Column

Geluk dwing je af. Het zou een uitspraak van Johan Cruijff kunnen zijn. Als hij het kon zou hij hem alsnog claimen. Het zal niet in alle gevallen waar zijn, maar soms lijkt het een waarheid als een koe. Begin dit jaar begonnen wij met de verkoop van buitenlandse pockets. Engelstalig in dit geval. Twee kasten met veel titels die daarnaast ook nog eens regelmatig rouleren. Nieuw te verschijnen bestsellers komen automatisch in ons assortiment en oudere titels die niet (meer) verkopen gaan er weer uit.

Stoepbord

Buiten op straat staat een stoepbord waarmee wij kenbaar maken dat we Engelse pockets verkopen. Niet iedereen weet dat, aangezien het jarenlang niet in ons assortiment heeft gezeten. Het loopt allemaal nog geen storm, maar het gaat wel iedere maand een stukje beter. Klanten moeten het weten, er aan wennen en daarom is het succes ook een kwestie van een wat langere adem. Wij nemen er de tijd voor, gaan testen tot het eind van dit jaar maar hebben stilletjes al besloten dat we ook volgend jaar gewoon doorgaan. Ondertussen zoeken wij naar manieren om ons assortiment onder de aandacht te brengen.

Jeffrey Archer

Voor het Nederlandstalige boek zijn er verschillende momenten in het jaar waarbij de boeken in het zonnetje worden gezet. De Boekenweek, de Maand van het Spannende Boek en natuurlijk de Kinderboekenweek. Tussendoor nog allerlei andere acties, zoals de Week van de Filosofie, de Week van de Geschiedenis en de Week van de Poëzie. Het tijdschrift Linda heeft een actieperiode waarbij de klant vijf euro korting krijgt op door het tijdschrift gekozen boeken. Daarnaast heb je nog verschillende literaire prijzen die voor veel aandacht zorgen. Als je het zo bekijkt, heb je als boekverkoper eigenlijk niet zo heel veel te klagen. Dit jaar is er de aftrap van een nieuw fenomeen: de Week van het Engelse Boek. Van 26 oktober t/m 3 november krijg je bij aankoop van minimaal € 12,50 aan Engelstalige boeken een gratis geschenk. Een spannende verhalenbundel van bestsellerauteur Jeffrey Archer: Four Warned. Archer is niet zomaar iemand. Wereldwijd zijn er meer dan 275 miljoen exemplaren van zijn boeken verkocht. Mooi dus dat juist hij degene is aan wie de eerste Week van het Engelse Boek wordt opgehangen.

Margaret Thatcher

Het lijkt net of Van Ditmar deze week speciaal voor onze winkel in Almere-Haven heeft bedacht. Uiteraard doen wij mee. Het is het ideale moment om alle aandacht op onze twee kasten met Engelse boeken te vestigen en iedereen in de directe omgeving van onze winkel te laten weten dat wij een prachtig assortiment hebben staan. Jeffrey Archer zal met zijn boek een mooie bijdrage gaan leveren. Een kleurrijk man trouwens, die Archer. In Engeland zat hij een aantal jaar in het kabinet en deed hij een poging om burgemeester van Londen te worden. Margaret Thatcher benoemde hem lang geleden tot vicevoorzitter van de Conservatieve Partij maar toen hij in een interview verkondigde dat veel jonge werkloze in Engeland simpelweg te lui waren om te werken, kwam er bijna een eind aan zijn politieke carrière. Een rechtszaak over zijn bezoek aan een prostitué bleek een jaar later de bekende druppel. In 2001 kreeg hij wegens meineed een gevangenisstraf van vier jaar. Achter de tralies schreef hij drie meesterlijke dagboeken. Als auteur was hij in 1980 al doorgebroken met de thriller Kane & Abel, waarna hij nog veel bestsellers schreef.

Cadeauboek

Je zou bijna denken dat zo’n leven alleen mogelijk is in een boek. De waarheid overtreft soms de fantasie. Vandaag de dag is Archer in een rustige periode van zijn leven aangekomen. Hij is tachtig jaar en zal de meeste uitspattingen inmiddels achter de rug hebben. Vanaf 26 oktober is hij echter een week lang het boegbeeld van de Week van het Engelse Boek. Ik ben zeer benieuwd of dit initiatief een succes gaat worden. Iedere boekwinkel in Nederland kan er aan meedoen, dus hopelijk krijgt het voldoende publiciteit. Met onze twee kasten barstensvol prachtige Engelstalige romans en thrillers zijn wij er klaar voor. Wat we niet hebben kunnen wij doorgaans bestellen. U bent van harte uitgenodigd om langs te komen en bij aankoop van € 12,50 aan Engelse boeken dat cadeauboek van Archer mee te nemen.

 

 

 

“Hoi Astrid en Eric, het is Kinderboekenweek.”

Daphne komt de winkel binnen en loopt direct na haar begroeting naar de kasten met jeugdboeken. Ik krijg nauwelijks de kans om iets terug te zeggen. Ook haar moeder komt binnen en zij loopt naar de toonbank waar Astrid en ik haar begroeten.

Daphne

“Ik moet even snel een boodschap doen. Mag Daphne even blijven?” Uiteraard geen enkel probleem. Wij hebben Daphne als boekwinkel bijna geadopteerd nadat ze te kennen had gegeven dat ze hier over vijftien jaar wil komen werken. De moeder van Daphne kijkt of ze ieder moment in tranen kan uitbarsten. “Nee, het gaat wel. Ik heb het er soms nog wat moeilijk mee. Mijn man en ik zijn twee maanden geleden uit elkaar gegaan. Die dingen gebeuren helaas, maar het is moeilijk voor Daphne. Dat breekt mijn hart.”

Juf Braaksel

Het nieuws overvalt ons, terwijl we beseffen dat wij de vader van Daphne nog nooit in de winkel hebben gezien. Niet met Daphne althans. Als hij wel als klant in de winkel kwam dan hebben wij de link nooit gelegd. Vanuit de hoek met jeugdboeken horen wij Daphne lachen om iets wat ze leest in één of ander boek. Misschien wel het net verschenen derde deel van Carry Slee over Juf Braaksel, waarvan ze de eerste twee delen heeft verslonden. Ze zit inmiddels op een krukje van Roald Dahl een stukje te lezen in een boek met fascinerende feiten over ridders. Ook Prutsers & Pechvogels van Tosca Menten ligt binnen handbereik. Aangezien het verder vrij rustig is in de winkel, loop ik naar haar toe. Ik vraag of ze al een boek op haar verlanglijstje heeft staan. “Juf Braaksel en de geniale ontsnapping”, zegt ze meteen. Die mag ik van mama kopen. Die wil ik echt héél graag lezen.”

Gouden Griffel

Het enthousiasme spat er helemaal vanaf. Haar blauwe ogen kijken mij stralend aan. Nergens zie ik iets van verdriet over haar vader. Kinderen zijn vaak sterker dan ouders denken en misschien kan Daphne het buitenshuis goed van zich afzetten. Een klant die al een tijdje door de winkel loopt vraagt om aandacht en wil een boek van Cees Nooteboom. Hij zoekt iets wat zich afspeelt in Afrika en ik laat hem “De roeiers van Port Dauphin” zien, een reisverslag uit 2011. Het is exact wat hij zoekt en terwijl ik met hem richting de toonbank loop, zie ik dat Daphne inmiddels de winnaar van de Gouden Griffel heeft ontdekt. Nadat het boek van Nooteboom is afgerekend loop ik weer naar Daphne. Meteen legt ze het boek weer op de stapel.

Scheiden

Dat boek heeft de Gouden Griffel gewonnen, zeg ik tegen haar. Het ziet er mooi uit. Daphne knikt alsof het haar interesse totaal niet heeft. Het gaat over mensen die van elkaar houden en hoe dat soms weer voorbij kan gaan. Bij volwassenen althans. Over mensen die gaan scheiden. Hoewel ze natuurlijk altijd van hun kinderen blijven houden. Dat gaat nooit meer over. Daphne kijkt mij weer aan. “Echt waar?”, zegt ze met een klein stemmetje. Echt waar, zeg ik. Van je kinderen blijf je altijd houden. Dat gevoel kan je nooit uitzetten, dat is voor altijd.

Bette Westera

Daphne pakt het boek “Uit elkaar” van Bette Westera (met tekeningen van Sylvia Weve) opnieuw van de stapel en bekijkt met veel interesse de kleurige pagina’s vol met gedichtjes. Ze zegt niets over haar vader en moeder, maar je merkt dat het boek een enorme aantrekkingskracht op haar heeft. Het verkoopt in de Kinderboekenweek beter dan ik had verwacht. Ik was bang dat het onderwerp te moeilijk was voor kinderen, maar niets blijkt minder waar. Dit jonge meisje heeft een wereld van vragen en gevoelens die ze misschien niet kan verwoorden maar die haar wel bezighouden. “Deze wil ik”, zegt ze uiteindelijk. “Denk je dat het mag van mama?”, vraagt ze meteen daarna aan mij.

Belangrijk

Ik denk het wel. Volgens mij zal je moeder het een geweldig idee vinden. Daphne begint weer te stralen. “Dan komt Juf Braaksel wel een nadere keer”, zegt ze resoluut. Daphne blijft bij de kinderboeken en ik loop weer richting de toonbank, terwijl ik mij plotseling besef hoe belangrijk het eigenlijk is dat Bette Westera dit jaar heeft gewonnen.

 

Op de tweede dag van oktober kreeg ik het geweldige bericht dat ik was uitgeroepen tot beste boekverkoper van Nederland. Stichting Elspeet maakt de winnaar sinds 2006 ieder jaar bekend en onder mijn voorgangers zitten onder andere goede vrienden als Wim Krings (2008) en Remco Houtepen (2016). Buiten het boekenvak zal niemand hier wakker van liggen, maar je mag van mij aannemen dat het best wel een dingetje is om deze prijs in de wacht te slepen.

Albert Hogeveenbokaal

Het is wel vreemd dat ik van Stichting Elspeet geen persoonlijk bericht heb ontvangen. Geen brief, geen mail, geen telefoontje. Ik moest het ‘gewoon’ lezen op een website. Voor hetzelfde geld had ik het gemist en had ik misschien nooit geweten dat ik deze prestigieuze prijs heb gewonnen. Of ik had het pas over een paar weken gelezen in de krant die de viswinkel tegenover mijn boekwinkel in Almere-Haven gebruikt om zijn verse producten in te verpakken. Tot mijn verdriet kreeg ik ook geen beeldje of iets dergelijks. Wim Krings kreeg een aantal jaar geleden een oorkonde en de Albert Hogeveenbokaal. Dat had mij ook wel wat geleken. Een huldiging was daarnaast toch wel het minste geweest. Hoewel ik de reputatie heb om nooit op te komen dagen bij dit soort feestjes en partijen. Een speech was echter leuk geweest. Dan had ik nog wat mensen kunnen bedanken die belangrijk voor mij zijn geweest.

Stichting Elspeet

Nu moest ik het doen met een zelf door mij geplaatst bericht op Facebook en de tientallen reacties die ik binnen een paar uur kreeg. Hartverwarmend hoor, daar niet van, maar toch niet helemaal zoals ik mij dit had voorgesteld. De felicitaties waren uiteraard van vrienden en familie, maar ook van uitgevers en collega boekverkopers die het nieuws in de media even hadden gemist. Daarnaast een handvol bevriende auteurs als Astrid Harrewijn, Natasza Tardio en Simon de Waal. Zelfs Carel Bikkers, voormalig directeur van Audax, kwam met virtuele bloemen en gebak. Woorden als ‘terecht’ en ‘eindelijk’ waren niet van de lucht. Het deed mij goed, maar het schuurde toch wel een beetje. Zou Stichting Elspeet die trofee en de brief misschien via de pakketdienst hebben verzonden? Dat kan uiteraard en dan is het wel logisch dat ik er niets van heb vernomen. Dat pakketje krijg ik pas over een paar weken, of het ligt ergens in een magazijn van een willekeurig PostNL servicepunt die niet weten dat de bezorger bij mij thuis geen briefje in de bus heeft gedaan.

Dat zal het zijn…. Het kan niet anders. Ik kan geen andere verklaring bedenken.

Grappige voornaam

Goh… boekverkoper van het jaar. Dat had ik toch nooit kunnen bedenken. Het is toch waar je vanaf je eerste stappen in het boekenvak al op hoopt. Hoewel in mijn geval die prijs toen nog niet bestond. Je wilt toch wel een keer ergens de beste in zijn. Eeuwige roem, zeker gezien het lijstje met voorgaande winnaars. Die mochten soms naast Matthijs van Nieuwkerk zitten om het beroemde boekenpanel te vormen. Niet iedereen aan tafel was ooit de beste geweest, want op zich was dat niet het criteria van Matthijs. Die was zelf al ergens het beste in en dan is het niet leuk om die eer met andere mensen te moeten delen. Soms was het al voldoende als je een grappige voornaam had. Maar boekverkoper van het jaar, dat is natuurlijk wel even iets anders dan een kwartiertje per maand iets op televisie over een boek mogen vertellen.

Audax

Vanuit Audax heb ik ook nog niets vernomen. De moedermaatschappij van onder andere AKO, Bruna en The Read Shop. Dat komt misschien omdat ze de grote baas hebben weggestuurd. Tijdelijke chaos en meteen is de kleine middenstander de pineut. De één krijgt een afkoopsom en de ander kan fluiten naar zijn oorkonde en bokaal. Het is ongelijk verdeeld in de boekenwereld, zoveel is wel weer duidelijk. Misschien heeft het feit dat vanwege corona niet alleen ik maar iedere boekverkoper in Nederland dit jaar is uitgeroepen tot winnaar daar wel iets mee te maken. Maar dat zijn wat mij betreft slechts onbeduidende details en hooguit ammunitie voor die paar mensen binnen het boekenvak die mij deze prijs niet gunnen.

Afgunst.

Bah!

 

(Voor de goede orde: Iedere boekverkoper in Nederland won dit jaar de prijs. Ik dus ook)

 

Ik krijg een mevrouw bij de kassa die op zoek is naar een mooie roman. Ze heeft eerder deze maand “Viktor” van Judith Fanto en “De avond is ongemak” van Marieke Lucas Rijneveld gekocht. Twee prachtige boeken die duidelijk in de smaak zijn gevallen. Ze kijkt mij aan met een blik die verraad dat ze zich geen zorgen maakt over het volgende boek dat ik ga aanraden. Ik heb nog niets laten zien en mijn klant is al akkoord. Een mooi voorbeeld van het vertrouwen dat ze heeft in haar favoriete boekwinkel.

Ruimte

Bij de boekentafel pak ik het nieuwe boek van Walter van den Berg. Alleen de omslag is al geweldig. Zijn roman “Ruimte” is nog maar net verschenen en net als zijn vorige romans zeer de moeite waard. Sterker nog, dit kan wel eens zijn allerbeste zijn. Wij kregen het boek eerder uitgeleverd dan het verkocht mocht worden en vanwege dat embargo had ik de tijd om het alvast te lezen. Het is een boek dat meerdere gevoelens bij de lezer opwekt en dat je vanaf de eerste pagina’s bijna niet meer uit je hoofd kan krijgen. Het gaat over levensbepalende beslissingen en hun verstrekkende gevolgen, maar meer nog over de onderliggende oorzaken. Waar ligt het daadwerkelijke begin van een drama?

Ildefonso Falcones

Na het afrekenen staat de volgende klant alweer voor mijn kassa. Een meneer die ik nog niet eerder in de winkel heb gezien. Hij vraagt welk boek ik zojuist heb aanbevolen. “Het klonk erg interessant wat je vertelde en volgens mij heb ik al eens iets eerder van die auteur gelezen.” Ik laat hem “Schuld” zien, het vorige boek van Walter van den Berg. Hij knikt. Die had hij gelezen, evenals de twee romans daarvoor. “Ik kom uit Amsterdam West”, zegt hij. “Daar spelen die boeken zich allemaal af. Zeer herkenbaar.” Ik vertel hem dat ik ook uit dat deel van Amsterdam kom en daar vele jaren heb gewoond. Vooral “West” vond ik een overdonderend boek. We kijken elkaar aan met een blik van verstandhouding en hij pakt een exemplaar van “Ruimte” van de stapel. Daarnaast neemt hij ook meteen het nieuwe boek van Ildefonso Falcones over Barcelona en de gebonden editie van de eveneens net verschenen Ken Follett mee naar de toonbank.

“Heb je nóg iets moois voor mij?”

Walter van den Berg

We hadden het net over “West” van Walter van den Berg, maar er is nog een boek met dezelfde titel welke ook prachtig is. Ik laat de debuutroman van Carys Davies zien. Een boek dat ik al dusdanig veel heb aanbevolen dat ik bijna recht heb op provisie. Voordat ik de kans krijg om er iets over te vertellen is deze klant al overtuigd. “Ik neem hem”, zegt hij resoluut en legt de roman op de groeiende stapel boeken. “Is er nog iets wat ik absoluut niet mag missen, een onbekend pareltje wat bijna niemand kent?” Ik moet even nadenken en pak vervolgens “Wij zijn licht” van Gerda Blees. Ze  schreef het boek nadat ze een paar jaar geleden in de krant had gelezen over de dood van een 62-jarige vrouw die samen met drie huisgenoten had besloten alleen nog te leven van licht en lucht. Ze overleed aan ondervoeding en justitie besloot de nog springlevende huisgenoten aan te klagen voor nalatigheid. De vraag in de roman is hoe dit soort dingen op zo’n gruwelijke manier kunnen ontsporen. Op het oog een goede combinatie met “Ruimte” van Walter van den Berg.

“Ik neem hem.”

Maandagochtend

Wederom kort maar krachtig, geen enkele twijfel. Een gewone maandagochtend. Een onbekende klant. “Ik woon hier nog niet zo lang”, lijkt hij mijn gedachten te lezen. “Voor mijn werk moet ik vaak verhuizen. Het eerste wat ik altijd doe is op zoek naar een goede boekwinkel. Ik ben blij dat ik die hier op mijn eerste dag heb kunnen vinden.” We wensen elkaar een mooie dag en ik kijk Astrid even aan, die naast mij achter de toonbank staat. Niets is leuker dan het verkopen van boeken en iets te adviseren dat in goede aarde valt.

Op de boekentafels is weer wat extra ruimte ontstaan en ik loop naar kantoor om een aantal nieuwe titels te bestellen.

 

Ruim dertig jaar heb ik met veel plezier bij AKO gewerkt. In dat grote deel van mijn leven zat ik op prachtige locaties: Amsterdam Centraal Station en Schiphol. Het summum voor iedere boekverkoper. In al die jaren heb ik altijd mijn eigen plan mogen trekken. Natuurlijk had je de richtlijnen van de organisatie maar zowel op het Centraal Station als op Schiphol stond je grotendeels ‘boven de wet’. Totale vrijheid, vooral op het commerciële vlak.

Op de luchthaven ging het extreem goed en op een gegeven moment merk je dat het totaal geen moeite meer kost om die omzetten fors te laten stijgen. Ton Dreesmann noemde het ‘poepen zonder persen’. Retail is soms een spel en als je de regels en de mechanismes van jouw locatie kent, is het soms kinderlijk eenvoudig. Althans… op locaties waar klanten met busladingen tegelijk voor de winkels werden gedropt.

Schiphol

In 2013 begon ik voor mijzelf in Almere-Haven. Mijn eigen boekwinkel. Hetzelfde spel, maar als buurtwinkel waren er plotseling andere regels. Het duurde even voor ik die onder de knie had, maar uiteindelijk lukte het om de gebruiksaanwijzing te doorgronden. Het grote verschil met verantwoordelijk zijn voor de winkels op Schiphol en een eigen boekwinkel is de tijd en energie die het kost om succesvol te zijn en te blijven. Als de klanten niet vanzelf komen, moet je iedere dag hard werken om ze binnen te krijgen. Om ze dagelijks te verrassen, om iedere dag weer de juiste keuzes te maken. Plotseling maakte het wel degelijk uit hoeveel titels je hebt ingekocht. Op Schiphol zo weinig mogelijk. Miste je een topper, dan kwam die een week later wel. Tot die tijd kochten de mensen wel stapels andere boeken. Waar moesten ze anders naar toe? De kunst was meer om de bestsellers op voorraad te houden. Het succes zat vooral in de logistiek. Hoe anders is dat in Almere-Haven. Gisteren op televisie? Vandaag in de winkel! Heb jij het niet dan gaan ze naar een ander.

Hetzelfde spel, andere regels.

Spelletje

Na zeven jaar een eigen winkel ben ik ontzettend blij dat ik die stap heb gezet. Sterker nog: ik heb spijt dat ik het niet eerder heb gedaan. Dat ik niet op jongere leeftijd zelfstandig ondernemer ben geworden. Dat is een conclusie die je makkelijk trekt als het goed gaat met je onderneming, maar ook in de mindere jaren heb ik eerlijk gezegd nooit spijt gehad. Ik had soms buikpijn van de resultaten maar genoot wel van mijn winkel. Ik ben dan ook een liefhebber van het spelletje. Het klinkt misschien arrogant, maar ik weet dat ik hier goed in ben. Het verkopen van boeken. Inschatten welke je moet inkopen. Weten hoe en waar je ze het beste kan presenteren. Op welke manier je doorlopend je winkel moet veranderen. Welke producten de winkel nodig heeft. Welke beslissingen je moet nemen. En vooral wat je niet moet doen.

Peter Brouwer

Ik heb veel geleerd van een aantal directeuren van AKO met wie ik nauw heb samengewerkt. Theo Sack was het meest commercieel, Peter Brouwer de allerbeste. Van hem heb ik verreweg het meest opgestoken. Het zijn directeuren geweest die op hun eigen manier en vrij van geest hun werk deden en mij in de loop der jaren een andere manier van denken hebben bijgebracht. Niet op commercieel vlak, maar op het gebied van organisatie. Het door ontwikkelen van ideeën en strategie. Jezelf onafhankelijk opstellen. Het heeft mij geholpen als zelfstandig ondernemer waarbij meer komt kijken dan alleen maar verstand hebben van de producten die je verkoopt.

Almere-Haven

Feitelijk is zelfstandig ondernemen een spel op zich. Jacques de Leeuw, oprichter en eigenaar van Audax, noemde het ooit een vorm van Russisch Roulette. Eén verkeerde inschatting kan fatale gevolgen hebben. Het is echter ook verslavend. Ik begrijp nu meer dan ooit wat hij bedoelde. Misschien zijn de vele gesprekken die ik met hem heb gevoerd wel de meest belangrijke bodem voor het succes van mijn winkel in Almere-Haven. Ik heb het geluk gehad in mijn leven een groot aantal mensen te hebben ontmoet met veel ervaring in retail. Mensen van wie ik veel heb opgestoken en mij in staat hebben gesteld mijn eigen visie te ontwikkelen. Waarvoor nog altijd dank….

 

Mijn grootste ergernis in de winkel zijn de stickers die uitgeverijen op hun boeken plakken. Vooral stickers waarop de prijs staat vermeld of die een of andere actie communiceren. Het is niet eens de sticker die voor ergernis zorgt, maar vooral de lijm die ze daarvoor gebruiken. Veel stickers zijn met geen mogelijkheid te verwijderen en als je op verzoek van de klant toch een poging waagt, scheur je soms de helft van de kaft met de sticker mee.

Of als de sticker zich na veel en tijdrovend werk wél laat verwijderen, blijven de contouren daarvan vaak duidelijk achter op het boek. Deze week had ik een klant die de vier goedkope herdrukken van Ferrante wilde kopen. De termijn van de 3=2 actie was voorbij maar de stickers zaten nog op het boek. Gele stickers, met een handig lipje om deze snel en soepel te verwijderen.

Niet dus!

Ferrante

De gele laag van de sticker was er snel af maar hoe je het ook probeerde, de witte plak laag bleef op de kaft zitten. Deze moest je in kleine stukjes en met veel geduld van het boek peuteren. Toen dat was gelukt bleek de kaft op de plek van de sticker te zijn verkleurd door het zuur in de lijm en verschenen er als brandwonden meteen lichte bubbels onder de geplastificeerde omslag. Mijn klant zag het met afschuw aan en besloot de boeken niet te kopen. Opnieuw bestellen had geen zin, want geheid dat je ze weer opnieuw met stickers zou ontvangen. Een ontevreden klant, misgelopen omzet, geen oudere titels van Ferrante meer op voorraad en grote kans dat als ik de boeken retour ga sturen, de uitgeverij ze vanwege de beschadigingen niet gaat crediteren.

Fijn zeg, zo’n sticker….

Meterkastje

Er zijn maar weinig stickers die een boek niet beschadigen. Vooral als die er al wat langer op zit. Waarom doen ze het dan? Het is sowieso een vorm van heiligschennis om een boek te ontsieren met een sticker. Wat is de toegevoegde waarde van een extra vermelding van de prijs? Van mij hoeft het allemaal niet. De gemiddelde boekverkoper heeft door die uitgeverijen geen nagels meer aan zijn vingers zitten. Stickers plak je uit protest op een lantaarnpaal of meterkastje, niet op een boek.

Edding 3000

Nu ik het toch over ergernissen heb: wie heeft in hemelsnaam bedacht dat je tegenwoordig op de achterkant van een boek de verkoopprijs moet drukken? Moet je dan de hele kaft van het boek scheuren als de klant zegt dat het een cadeautje is en vraagt of je de prijs wil verwijderen? Als je uitlegt dat iemand zonder enig verstand van en liefde voor boeken de verkoopprijs op het boek heeft laten drukken, dan vragen sommige klanten of je die prijs met een stift wil doorstrepen. Wat???? Doorstrepen???? Ik ben geen boekverkoper geworden om met een Edding 3000 op een boek te gaan krassen. Waarom een voorgedrukte prijs? Het is geen tijdschrift! Sommige boeken krijgen na verloop van tijd een prijsverhoging. Leg dat maar uit aan je klant: er staat op dat het boek € 19,95 kost maar jij wil er € 20,99 voor hebben. Wettelijk vastgestelde verkoopprijs, mevrouw. Die voorgedrukte prijs geldt niet meer.

Lekker duidelijk verhaal.

Kookbijbels

Nu ik toch bezig ben: prijswijzigingen. Sommige uitgeverijen hebben het satanische genoegen om de hele dag nieuwe prijzen te verzinnen. Vooral bij kookboeken begint dat een lachertje te worden. Neem de kookbijbels. De ene dag zijn ze € 32,90 en een dag later acht euro goedkoper. Lekker makkelijk voor een uitgeverij om even te bepalen dat ik acht euro van mijn marge moet inleveren. Twee weken later gaan bij nog vier andere kookbijbels de prijzen naar beneden. We verkopen er niet meer of minder van dus waarom moet die prijs bijna iedere week veranderen? Inmiddels staan ze niet meer in mijn winkel. Wij verkochten er drie of vier per titel per jaar en als je ze dan voor acht euro minder marge moet verkopen, kan je er maar beter helemaal mee stoppen. Om nog maar te zwijgen over WBooks en hun Rolling Stones bijbel die ik plotseling ruim onder de inkoopprijs moet verkopen! Ronduit belachelijk.

Zo…. Nu maar hopen dat ook uitgeverijen mijn columns lezen.

 

 

De meeste boeken die wij in Almere-Haven verkopen ontvangen wij via het Centraal Boekhuis. Bijna alle uitgeverijen gebruiken het enorme magazijn in Culemborg voor de opslag van hun boeken en van daaruit gaan enorme vrachtwagens het land door om boekwinkels te bevoorraden. Voor ons zijn de woensdag en vrijdag de vaste leverdagen. In een winkel moet je het vele werk keurig verdelen, maar het uitpakken van boeken doe ik zelf.

Je kan er uiteraard voor kiezen om het om de beurt te doen zodat iedereen de boeken met regelmaat kan uitpakken, prijzen en opruimen. Ik denk dat Astrid en Simon dat zouden toejuichen, want feitelijk wil iedereen die in een boekwinkel werkt de nieuwe boeken als eerste in z’n handen hebben.

Ik ga het echter niet veranderen.

Boeken

Het uitpakken van de boeken doe ik vanaf de eerste dag zelf. Dit is waarom ik mijn eigen winkel ben begonnen. Omdat ik met boeken wil werken, omdat ik boeken wil verkopen, omdat ik mij tussen de boeken wil bevinden. Dat is een wereld waarin ik mij volledig thuis voel. Boeken zijn het kloppende hart van mijn winkel. Feitelijk is de rest alleen maar bijzaak. Tijdschriften, wenskaarten, kantoor- en schrijfwaren. Allemaal erg belangrijk en zelfs essentieel voor het succes van de winkel. Ik weet het, ik begrijp het. Het zijn echter geen boeken.

Inruimen

Het aanvullen van titels die wij al eerder hebben ontvangen is makkelijk. Lastiger is het om nieuwe boeken een plek te geven. Schuiven, passen, meten. Waar komt dit nieuwe boek het beste tot z’n recht? In een kast? Op een tafel? Naast welk ander boek? Op meerdere posities? Op het Top10 meubel? Zal ik ook een stapeltje op de toonbank plaatsen? Moet er een exemplaar in de etalage? Het uitpakken van boeken vraagt doorlopend om keuzes die – als het goed gaat – je winkel weer een stukje beter maken. Je bent direct bezig met het maken van omzet. Soms besluit je om een bepaalde titel alvast na te bestellen. Een hele enkele keer heb je bij het uitpakken al spijt dat je het hebt besteld. Het inruimen van nieuwe boeken zorgt er ook voor dat je op die dag al een beetje afscheid neemt van boeken die er al een tijdje liggen. Die krijgen een minder goede plek omdat ze plaats moeten maken voor een nieuwe titel. In je achterhoofd besluit je al half en half dat je dat oudere boek niet meer gaat nabestellen. Omdat het nooit echt heeft gebracht wat je er in eerste instantie van had verwacht. Of omdat het wel goed heeft verkocht maar het succes inmiddels alweer voorbij is.

Rendabel

Met alle andere producten spelen dit soort afwegingen niet of nauwelijks een rol. Bij kantoor- en schrijfwaren is het over het algemeen een kwestie van nabestellen en aanvullen. Wenskaarten gaan via een vertegenwoordiger. Tijdschriften is een kwestie van het oude nummer vervangen door de nieuwe editie. Eventuele mutaties in het assortiment gaan automatisch met dank aan een algoritme in het computersysteem van de twee distributeurs. Er komt wel iets meer bij kijken, maar het is minder ingrijpend dan bij boeken. Natuurlijk is het niet zo dat iedere klant die onze winkel bezoekt altijd op zoek is naar een boek. Was het maar waar. Veel komen voor de PostNL balie. Die hebben niet eens door dat wij een boekwinkel zijn. De boeken zijn echter wel de reden dat ik iedere dag naar mijn winkel ga. Ik droom wel eens van de dag waarop ik zoveel boeken verkoop dat ik alle randzaken niet meer nodig heb om mijn winkel rendabel te maken. Tijdschriften, wenskaarten en kantoor- en schrijfwaren mogen blijven. Die horen er wel een beetje bij.

Centraal Boekhuis

Het zal waarschijnlijk wel bij dromen blijven. Almere-Haven is als doelgroep te klein en de meters in mijn winkel te beperkt om alle boeken op voorraad te nemen die ik zou willen verkopen. Het zelf uitpakken, prijzen en opruimen van de boeken is dus ook een vorm van troost. Iedere woensdag en vrijdag al die dozen van het Centraal Boekhuis vol met nieuwe boeken. Die geur alleen al. Dat is voor mij, samen met vers gebakken brood en pas gemaaid gras na een zomerse regenbui, de lekkerste geur die er bestaat.

 

Jaren geleden kwam ik als frontman van een grote website over boeken in contact met Brian Freeman, een beginnende auteur uit het Amerikaanse St. Paul in de staat Minnesota. Hij woonde daar met zijn vrouw Marcia, maar kwam oorspronkelijk uit Chicago, Illinois. Toen ik hem in 2005 leerde kennen had Brian met “Immoral” net zijn eerste thriller geschreven over detective Jonathan Stride. Het bleek een schot in de roos en leverde Freeman de Macavity Award op voor het beste debuut. Daarnaast ontving hij nominaties voor meerdere prestigieuze prijzen waaronder de felbegeerde Edgar Award. Buitenlandse uitgeverijen hadden meteen belangstelling en in Nederland kwam hij onder contract bij The House Of Books.

In vijf jaar tijd verschenen er evenveel nieuwe titels en hoewel het succes in thuisland Amerika bleef groeien, kreeg de Nederlandse uitgever het niet voor elkaar om Freeman blijvend in de boekwinkels te houden. Er werden na 2010 nog een paar pogingen gedaan, maar rond 2014 werden de vertalingen gestaakt. In navolging van Paul Goeken deed Freeman nog een poging om onder een vrouwennaam twee boeken uit te brengen in Nederland, maar in tegenstelling tot Suzanne Vermeer werd Ally O’Brien in ons land geen doorslaand succes.

Advocatenkantoor

Ergens rond 2008 kwam Brian Freeman met zijn vrouw naar Nederland gevlogen. Freeman wilde graag kennismaken met de mensen van de Ezzulia website, welke hij onder andere gebruikte om te communiceren met zijn Nederlandse fans. Brian en Marcia combineerde het – kan ik mij herinneren – met een korte rondreis door Europa en op Schiphol hebben we samen een hapje gegeten. Voor De Telegraaf heb ik een kort interview met de auteur gedaan en het leek er toen nog op dat Freeman ook in Europa zou doorbreken als een grote naam binnen de wereld van het spannende boek. De thrillers verschenen op dat moment in bijna vijftig landen en in meer dan vijftien verschillende talen. Niet slecht voor een voormalig marketingdirecteur bij een groot internationaal advocatenkantoor.

George Pelecanos

Toen de vertalingen in Nederland niet meer kwamen, ging detective Stride in Amerika gewoon door met zijn moordonderzoeken. Hij kreeg wel concurrentie van nieuwe personages als Cab Bolton en Frost Easton, die beide een eigen reeks kregen. De productiviteit van Brian Freeman leek geen grenzen te kennen. Kwalitatief werden zijn boeken ook steeds beter, wat het extra zuur maakte dat de Nederlandse liefhebbers hem niet meer aantroffen in de boekwinkel. Soms is het voor een uitgever de kunst van een lange adem, maar helaas is dat in de praktijk bijna nooit het geval. Te veel goede auteurs schreeuwen nu eenmaal om aandacht en in Nederland geldt – net als in andere landen – het recht van de sterkste. Kijk maar naar George Pelecanos, in mijn ogen misschien wel de allerbeste thrillerauteur van de afgelopen twintig jaar, maar in ons land helaas gesneuveld bij zowel The House Of Books als bij Ambo | Anthos.

Robert Ludlum

In de jaren tachtig van de vorige eeuw maakte de Amerikaanse thrillerauteur Robert Ludlum furore met zijn thrillers over Jason Bourne. In totaal verschenen er drie en ze spraken vele miljoenen mensen tot de verbeelding. Er kwam een succesvolle verfilming met de toen beroemde acteur Richard Chamberlain in de hoofdrol. Ludlum was al eerder uitgegroeid tot een waar fenomeen en na zijn overlijden in 2001 werd de reeks over Jason Bourne voortgezet door Eric van Lustbader. Hollywood kreeg opnieuw belangstelling en Matt Damon kroop deze keer in de huid van de geheim agent. Lustbader schreef maar liefst elf delen over Bourne maar besloot daar in 2013 mee te stoppen.

Matt Damon

Een tijdje geleden las ik een berichtje van Brian Freeman dat hij was gevraagd om het stokje van Ludlum en Lustbader over te nemen. Een nieuw deel in de serie over Jason Bourne. The Bourne Evolution. Een geweldige eer maar vooral een enorme blijk van waardering voor het eerdere werk van Brian Freeman. Ik hoop uiteraard op een vertaling. De Bourne Evolutie. De titel is gratis door mij vertaald, de rest moet een uitgeverij voor z’n rekening nemen. Ik reken ook een beetje op een verfilming met Matt Damon in de hoofdrol. Als het moment daar is zal ik het boek met bijzonder veel plezier in mijn eigen winkel verkopen, waarna ik hem uiteraard ook graag weer zal interviewen.

 

Voor mijn winkel staat een stoepbord op straat. Het hoort er een beetje bij. Het geeft toch een beetje extra kleur en smaak aan een winkelstraat. Veel steden proberen zo’n stoepbord te weren. Die willen paal en perk stellen aan al die winkels die ook buiten hun pand proberen om de aandacht van klanten te trekken. Er zal ongetwijfeld door wijze mannen en vrouwen over zijn nagedacht, maar het komt op mij een beetje over als winkeltje pesten.

Als winkelier betaal je een klein vermogen voor je winkel en de gemeente profiteert daar ook volop van. Je kan het nog niet bedenken of je moet er al belasting over betalen. Zonder uitstalling naar buiten blijft een winkelstraat een doods gebied. Natuurlijk moet je waken voor uitwassen, maar een stoepbord stijf tegen de gevel of een fleurig wapperende vlag zit verder niemand in de weg.

Paulien Cornelisse

Het mooie van een stoepbord is dat het ook goed werkt. De uitgeverij van Paulien Cornelisse bedacht een leuke actie. Stuur ons een quote en je krijgt een unieke stoepbordposter met een afbeelding van haar boek “Japan in honderd kleine stukjes”. Dat sprak mij wel aan en binnen een paar dagen had ik de poster binnen, met mijn eigen quote groot in beeld, samen met mijn naam en die van mijn winkel. De poster ging direct in het stoepbord en binnen een paar minuten kwam de eerste klant al binnen met de vraag waar dat boek van Cornelisse lag! Op zich verkopen haar boeken altijd prima, maar eerlijk gezegd viel deze een beetje tegen. Ik had na de eerste uitzet nog geen enkele nabestelling gedaan. Even later kwam een tweede klant bij de kassa en ook die rekende het boek van Paulien Cornelisse af.

Japan in honderd kleine stukjes

De volgende dag herhaalde dit proces zich nog een aantal keer. Het boek lag gewoon op de tafel met boeken, goed in het zicht en naast een oudere titel van haar. Het heeft in de Top 10 gestaan en lang een plek in de etalage gehad. De poster in het stoepbord deed echter wonderen. Of zou mijn prachtige quote er ook iets mee te maken hebben? In dat geval moeten Paulien en ik binnenkort maar eens samen om de tafel gaan zitten. Feit was in ieder geval dat ik “Japan in honderd kleine stukjes” voor het eerst sinds haar verschijnen moest nabestellen. Misschien dat de auteur met haar vorige boeken volledig wist te profiteren van haar redelijk gegarandeerde optredens bij Matthijs van Nieuwkerk en met het wegvallen van dit podium een deel van haar zichtbaarheid bij het grote publiek heeft verloren. Mogelijk dat Paulien Cornelisse zich daarom een beetje opnieuw moest uitvinden.

Impulsaankoop

Het idee van gepersonaliseerde posters is een schot in de roos. Ik weet niet of het is bedacht door iemand bij de uitgever of door Cornelisse zelf. Er is in ieder geval over nagedacht en het zou mij niets verbazen als dit navolging gaat krijgen. Voor een uitgeverij is het niet zo heel moeilijk om wat posters te drukken en als het dan ook meteen meer omzet en nabestellingen gaat opleveren dan is het pleit snel beslecht. De kracht van de poster geeft echter ook aan waarom een stoepbord voor een winkel van toegevoegde waarde is. Een klant die puur en alleen binnenkomt vanwege het boek op de poster is een klant die anders gewoon was doorgelopen. Het zorgt voor een impulsaankoop of het zorgt voor een extra herinnering. Oh ja, dát boek wilde ik kopen!

Almere-Haven

Ook in Almere-Haven krijgen wij de laatste tijd signalen dat de gemeente niet meer wil dat winkels nog borden buiten hun winkels plaatsen. Het zal ervoor zorgen dat het nog moeilijker gaat worden om klanten te verleiden om een stap over de drempel te zetten. Tien meter buiten mijn winkel staat een groot reclamebord met licht en roulerende afbeeldingen. Met reclame voor McDonalds, die niet in ons centrum zit, en voor twee onlinewinkels. Daar heeft het winkelende publiek in Almere-Haven iets aan. Winkels waar ze niet naar binnen kunnen. Die geen donder geven om de leefbaarheid van hun buurt. Winkels die Almere-Haven niet opfleuren. Waar je als bewoner niet beter van gaat worden.

 

Ik kreeg in 1974 tijdens een training in Zeist, onder het oog van een woedende Rinus Michels, een aai over mijn hoofd van Johan Cruijff en ik heb nog steeds het steentje in mijn bezit wat hij daarna achteloos wegschoot voor de deur van de kleedkamers. De woede van de bondscoach was niet op mij gericht maar op de officials van de KNVB die de voorbereiding van het Nederlands elftal richting het aankomende WK niet serieus namen door een Amsterdamse jeugdselectie uit te nodigen om te komen trainen.

Dat zou ten koste gaan van de concentratie van zijn spelers en paste totaal niet bij een sportorganisatie die van mening was dat Oranje een rol van betekenis kon spelen op het allerhoogste podium. Als veertienjarig ventje had ik geen idee of Michels gelijk had. Ik vond het vooral geweldig dat ik Cruijff had ontmoet.

Neeskens

Tijdens de training die wij daar kregen hebben we geen glimp meer van het Nederlands elftal opgevangen. Aan het eind van de dag werd er een penalty wedstrijd gehouden en mochten spelers die de meeste indruk hadden gemaakt allemaal drie strafschoppen nemen. Als verrassing stond Jan Jongbloed in het doel. In het geel. Met bibberende knieën stonden een aantal jonge voetballers op hun beurt te wachten. Jongbloed leek bijna het gehele doel te vullen. Waar moest je in hemelsnaam die bal dan schieten? Ik heb geen idee hoe ik het voor elkaar kreeg, maar uiteindelijk vlogen mijn drie strafschoppen allemaal in het doel. Eén via de paal, één via de onderkant van de lat en de derde dwars door het midden. Net zoals Neeskens dat een paar maanden later in de finale deed. In mijn geval echter een stuk minder hard en geheel per ongeluk. Mijn veter was los, ik raakte de bal verkeerd en ook mijn schoen vloog richting de keeper van Oranje.

Jan Jongbloed

Ik was blij dat het voorbij was, pakte mijn schoen weer op en ging bij de andere kinderen staan om mij te vergapen aan Jan Jongbloed. Zoveel jaar later weet ik niet meer of Jongbloed wel zijn best deed om ballen tegen te houden. Misschien gingen alle strafschoppen er wel in, maar toen in de finale Duitsland een strafschop kreeg, hield ik mijn hart al vast. Als hij die van mij niet eens kon tegenhouden….

Een paar jaar later kreeg ik als voetballer van DCG de vraag of ik een keer wilde meetrainen met de voetballers van FC Amsterdam. Mijn vader kende iemand die iemand kende die in contact stond met trainer Pim van der Meent. Iets in die buurt. Ik was na jarenlang te zijn gebruikt als spits inmiddels een centrale verdediger geworden en vanwege mijn lengte was dat een fijne positie in het elftal. Minder vermoeiend, een mooi overzicht en volop mogelijkheden om je te onderscheiden. Samen met een ploeggenoot ging ik naar het Olympisch Stadion om mij te melden op de bijvelden, waar FC Amsterdam haar wedstrijden mocht spelen. Jongbloed was de eerste speler die ik tegenkwam in de kleedkamer en toen hij mij enthousiast een hand gaf, zou ik zweren dat hij nog wist dat ik drie strafschoppen tegen hem had benut. Hij gaf echter verder geen krimp en mijn teamgenoot van DCG kreeg dezelfde begroeting. Had die ook strafschoppen mogen nemen dan?

Boekwinkel Omta

De training en een daaropvolgende oefenwedstrijd tegen – ik dacht – MVV gingen in een waas aan mij voorbij. Blijkbaar ging het allemaal redelijk en ik kreeg de vraag of ik mee wilde met de club voor een trainingskamp. Even daarvoor had ik voor de zaterdag een baantje gekregen bij boekwinkel Omta op de Bos en Lommer in Amsterdam. Mijn ouders vonden dat ik mijn woord had gegeven en dus niet meer kon terugkrabbelen. Zo ging ik niet met voetballers als Frits Flinkevleugel, Heini Otto, Geert Meijer en André Wetzel naar het buitenland maar begon ik als verkoper in de boekwinkel.

Jongbloed vertrok een paar weken later naar Roda JC en stond daar een jaar of vier onder contract. Voor mij werd het een begin van een lange carrière in het boekenvak en heb ik volgens mij nooit meer een strafschop genomen.