De lokale boekwinkel is bezig aan een opmars. Sterker dan ooit staan ze met hun voeten stevig in de aarde als hoeksteen van de gemeenschap. Een bruisend middelpunt binnen het buurtcentrum. Jarenlang moesten ze knokken om het hoofd boven water te houden. Werden ze binnen de boekenwereld niet serieus genomen. Grote auteurs die boeken kwamen promoten gingen aan hun deur voorbij. Je moest naar – de overigens prachtige winkels van – Donner, Broesse of Paagman. Daar aan een tafeltje zitten en op de foto met enorme stapels boeken. Je arm in een mitella om duidelijk te maken dat je veel handtekeningen had gezet. Op de foto naast de plaatselijke bedrijfsleider die zo onverschillig mogelijk voor zich uit bleef staren. Alsof het heel normaal was dat deze bekende auteur juist naar die winkel was gekomen.
Ik gun het ze van harte. De winkel, de auteur en de bedrijfsleider. Ze werken er hard voor. Ik bekijk de foto’s niet meer met afgunst en ben niet boos dat mijn winkel is overgeslagen. De tijden zijn echter aan het veranderen. Ik ben mij bewust van de omslag. Ik verkoop steeds meer boeken aangezien de klanten beseffen dat de lokale boekwinkel niet mag verdwijnen. Omdat wij veel meer op voorraad hebben dan de meeste mensen denken. Er is voor de boekwinkel veel concurrentie op het internet. Ik merk er sinds het begin van de lockdown echter steeds minder van. Mijn omzet in boeken is na een half jaar hoger dan dezelfde periode van 2020. Het heeft mede te maken met de gunfactor. Klanten weten wat de prijs onder de streep zal zijn als ze hun boeken online blijven bestellen.
Dit effect zie je bij veel lokale boekhandels. Het steunen van die ondernemers is net als het coronavirus nog lang niet verdwenen. Sterker nog: het gaat mogelijk nooit meer weg. Ik merk het ook aan de uitgeverijen. Voorheen deelde ze enthousiast taart uit bij een aantal grote en bekende boekwinkels als er van een bepaald kookboek landelijk veel was verkocht. In absolute aantallen hebben de grote winkels misschien de meeste exemplaren verkocht, maar die prestatie valt in het niet als je het vergelijkt met de lokale boekwinkels. Al die Read Shop winkeltjes waar ooit zo minachtend naar werd gekeken. Die Bruna vestigingen die niets voorstellen. Om over AKO of Primera maar te zwijgen. Sinds corona is dat verleden tijd. De consument is dolblij met de boekwinkel op de hoek en laat dat ook blijken. Ook zij hadden het jarenlang niet door. Namen het vanzelfsprekend. Net als veel uitgeverijen. Sinds corona lopen die bij mij de deur plat. “Heb je posters nodig? Zullen wij een signeersessie doen? Een boekpresentatie? Kunnen wij je nog ergens anders mee helpen? Kan ik een paar weken jouw stoepbord huren?”
Eerst dacht ik dat het kwam door mijn columns op LinkedIn en Het Boekblad. Mijn hoofd boven het maaiveld. Ik hoor het echter ook steeds meer van andere winkeliers. Mogelijk dat binnen het boekenvak het besef is ontstaan dat wij het allemaal samen moeten doen. Als één front ten strijde moeten trekken. We weten dat er nog behoorlijk wat klappen gaan vallen en dat veel ondernemers het mogelijk niet gaan redden in de naweeën van corona. Uitgeverijen en auteurs hebben door dat wij elkaar hard nodig hebben, dat iedere kop telt. Je kan als uitgever wel denken dat je net zo makkelijk je boeken via een online winkel kan verkopen, maar vergeet niet dat er straks geen boeken meer te drukken zijn als de boekwinkel niet meer bestaat. Zonder stenen winkels zal het aanbod nieuwe boeken razendsnel opdrogen en verschijnen er alleen nog maar bestsellers. Van auteurs die zich in het verleden hebben bewezen. Youp van ’t Hek, Karin Slaughter, Geert Mak. Die hebben echter niet het eeuwige leven en wat gaat er gebeuren als niemand hun plaats kan innemen?
Dat is het vooruitzicht als de zelfstandige ondernemers in een buurtcentrum het niet gaan redden. Gelukkig is dat besef er nu. Uiteindelijk gaat dat het boekenvak veranderen en gezamenlijk zijn wij over een paar jaar mogelijk sterk genoeg om het op te nemen tegen het online geweld. Daar ben ik van overtuigd. De boekhandel blijft bestaan. De doemdenkers krijgen ongelijk. De consument gaat steeds nadrukkelijker haar keuze maken.