Soms weet je niet wat je meemaakt in je eigen winkel. Zes jaar lang hebben wij moeten vechten voor ons bestaan, waarbij kleine pieken en diepe dalen elkaar moeiteloos leken af te wisselen. Na een goede week was er de hoop dat het keerpunt was bereikt, maar een week later was de stijging in omzet alweer tenietgedaan. De redenen waarom het zo moeizaam ging waren wel bekend, maar het ontbrak aan middelen om er structureel iets aan te doen.
Na jaren van vechten tegen de spreekwoordelijke bierkaai, kwam in het voorjaar van 2019 dan eindelijk de kentering. De omzetstijging van maandag (t.o.v. het vorige jaar) werd op dinsdag niet weer verloren. Sterker nog, ook op dinsdag zagen wij een groei in omzet. En op woensdag. Aan het eind van de week stond er een voorzichtig plusje en de week daarna weer. De dip in de zomermaanden bleek minder groot dan verwacht en in de aanloop naar de feestdagen zagen wij een recordomzet in december al een beetje aankomen. Eindelijk vielen de stukjes in elkaar en werd de winkel steeds meer gevuld met nieuwe producten. Het werd voller en de klanten wisten vaak niet waar ze allemaal moesten kijken om al die prachtige nieuwe boeken, wenskaarten, notebooks en tijdschriften in zich op te nemen. Soms kregen wij een kritische opmerking dat bepaalde winkelpaden voor die extra brede scootmobiel niet meer zo makkelijk begaanbaar waren maar de meeste klanten kwamen met complimenten en vaak met stapels boeken en andere producten bij de toonbank.
Almere-Haven
De eerste twee maanden van dit nieuwe jaar waren onvergetelijk. Nog nooit eerder hadden wij in de eerste zestig dagen van het jaar zoveel boeken verkocht. Zoveel omzet gemaakt. Zoveel plezier gehad. Zoveel blije en tevreden klanten gezien. Wat medio maart 2019 als een rustig briesje begon was inmiddels uitgegroeid tot een flinke wind in de rug. Zaterdag begint de Boekenweek met een geschenkboekje van Annejet van der Zijl – Leon & Juliette – en een mooi en vooral spraakmakend essay van Özcan Akyol. Zeven dagen waarin voor onze winkel de boeken weer extra onder de aandacht worden gebracht. Dagen waarin de liefhebbers van lezen met groot gevoel van verwachting naar de boekwinkel gaan en zich in Almere-Haven kunnen vergapen aan – en verwonderen over – al die prachtige boeken die wij op voorraad hebben. Onze tafels en kasten puilen uit van mooie, spannende, ontroerende, intrigerende, meeslepende en verbijsterende verhalen, die bijna letterlijk vragen om gekocht en gelezen te worden. Om vanuit onze winkel een nieuw huis te vinden en daar een plaats te krijgen in een overvolle boekenkast of op een nachtkastje dat al veel meer wonderlijke boeken heeft mogen verwelkomen.
Als eigenaar van een opbloeiende boekwinkel is de Boekenweek een prachtig moment om te zien waar wij precies staan. Kunnen wij voldoen aan de verwachtingen? Gaan wij ook tijdens deze dagen van ultiem leesgenot weer verder groeien en met onze benen steviger in de aarde staan? Als retailer en liefhebber is de Boekenweek voor mij het moment van de waarheid. Het is geen week die bepalend zal zijn voor de rest van dit jaar, maar je mag het als boekhandelaar wel zien als een tussentijds rapport. Wat voor cijfers ga ik krijgen, zijn mijn klanten tevreden over de weg die wij met onze winkel zijn ingeslagen. De basis voor een mooie toekomst is al gelegd en ondertussen stevig aangestampt. Plotseling zit alles mee en valt het kwartje steeds vaker onze kant op. Kunnen wij met onze winkel echter ook pieken in een week waarin het volledig om boeken gaat? Boven onszelf uitstijgen?
Rebellen en dwarsdenkers
Het thema van de Boekenweek is dit jaar Rebellen en Dwarsdenkers. Vooral in dat laatste kan ik mij wel herkennen. Op de positieve manier dan wel te verstaan. Afwijkend. Beweging krijgen in allerlei vastgeroeste patronen en denkwijzen. Creatief. Op zoek naar andere wegen als blijkt dat de meest logische route niet – of niet voldoende – blijkt te werken. Out of the box, om er maar eens een mooie Engelse uitdrukking tegenaan te gooien. Normaal geef ik nooit zoveel om al die verschillende thema’s. Ik weet eerlijk gezegd al niet eens meer wat die van vorig jaar precies was. Of het jaar daarvoor. Dit jaar lijkt het thema mij echter persoonlijk toe te spreken. Alsof iemand bij het CPNB mijn winkel in Almere-Haven in gedachten had bij het bepalen van de juiste sfeer die in 2020 als een warme deken over de Boekenweek moet hangen. Volgens heeft de omslag van onze winkel ook voor een deel met dat dwars denken te maken. Nieuwe ideeën, een andere benadering dan misschien gangbaar is binnen de retail en de in sommige gevallen vrij conservatieve wereld van het boek. Je eigen gang gaan en niet te veel nadenken over wat andere boekwinkels doen of wat ze vanuit het boekenvak soms voorschrijven. Overal van leren, de juiste elementen eruit zien te halen en het vervolgens doen op de manier die jou het beste lijkt. Die aansluit bij jouw visie op het boekenvak, op retail, op het verkopen van boeken en tijdschriften. Zo ingewikkeld is het allemaal niet. Vaak is het een kwestie van je mouwen opstropen en je ogen goed openhouden. Kijk wat je in jouw winkel allemaal opvalt. Probeer de dwarsverbanden te zien en daarop te anticiperen. Wat wil het zeggen als je veel museum(wens)kaarten verkoopt? Als er plotseling meer literaire boeken over de toonbank gaan? Als de puzzeltijdschriften meer of juist minder gaan verkopen? Waar vragen je klanten – soms zonder woorden – naar? Wij passen ons assortiment vaak aan op basis van de dingen die wij zien, horen, merken of vermoeden. Veel is puur op gevoel en gelukkig zitten wij er de laatste maanden weinig naast. We proberen creatief te zijn en altijd manieren te vinden om te verrassen. Ons wat minder te laten leiden door emotie of door het meest gangbare.
Dat dwarsdenken is zo gek nog niet.