“Meneer, ik zoek voor mijn twee kleinkinderen een boek, maar ik heb geen idee waar ik moet kijken of wat kinderen vandaag de dag lezen.”
Een oudere vrouw komt naar mij toe voor hulp. Een oma die graag iets voor haar kleinkinderen wil kopen, die ze nu minder vaak ziet dan normaal. Kinderen zien hun oma en opa doorgaans graag maar andersom is die drang nog vele malen groter. In de huidige tijd is het voor opa’s en oma’s niet makkelijk. Ze moeten meer dan andere mensen zoveel mogelijk thuisblijven en het bezoek waar ze normaal gesproken zo naar uitkijken blijft voorlopig weg. Zonder te weten hoeveel jaren je nog hebt en hoelang dit allemaal gaat duren. Van de huisarts heb je misschien al te horen gekregen dat je geen plek in het ziekenhuis krijgt als het virus ook jou te pakken krijgt. Hoe begrijpelijk ze dit ook proberen te maken, het is voor veel oudere mensen een klap in het gezicht. Ze snappen het waarschijnlijk wel, dat een kostbaar bed beter naar een vader of moeder met kinderen kan gaan. Geef ze de keuze en de kans is groot dat ze die beslissing ook zelf wel maken. Maar toch…. Het is niet hoe je je oude dag vroeger had voorgesteld.
Boodschappen
Mijn klant begint er zelf over. Dat ze eigenlijk niet naar buiten zou moeten. Er is echter niemand die heeft aangeboden om boodschappen voor haar te doen. De kinderen wonen niet in Almere. De vrienden die ze hebben zijn van dezelfde generatie. Ze maakt zich zorgen, want als haar iets overkomt dan is er niemand meer om voor haar man te zorgen. Die kan de deur niet meer uit. Al zou hij willen. Met zijn geheugen gaat het steeds minder. Naar buiten en boodschappen doen is soms ook even een korte ontsnapping. In voor en tegenspoed zijn voor haar echter geen loze woorden geweest. Ze zijn al meer dan vijftig jaar samen en hebben veel meegemaakt. “Andersom zou hij voor mij hetzelfde hebben gedaan.”
Eenzaamheid
Als boekhandelaar, als winkelier, ben je soms ook een aanspreekpunt. Iemand om even je hart bij te luchten. Vooral de laatste weken merken wij dat eens te meer. Hartverscheurende verhalen. Deze mevrouw is overduidelijk verdrietig dat ze plotseling eenzaam is in een stad met honderdduizend inwoners. Een eenzaamheid die haar heeft overvallen, van wie zij tot voor kort het bestaan niet eens wist. Plotseling krijgt ze het gevoel dat ze overbodig is, ongewenst misschien. Dat andere mensen het haar kwalijk nemen dat half Nederland op slot gaat om haar leven te redden. We doen het voor de ouderen, vertelde de premier. Diezelfde ouderen die, als ze dan toch ziek worden, het niet waard zijn om gered te worden. Ze spreekt het zelf niet uit, omdat ze het begrijpt, maar je ziet dat het wel degelijk speelt. Ze is gek op haar kleinkinderen, wil ze graag zien en vasthouden. Met ze spelen, knuffelen, wandelen. Zal ze die kans nog krijgen?
“Ik wil graag voor allebei een mooi boek. Niet een boek dat ze in een dag uitlezen en er dan nooit meer naar omkijken. Het liefst iets dat ze zich over tien of twintig jaar nog kunnen herinneren. Dat ze dat van hun opa en oma hebben gekregen.”
Ik voel plotseling de druk op mijn schouders. Niet zo maar een boek maar een boek met eeuwigheidswaarde. Geen losers of boomhutten. Uiteraard begrijp ik de achterliggende gedachte en mevrouw ziet dat ik het snap. Ze wil haar hand even op mijn arm leggen, maar schrikt van haar impulsieve idee dat halverwege de uitvoering sterft in goedbedoelde schoonheid. Ik doe alsof ik het niet heb gezien, omdat ik vermoed dat ze daar op hoopt. Ze ziet het als een teken van zwakte, dat ze de regels dan toch nog bijna was vergeten.
“Ze zijn tien en twaalf.”
Tonke Dragt
Als ik langs de boekenkasten loop om de juiste boeken te vinden, zie ik ‘De brief voor de koning’ van Tonke Dragt. Eén van mijn favoriete jeugdboeken. Momenteel weer zeer actueel door de verfilming van Netflix en door het hartverwarmende bezoek van Matthijs van Nieuwkerk aan de inmiddels 89-jarige auteur. Het boek is zestig jaar oud en een regelrechte klassieker. Een boek zoals ze bijna niet meer worden geschreven. Het ligt nu voor slechts vijftien euro in de winkel. Een zeer lage prijs voor een verhaal dat je de rest van je leven zal bijblijven. Meteen weet ik ook het tweede boek. Van dezelfde schrijfster: ‘De Zevensprong’. Ik laat ze zien en oma krijgt meteen tranen in haar ogen. “Die boeken ken ik”, stamelt ze. “Die heb ik zelf nog aan mijn kinderen voorgelezen.”
Ze hebben jaren en jaren bij haar in de kast gestaan, de oorspronkelijke versies. Het waren geliefde boeken, voor haar man en haarzelf. Maar ook voor haar kinderen. Met de verhuizing naar Almere zijn ze, samen met andere spullen, ongemerkt verdwenen. “We hebben veel moeten weggooien toen we kleiner zijn gaan wonen.” Ze kijkt mij aan en veegt een paar tranen weg. Dit zijn de boeken die ze aan haar twee kleinkinderen wil geven. Het maakt een cirkel rond waarvan ze niet eens wist dat die gebroken was. Ze straalt. Het perfecte cadeau. Ze wil afrekenen en naar huis. Ze wil haar man vertellen over het onvoorstelbare toeval. Zal hij het nog weten? Tonke Dragt. Ook hij had er zo veel uit voorgelezen.
Versturen
Met een gelukkige glimlach rekent ze de boeken af. “Morgen kom ik terug om ze te versturen. Thuis wil ik er nog iets inschrijven voor de kleinkinderen.” Ik wens haar een hele fijne dag en laat haar weten dat ik hoop dat ze haar kleinkinderen weer snel zal zien. Het raakt haar en haar reactie raakt mij. Het liefst zou ik om de toonbank heenlopen en haar even in mijn armen sluiten. Alsof het mijn eigen moeder of oma zou zijn. Ik doe het niet.
Het goede verstand overwint, maar soms voelt dat zo ontzettend verkeerd.