Ieder jaar probeer ik een aantal boeken te lezen van mensen die de vernietigingskampen tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben weten te overleven. Auschwitz-Birkenau, Dachau, Sobibor, Bergen-Belsen en al die andere schandplekken uit de geschiedenis. De boeken vertellen allemaal hetzelfde verhaal maar steeds met een andere stem. De gruwelijkheden van de kampbeheerders, het ontmenselijken van onschuldige gezinnen die met treinen vol in die kampen werden afgeleverd.
MISDADEN
Hoe kan je in hemelsnaam zo wreed zijn dat je als bewaker de meest afschuwelijke misdaden begaat? Zelfs als je van mening was dat je geen andere keuze had dan in een concentratiekamp te werken, is er geen enkele rechtvaardiging om je als een beest te misdragen.
RESPECT
Door het lezen van deze boeken krijg je een enorm respect voor de mensen die alle verschrikkingen hebben moeten doorstaan. Voor de vaders en moeders die hun leven gaven om dat van hun kinderen te kunnen redden. De meeste mensen die de kampen wisten te overleven zijn inmiddels gestorven of de negentig jaar gepasseerd. Veel hebben er hun hele leven in vrijheid nauwelijks over kunnen praten. De werkelijkheid was vele malen erger dan de verhalen die aan het papier zijn toevertrouwd. Je kan je er werkelijk geen enkele voorstelling van maken.
VERHALEN
De verhalen raken je diep maar het is slechts schrapen tegen de oppervlakte. Je kan onmogelijk de angst, de honger en dorst, de afschuw, de kou en het verdriet ervaren die de gevangenen in die kampen hebben meegemaakt. Een boek heb je in een aantal uur uit, terwijl die mensen er jarenlang iedere seconde van de dag mee te maken hadden.
ONVOORSTELBAAR
Werkelijk onvoorstelbaar.
AUSCHWITZ
Als ik op mijn luie bank een boek lees over een vijfjarig meisje in Auschwitz, dan denk ik aan mijn kleindochters en staan de tranen in mijn ogen. Als ik lees hoe haar opa en oma in een andere rij werden geplaatst in de richting van een groot en oerlelijk gebouw waar onophoudelijk zwarte rook door de schoorsteen werd gepompt. Terwijl soldaten je dierbare bezittingen afnemen en afschrikwekkende honden naar je ledematen happen, loop je achter je moeder aan en besef je nauwelijks dat je vader er inmiddels ook al niet meer is.
DAGBOEKEN
Ik lees vier of vijf dagboeken per jaar. Dat gaat ieder jaar moeilijker, aangezien ik merk dat ik op mijn huidige leeftijd steeds sentimenteler word. Met een brok in mijn keel leg ik een dagboek soms even weg. Dan ga ik de volgende dag pas weer verder. Een ontsnapping die voor de mensen in het boek niet mogelijk was. Daar was het vierentwintig uur per dag een hel.
INSPECTIE
Dagen zonder eten en drinken. Niet weten wanneer jij werd uitgekozen om naar dat oerlelijke gebouw te lopen. Zes, zeven uur per dag op blote voeten en vrijwel zonder kleding in de koude winter voor je barak staan vanwege een onzinnige inspectie. Warm ingepakte en volgevreten bewakers die soms uit pure verveling een paar mensen voor de grap door het hoofd schieten.
WAANZIN
De absolute waanzin van oorlog.
Het is niet te bevatten.