Een klant in mijn winkel wil een boek bestellen van Frans Pointl. ‘De kip die over de soep vloog’. Een boek dat ik tot zijn verbazing gewoon op voorraad heb. Voor mij een boek met herinneringen….
Van 1987 tot 1993 werkte ik voor AKO op het Centraal Station van Amsterdam. AKO had er drie winkels die tot de drukste verkooppunten met boeken en tijdschriften van Nederland gerekend mochten worden. Zeven dagen per week, zeventien uur per dag open. Met name de grote winkel, waar zich ook de wenteltrap naar mijn kantoor bevond, was het paradepaardje van AKO. Niet zozeer qua uiterlijk, maar wel op het gebied van omzet en assortiment. Stampend druk van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat.
POINTL
Op het Centraal Station kregen wij regelmatig bezoek van Frans Pointl, de Joodse auteur die op dat moment werkte aan de verhalenbundel ‘De kip die over de soep vloog’, welke uiteindelijk in 1989 zou verschijnen. Pointl was ergens achterin de vijftig, klein van stuk en overtuigd dat zijn boek een succes ging worden. Ondanks zijn getraumatiseerde jeugd als onderduiker in Amsterdam, was het een man met een onvoorstelbaar gevoel voor humor.
De eerste keer dat ik hem in de winkel sprak had ik geen idee wie hij was. Frans Pointl. Er gingen geen belletjes rinkelen. Hij vertelde dat hij auteur was en dat hij bezig was met een nieuw boek. Het zou gaan verschijnen bij uitgeverij Nijgh & Van Ditmar en hij vroeg of ik bereid was om een stukje van het manuscript te lezen. Frans was geen man om nee tegen te zeggen. Hij keek je doordringend aan met pretlichtjes in zijn ogen. Met zijn later weer afgeschoren snor leek hij een beetje op een kleinere uitvoering van mijn eigen vader.
MANUSCRIPT
Twee weken later kwam hij wederom langs. Ik had ongeveer zestig pagina’s van zijn manuscript gekregen en hij wilde weten wat ik ervan vond. Deze keer vroeg ik of hij mee naar mijn kantoor wilde en beklommen we samen de trap naar de hogere verdieping. Kleine Frans en grote Eric. Vandaag de dag een perfecte naam voor twee rapartiesten. Onder het genot van een kop koffie vertelde hij weer over zijn verhalenbundel en hoe hij ervan overtuigd was dat het een heleboel mensen zou aanspreken. Ik was onder de indruk van wat ik had gelezen maar kon niet inschatten of het inderdaad een bestseller zou worden.
OORLOG
De verhalen die ik las gingen over de oorlog en over zijn al overleden moeder. Ze waren ontroerend, confronterend en geschreven tegen de kille achtergrond van de Tweede Wereldoorlog. Maar hij schreef ook over zijn leven in Amsterdam. Opvallend was de kenmerkende humor van Frans Pointl, die net zo schreef als dat hij kon vertellen. In de gesprekken die ik met hem had, zei hij echter weinig over de oorlog. Hij kon er wel over schrijven maar wilde er niet te veel over praten.
GESIGNEERD
Frans wilde weten waar ik het boek zou presenteren. Wat was de beste plek? Hoe kon hij zorgen dat heel Nederland wist dat zijn boek was verschenen? De maanden daarna kwam hij nog vaker langs. Soms alleen om even gedag te zeggen en soms voor een kop koffie en een praatje. Toen zijn verhalenbundel verscheen, kwam hij trots langs om het te vertellen en mij een gesigneerd exemplaar te overhandigen.
‘De kip die over de soep vloog’ werd een enorm succes. Het werd in Nederland genomineerd voor de AKO Literatuurprijs en ook veelvuldig vertaald. Uiteindelijk bleek het één van de meest populaire boeken die Nijgh & Van Ditmar ooit heeft uitgebracht. Als Frans in de maanden na verschijnen op het Centraal Station kwam, dan keek hij altijd hoe zijn boek erbij lag en als de plek hem niet beviel, dan verplaatste hij het zelf naar een betere plek.
KLASSIEKER
Niemand hield hem tegen. Frans Pointl was één van ons. Zijn boek werd constant herdrukt en is nog altijd leverbaar. Een klassieker. Na mijn vertrek van het Centraal Station verdween mijn contact met hem, al bleef ik hem volgen als auteur. Op 2 oktober 2015 overleed hij in Amsterdam. Kleine Frans….
Een groot auteur en een opmerkelijke man.
GELUKKIG
In Almere-Haven werd ik gelukkig weer even aan hem herinnerd.