besef plotseling dat Van der Heijden waarschijnlijk nog nooit van mij heeft gehoord.

Lekker dan !

Het was jarenlang zo’n mooi verhaal op feesten en partijen. Een gesigneerd voorproefje van “Stemvorken” zou de slagroom op de taart zijn geweest. Even heb ik overwogen om contact te zoeken met Mirjam Rotenstreich, maar stel je voor dat ook zij is vergeten dat ik ooit op haar verzoek dat interview met haar echtgenoot heb georganiseerd. Nee, ik koos ervoor om mijn verdriet en teleurstelling te dragen als een man en na twee of drie slapeloze nachten dacht ik het achter mij te hebben gelaten. Tot ik op Facebook nieuwe berichten zag verschijnen van boekverkopers Cor Wiersma en Remco Houtepen, die met terechte trots de handgeschreven boodschap van A.F.Th. van der Heijden met hun volgers besloten te delen.

Groen van jaloezie en vechtend tegen de tranen wist ik mij van ellende geen raad. Wat heb ik gedaan om dit troosteloze lot te verdienen? Heb ik de boeken van de Tandeloze Tijd niet altijd keurig gelezen? Staan ze niet op volgorde in mijn boekenkast? Heb ik de verfilming van “Advocaat van de Hanen” niet helemaal uitgezeten? Ben ik kortaf geweest tegen zijn vrouw? Ik ben er van overtuigd dat het niet aan mij kan liggen. Onmogelijk. Er moest iets anders aan de hand zijn. Plotseling drong het tot mij door. PostNL. Dat moest het zijn. De postbezorgers hebben hun werk niet gedaan. Het eerste gesigneerde exemplaar dat Adri heeft verzonden is nooit aangekomen. Zal je altijd zien. Misschien afgeleverd bij één van mijn buren die het nu prominent in hun boekenkast hebben staan. Wonen die Wiersma en Houtepen misschien in Almere???

De schurken !

Het is vreemd hoe je hersenen werken. Als er heftige dingen in mijn leven gebeuren dan denk ik altijd een fractie van een seconde dat ik straks even mijn moeder moet bellen. Om haar op de hoogte te brengen. Raad, troost of wat dan ook. Een luisterend oor. Bij uitstek de zaken waar je een moeder voor nodig hebt. Iemand tegen wie je alles kan zeggen, jou beter kent dan wie dan ook en die altijd aan jouw kant staat. Wat er ook mocht gebeuren. Iemand bij wie je dag en nacht terecht kan. Iets wat in mijn geval niet meer mogelijk is aangezien ze in september 2010 al is overleden. Ook iets wat mijn hersenen niet of nauwelijks kunnen bevatten. Meer dan tien jaar geleden. Het is net alsof ik haar vorige week nog heb gesproken. Hoe kan het dan al zolang geleden zijn? Je leert leven met het verlies, maar het blijft altijd een gapend gat. Haar gezicht staat nog helder op mijn netvlies. Soms weet ik zeker dat ik haar op straat zie lopen. Eventjes maar. Vrijwel meteen weet ik dat het niet kan. Hoewel ik toch nog een paar keer kijk in de richting waar ik haar meende te zien. Tegen beter weten in. Je hersenen vertellen al snel dat het onzin is, maar je hart wil niet altijd luisteren.

Pauzeknop

Niemand weet exact hoe de hersenen werken. De wetenschap kan een hoop verklaren, maar nog lang niet alles. De zaken die er echt toe doen zijn nog altijd een groot mysterie. Over het algemeen neem ik de werking van mijn hersenen als iets vanzelfsprekends. Net als mijn computer, de magnetron of de telefoon. Geen idee hoe het precies kan, maar het werkt en ik kan ermee overweg. Dat het niet altijd vanzelf gaat ontdekte ik vorige week. Astrid werd op het werk niet goed en sloeg plotseling alleen nog maar wartaal uit. Via de huisartsenpost en de ziekenauto lag ze binnen een uur in het ziekenhuis. Een bloedpropje had een ader afgesloten en was vervolgens in het niets weer opgelost. Op de foto’s die werden gemaakt was niets meer te zien. Alles zag er goed uit maar Astrid wist de naam van haar dochter niet meer. Over de meest simpele dingen moest ze nadenken, alsof ze in haar hoofd eerst even op de pauzeknop moest drukken. Soms was het helemaal leeg in haar hoofd. Je zou er wel eens voor tekenen maar als het je overkomt – geen enkele gedachten in je hoofd – kan dat behoorlijk beangstigend zijn.

TIA

Een paar uur na de vaststelling dat het waarschijnlijk om een TIA ging, mocht Astrid weer naar huis. Er komen vervolgafspraken en nader onderzoek. Er zijn al medicijnen en voorlopig mag ze even niet werken. De pauzeknop is inmiddels verdwenen en de leegte in haar hoofd verdreven door nieuwe zorgen. Je staat gezond op uit je bed en plotseling ziet je leven er heel anders uit. Er is natuurlijk het besef dat het allemaal veel slechter had kunnen aflopen. Dat ze enorm veel geluk heeft gehad. Waarschijnlijk gaan alle restjes aan vervelende bijverschijnselen langzaam maar zeker verdwijnen. Het komt weer goed. Ze weet de naam van haar dochter weer en ik heb de hoop nog niet opgegeven dat ze vanaf nu ieder seizoen fanatiek naar Ajax gaat kijken.

Je weet maar nooit.

Erik Scherder

Een druppeltje bloed dat om wat voor reden dan ook even gaat klonteren. Eén adertje dat een fractie van een seconde is afgesloten. Je staat er gelukkig nooit echt bij stil maar het is een absoluut wonder dat je lichaam over het algemeen gewoon keurig werkt. Bij de meeste mensen althans. De mensen met geluk. Deze week verscheen er een leuk klein boekje van professor Erik Scherder. Die man die bij Matthijs van Nieuwkerk steeds op de tafel ging staan. “Hersenen willen lezen”. Het kost nog geen tien euro. Volgens wetenschappelijke studies maakt lezen slimmer en geeft het energie. Scherder merkt zelf dat het hem uitdaagt en stimuleert. Lezen is dus goed voor je. Het maakt van boekverkopers feitelijk een belangrijke schakel in de medische zorg. Wie had dat aan het begin van de coronacrisis gedacht? Boeken en tijdschriften blijken wel degelijk essentieel te zijn.

Een man van een jaar of dertig komt de winkel binnen. Hij draagt een mondkapje met de afbeelding van een beroemd schilderij. Volgens mij iets van Edward Hopper. Hij loopt naar de tafels met romans en bekijkt op zijn gemak het aanbod boeken. Willem die Madoc maakte van Nico Dros gaat al snel in het winkelmandje, gevolgd door de paperback editie van het al iets oudere De Bourgondiërs van Bart van Loo. Hij oogt tevreden en blijkbaar was hij op zoek naar deze twee historische romans. Op weg naar de toonbank loopt hij langs de kast met boeken van Haruki Murakami en Kazuo Ishiguro. Zijn oog valt op het nog recente Klara en de zon, een door Ishiguro geschreven adembenemende en zeer originele roman. Misschien wel één van de mooiste boeken van dit jaar. De omslag is opvallend en als mijn klant de achterkant leest is hij meteen verkocht. Ook dit boek gaat in het winkelmandje. Hij bekijkt vervolgens de andere boeken van Ishiguro en besluit ook Vergeten reus mee te nemen, toevallig één van mijn favoriete romans.

Kazuo Ishiguro

Bij de toonbank haalt hij de vier boeken uit het mandje. “Ik ben zeer verrast dat jullie alle boeken van Ishiguro hebben staan”, zegt hij. “Met deze twee heb ik ze nu allemaal.” Ik vertel dat met name Vergeten reus een prachtig boek is dat ik jaren geleden met bijzonder veel plezier heb gelezen. Het was mijn introductie tot zijn werk en inmiddels heb ik nagenoeg alles gelezen. Alleen in Klara en de zon ben ik nog bezig. Terwijl hij de boeken betaalt knikt mijn klant instemmend. “Ik ben ooit begonnen met Toen wij wezen waren“, zegt hij. “Een geweldig boek dat ik twee of drie keer heb gelezen. Daarna ben ik ook andere boeken van hem gaan kopen. Hij heeft een paar jaar geleden de Nobelprijs voor Literatuur gewonnen. Hij is echt een fenomeen.” Ik kan het alleen maar beamen. Met de Nobelprijs was hij een waardige opvolger van Bob Dylan, die de prijs een jaar eerder had gewonnen. Als mogelijk wat vreemde eend in de bijt.

Kim Moelands

Hij laat zijn mandje achter bij de toonbank en verlaat zeer tevreden de winkel met vier mooie boeken. De volgende klant staat alweer te wachten om af te rekenen en de vrouw van ongeveer mijn leeftijd heeft ook het laatste boek van Ishiguro in haar hand. “Ik hoorde jullie praten en zocht een mooi boek”, zegt zij. “Ik ben meteen overtuigd en ik wil deze graag van je kopen. Heb je nog iets anders? Het liefst een spannende thriller.” Ik vind het geweldig dat ze zeer impulsief Klara en de zon wil kopen. Ik vertel haar dat ze daar zeker geen spijt van gaat krijgen. Ondertussen loop ik naar de tafels met thrillers en laat als eerste de nieuwe van Kim Moelands zien. Schaduwleven. Kim is al vele jaren een zeer goede vriendin van mij en leeft een zeer bijzonder leven. Het feit dát ze leeft is al bijzonder. Ze schreef jaren geleden een zeer confronterende roman over haar longtransplantatie en als ik iemand al het geluk van de wereld gun dan is het de geweldige Kim Moelands.

Pensioen

Mijn vrouwelijke klant leest op haar gemak de achterkant van het boek en is snel overtuigd. “Dat lijkt mij wel wat”, zegt ze. “Is het een debuut?” Ik schud met mijn hoofd. Kim Moelands heeft al een aardig rijtje boeken geschreven maar vanwege haar gezondheid zit daar steeds wel wat tijd tussen. Het maakt ieder boek echter weer extra bijzonder. “Ik neem hem”, zegt de vrouw. “Met deze twee boeken kom ik het weekend wel door.” We lopen samen naar de toonbank en terwijl ik de boeken in een papieren tasje stop, rekent mijn klant af via de betaalautomaat. “Ik kom eind volgende week weer terug, samen met mijn man. Die wil weer gaan lezen nu hij met pensioen is. Dan laat ik je weten wat ik van deze twee boeken vond.”

Fenomenen

Dat is altijd leuk. Als klanten laten weten of ze tevreden zijn met hun aankopen. Het is altijd een kleine gok om in te schatten wat iemand wel of niet leuk zal vinden. Over de nieuwe van Kim Moelands heb ik geen twijfels. Over fenomenen gesproken….

Ik ben de afgelopen maanden regelmatig in het nieuws geweest. Op de televisie, in de krant en op de radio. Veel publiciteit voor een boekwinkel in Almere-Haven. Het had allemaal te maken met corona, de lockdown en de gevolgen voor de boekwinkels in Nederland. Ik denk dat ik eruit ben gepikt door de media vanwege de columns die ik schrijf en misschien vanwege het feit dat ik redelijk hard heb staan schreeuwen. Het bracht mij bij Maxima, het NOS Journaal en in de landelijke dagbladen.

Slachtbank

Ik  deed het met veel plezier en vooral voor mijzelf. Als je op het oog veroordeeld bent om ten onder te gaan vanwege onnavolgbare beslissingen van de overheid, dan ga ik liever vechtend mijn einde tegemoet dan dat ik mij als een mak schaap naar de slachtbank laat voeren. Het uitblijven van overheidssteun heeft een behoorlijke impact gehad. De huur ging door, de salarissen moesten worden betaald. Dat is allemaal erg lastig als je geen omzet maakt. Veel vaste klanten vonden hun weg naar het internet of de supermarkten, die zonder tranen in hun ogen hun assortiment hadden uitgebreid met boeken, meer tijdschriften en molens met wenskaarten.

Beperkingen

Inmiddels zijn wij weer zo’n drie weken open. Met beperkingen. De tijdschriften worden langzaam maar zeker weer uitgeleverd. Op dit moment hebben wij 60% van ons assortiment weer in de winkel staan en de rest zal de komende dagen ook wel gaan verschijnen. Uit alle hoeken en gaten komen leveranciers naar Almere-Haven om hun handel aan mij te slijten. Alsof ik over bakken met geld beschik om alles in te kopen. Ook zij vechten echter voor hun voortbestaan, dus begrijp ik het heel goed. Ik moet echter eerst een paar maanden geld verdienen voordat ik weer iets nieuws kan inkopen. De prioriteit ligt in eerste instantie bij de boeken en tijdschriften en meer is vooralsnog niet haalbaar.

Klappen

Er gaan de komende maanden enorme klappen vallen binnen de retail. Het feit dat je het tot nu toe hebt gered is geen enkele garantie dat je aan het eind van dit jaar nog bestaat. Ik merk het al aan die eerste drie weken. Zoveel vaste klanten die ik nog altijd niet heb gezien. Blijven ze thuis vanwege corona of ben ik ze kwijtgeraakt omdat ik vier maanden gesloten ben geweest? De facturen die ik krijg van de leveranciers van de tijdschriften zijn torenhoog. Het gaat puur om leveringen. Er zijn nog geen retouren om de kosten te drukken. Gelukkig denken ze met je mee, maar dat geldt niet voor iedereen. Het is zwoegen om de huur te betalen. Er is een achterstand van vier maanden en ook dat moet straks worden betaald. Hierdoor is er nog minder geld beschikbaar om de winkel overeind te houden. Over twee weken is het tijd voor vakantiegeld en dus een hogere aanslag van de belastingdienst en een fikse rekening van het pensioenfonds. Het geld dat via de kassa binnenkomt is lang niet voldoende om dat allemaal te betalen.

Regelgeving

Is er straks dan wel geld voor de agenda’s, de kalenders, de kerstkaarten, de vakantieboeken? Vragen die een heleboel boekhandelaren zichzelf stellen. Ik ben bang dat een aanzienlijk deel ergens in de loop van dit jaar het bijltje erbij neer moet gooien. Omdat het gewoon niet meer lukt. Hulp van de overheid kan je wel op je buik schrijven. Ten eerste vinden die het al een paar maanden veel belangrijker om elkaar de tent uit te vechten en ten tweede hebben ze gedurende de hele coronacrisis bewezen dat ze meer onhaalbare regelgeving hebben verzonnen dan dat ze met werkbare oplossingen zijn gekomen.

Heilig

Persoonlijk bekijk ik alles dag voor dag. Ik probeer de huurbaas zover te krijgen dat hij de huurachterstand gaat kwijtschelden. Dat maakt mijn kans op overleven een heel stuk groter. Ik ben blij met De Zevende Zus van Riley, de Librisprijs voor Jeroen Brouwers en met alle klanten die vandaag in mijn winkel zijn geweest. Ik vecht door, blijf positief, probeer plannen te maken. In mijn ogen is een boekwinkel een bijna heilige plek in een winkelstraat. Misschien is dat wel een te romantisch beeld, maar ik klem mij er aan vast. Vandaag acht klanten meer dan gisteren. Kleine stapjes. De blik vooruit.

“Wouter, rare tuinkabouter.”

Twee jongens van een jaar of tien schreeuwen naar Wouter, een vriendje van Daphne. Wouter geeft geen krimp en loopt gewoon door. Ik kom uit de Vomar waar ik mijn eten voor tussen de middag heb gekocht.

Stoer

De twee jongens zitten op hun fiets en blijven in de buurt van Wouter. Ze lachen allebei en vinden zichzelf erg stoer. Ik roep Wouter en hij draait zich om. De twee fietsende leeftijdgenoten schrikken als ze zien dat hun slachtoffer iemand kent van ruim twee meter. Ik geef Wouter een vriendschappelijk tikje op z’n schouder en vraag hem wie zijn vriendjes zijn. Het blijken twee broertjes te zijn, Sem en Bram. Die voelen zich plotseling wat minder op hun gemak. Sem raakt met zijn voorwiel de fiets van zijn broertje en gaat bijna onderuit. Met veel moeite weet hij zijn balans weer te vinden. Wouter is mijn beste vriend, zeg ik zo overtuigend mogelijk. Sem en Bram kijken elkaar aan en besluiten gelijktijdig dat het de hoogste tijd is om er zo snel mogelijk vandoor te gaan. Zonder nog om te kijken racen ze door de winkelstraat en vliegen de bocht om richting de Markt.

Wraak

Ik vraag of die jongens bij hem in de klas zitten. “Wel op mijn school”, zegt Wouter. “Alleen niet bij mij in de klas. Ze pesten iedereen, maar meestal stoppen ze als je niets zegt. Volgens mijn vader zijn het lafaards.” Dat zijn pestkoppen altijd. Had ik mij er eigenlijk wel mee moeten bemoeien? Misschien gaan ze Wouter nu extra vaak opzoeken. Wraak nemen. “Ik denk dat ze voorlopig niets meer durven”, zegt Wouter echter met een grijns, alsof hij mijn gedachten kan raden. “Ze zijn best wel geschrokken.” Ter hoogte van mijn winkel zeg ik Wouter gedag en al snel ben ik het voorval vergeten.

Bravoure

Een kleine week later komt een moeder met haar twee kinderen de winkel in. Ze heeft een dag eerder een afspraak gemaakt. Tot mijn verbazing zijn het Sem en Bram. Ze schrikken als ze mij herkennen als de beste vriend van Wouter. Ze hebben binnenkort een boekbespreking. “Dat gaat lastig worden”, zegt hun moeder. “Ze doen normaal alles samen en nu moeten ze ieder apart een bespreking houden. Voor de klas. Daar zien ze behoorlijk tegenop.” Ik kijk naar de twee broertjes die inmiddels bij de boekenkasten staan en ik zie dat ze met elkaar praten. Ik kan niet horen wat ze zeggen maar ze hebben duidelijk het idee dat ik ze niet meer herken. Ze krijgen hun bravoure weer een beetje terug. Ik vraag wat voor boek ze willen lezen. Ze kijken mij aan alsof ik een andere taal spreek. Duidelijk geen boekenlezers. Is er iets wat jullie leuk vinden? “Ik wil later astronaut worden”, zegt een van beide. Zijn broertje moet er om lachen. “Ik wil later naar Mars”, zegt hij. Allebei in de hoop dat het uitzoeken van een boek hierdoor extra lastig gaat worden.

Hawking

Hun moeder kijkt mij vertwijfeld aan. Ik vertel echter dat ik de perfecte boeken heb. Ik geef haar de eerste twee delen van de serie van Lucy en Stephen Hawking over het heelal. Vader en dochter. ‘De geheime sleutel naar het heelal’ en ‘De schat in het heelal’. Ideaal voor twee jongens die later de ruimte willen verkennen en het probleem dat ze allebei hun eigen boekbespreking moeten houden is dan ook opgelost. Hetzelfde onderwerp. Ze kunnen allebei hun boek lezen en elkaar daarna helpen en aanvullen.

Enthousiast

Sem en Bram kijken elkaar verschrikt aan. “Een geweldig idee”, zegt hun moeder echter enthousiast en loopt direct richting de toonbank. “Precies wat jullie leuk vinden”, zegt ze tegen haar zoontjes op een toon alsof ze donders goed weet hoe de vork werkelijk in de steel zit.  Terwijl ik de boeken in een papieren tasje doe vraag ik mij af hoe ze het gaan doen. Het zijn niet de meest makkelijke boeken, zeker niet voor jongens die nauwelijks lezen. Het zal ze een heleboel tijd kosten. Tijd die ze dan niet kunnen gebruiken om andere kinderen te pesten. “Succes met de boekbespreking, jongens”, roep ik ze na. “En pas op met fietsen.”

Donderen

Sem en Bram kijken verschrikt achterom alsof ze het in de verte horen donderen.

Een man in een keurig pak en bijpassende stropdas staat bij de boeken te kijken. Hij heeft een afspraak gemaakt om even te kunnen winkelen. Af en toe pakt hij iets op en leest de achterkant van het boek. Vooral de romans hebben zijn belangstelling. Niet alleen de tafels maar ook de kasten worden nauwkeurig geïnspecteerd. In zijn handen heeft hij “Moederstad” van Philip Dröge en “Ik ga leven” van Lale Gül. Bij het meubel met speciale edities blijft hij wat langer staan.

Jan Cremer

Hij bekijkt de gelimiteerde versie van “Bezonken rood”, een jubileumeditie van bijna vijftig euro. Ik zie hem wikken en wegen. Dan valt zijn blik op het werkelijk prachtige “Barbaar op Ibiza” van Jan Cremer. Een eenmalige, rijk geïllustreerde uitgave ter gelegenheid van de tachtigste verjaardag van de schrijver en kunstenaar. Het boek kost maar liefst tachtig euro maar is die prijs dubbel en dwars waard. Eén euro voor ieder levensjaar van Cremer.

Jeroen Brouwers

Van achter de kassa zie ik de man twijfelen. Zal hij “Barbaar op Ibiza” kopen en de andere boeken laten liggen voor een volgende keer? Of de portemonnee trekken en ze allemaal kopen? Hij kijkt ook nog een keer naar “Bezonken rood” van Jeroen Brouwers en ik zie hem rekenen. Zo’n honderdtachtig euro voor vier boeken. Dat is veel, maar die jubileumedities zijn vaak maar voor korte tijd verkrijgbaar. Ik hoor hem zuchten. Dan recht hij zijn rug en loopt naar de kassa. “Deze vier wil ik graag afrekenen”, zegt hij bijna verontschuldigend. “Ik kwam eigenlijk voor de nieuwe Philip Dröge, maar dan zie ik zoveel andere mooie boeken dat ik de verleiding niet kan weerstaan.” Hij kijkt mij nu voor het eerst echt aan. “U heeft uw zaakjes goed voor elkaar”, zegt hij. “Dit is een mooie boekwinkel.”

Thuis

Ik vertel dat wij hier al zeven jaar zitten en dat ik blij ben dat de verkoop van boeken in 2019 en 2020 uitzonderlijk goed is gegaan. Almere-Haven leek een plek waar niet veel werd gelezen, maar dat blijkt uiteindelijk behoorlijk mee te vallen. Hoewel corona en alle maatregelen nu wel een fikse streep door de rekening zijn. “Ik kwam hier vroeger regelmatig”, vertelt mijn klant. “Op een gegeven moment voelde ik mij er niet meer thuis. De keuze werd steeds minder en daarom ben ik al jaren niet geweest. De winkel was toen een stuk groter. Nu lijken er echter veel meer boeken te staan.” Inderdaad had de vorige eigenaar veel meer meters tot zijn beschikking. Toen ik in oktober 2013 begon heb ik een deel afgestoten. De huidige winkel vond ik groot genoeg. “U heeft het goed voor elkaar”, herhaalde mijn klant zichzelf. “Er hangt een echte boekensfeer. Jullie zijn echte boekenmensen en dat is te merken. Ik ben blij dat ik een afspraak kon maken en u gaat mij hier vaker zien. Ik heb in een aantal bladen een paar stukjes van u gelezen en ook uw brieven aan de premier. Dat maakte mij nieuwsgierig.”

Mark Rutte

Ik heb de afgelopen weken inderdaad in een paar kranten en tijdschriften gestaan met het verhaal over mijn winkel. Over het Almere Project, waarbij onze winkel lokale auteurs de kans geeft om hun boeken te promoten. Over corona met onder andere twee open brieven aan Mark Rutte waar nog altijd geen antwoord op is gekomen. Ondanks de noodgedwongen (gedeeltelijke) sluiting van half december vorig jaar hebben wij de winkel de afgelopen paar maanden onopgemerkt toch behoorlijk veranderd. Meer kasten, meer tafels, meer boeken. In samenwerking met uitgeverijen die hun vertrouwen in mijn winkel niet hebben verloren. Met veel auteurs zijn al plannen gemaakt voor signeersessies en lezingen. Als de winkel ooit weer de deuren volledig mag gaan openen, zijn wij er klaar voor om onze klanten te verrassen.

Snuffelen

Ondertussen heb ik de boeken die meneer heeft afgerekend in een papieren tas gedaan. “U heeft het bijzonder goed voor elkaar. Het is een prachtige winkel en u heeft alle bestsellers liggen”, reageert hij. “Maar ook veel boeken die ik hier niet had verwacht. Dat is leuk om tussen te snuffelen. Ik heb het net al gezegd, maar ik meen het serieus. Ik kom hier weer terug.”

Het klonk bijna als een dreigement, maar mijn dag kon niet meer stuk.

 

 

[maxbutton id=”1″]