Jan Brokken: De tuinen van Buitenzorg

Toen de 23-jarige Olga en de twee jaar oudere Han in 1935 naar Nederlands-Indië verhuisden, was het alsof de ene na de andere wereld voor hen openging, in een bijna duizelingwekkend tempo. De eerste maanden brachten ze door op Java, later woonden ze in Makassar, waar Han als theoloog onderzoek deed. Het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog verwoestte de wereld waarin Olga en Han volledig waren opgegaan.

Olga

In 1947 moesten ze terugkeren naar Nederland. Olga is de moeder van Jan Brokken vóór ze zijn moeder werd. Na het overlijden van zijn ouders overhandigde tante Nora hem de brieven en foto’s die haar zus Olga haar vanuit Buitenzorg en Makassar schreef. Teder, sensitief en tastend zoekt Brokken in die brieven naar de vrouw die gedurende haar leven altijd een onbekende voor hem was gebleven. Brokken verweeft Olga’s verhaal op ingenieuze wijze met beschouwingen over muziek, literatuur, cultuur en geschiedenis, zoals over componist Leopold Godowsky die in de ban raakte van de gamelan en de moeder van Hella S. Haasse, die de bekendste concertpianist van Indië was. ‘De tuinen van Buitenzorg’ is een juweel van een boek, van een schrijver op de toppen van zijn kunnen.

Jan Brokken

Jan Brokken (1949) is schrijver van romans, reisverhalen en literaire non-fictie. Ook internationaal verwierf hij faam met onder meer ‘De blinde passagiers’, ‘Mijn kleine waanzin‘, ‘Baltische zielen‘, ‘In het huis van de dichter‘, ‘De vergelding‘, ‘De Kozakkentuin‘ en ‘De rechtvaardigen‘. Begin 2020 verscheen ‘Stedevaart‘. Zijn werk is vertaald in onder meer het Engels, Chinees, Frans, Duits, Deens en Italiaans. ‘De rechtvaardigen‘ werd in 2020 bekroond met de Premio Tribùk dei Librai, de Prijs van Italiaanse boekverkopers. Zijn nieuwste boek is ‘De tuinen van Buitenzorg‘.

NRC Handelsblad

‘De nieuwe Jan Brokken is niet zozeer een relaas over een Hollands echtpaar in de nadagen van Nederlands-Indië, als wel een zoektocht naar de levendige jonge vrouw die zijn moeder ooit was voordat ze in 1949 getraumatiseerd naar Nederland kwam. (…) In een tijd waarin het vrijwel onmogelijk is om als historicus zonder moreel oordeel over het verleden te schrijven is dit boek een verademing. Al was het maar omdat Brokken een wereld laat zien zoals die door een ‘onschuldig’ jong Nederlands echtpaar werd ervaren. (…) Brokken vertelt het allemaal nuchter en zonder vals sentiment. Alleen zo lukt het hem om enigszins in dat nog door niemand ontdekte terzijde door te dringen en zijn moeder, die hij vooral als een gereserveerde domineesvrouw had meegemaakt, beter te leren kennen. En precies daarom is het hem te doen in wat gerust een van zijn beste boeken mag heten.’
●●●● – Michel Krielaars in NRC Handelsblad

HP/De Tijd

‘De verrukkingen en wreedheden van Indië. In De tuinen van Buitenzorg schrijft Jan Brokken over het veelbewogen verblijf van zijn ouders in Nederlands-Indië. De hoofdthema’s uit zijn oeuvre – de reis en de muziek – komen er op ingenieuze wijze in samen. (…) Respect en gerechtigheid – met die woorden krijgt dit mooie, gelaagde boek een nog altijd actuele moraal.’
–  Thomas van den Bergh, HP/De Tijd

Leesbeest.nl

Jan Brokken is wat mij betreft wel zo ongeveer de beste non-fictieschrijver van Nederland. Hij kijkt naar buiten en naar binnen. In De tuinen van Buitenzorggaat hij op zoek naar zijn moeder in de tijd voordat ze zijn moeder was. Hij verweeft dit verhaal met meer essayistische passages over kunst en (natuurlijk) muziek. Brokken op zn best. Hij toont zich opnieuw een meester in het terughalen van een geschiedenis.
– Leestbeest.nl

VPRO

‘In De tuinen van Buitenzorg neemt Jan Brokken ons mee naar het avontuurlijke tropische leven dat Han en Olga leidden voordat ze zijn ouders werden. Zoals we dat van hem gewend zijn, slaat hij ook nu weer allerlei zijpaden in, om na een petite histoire over de Joods-Litouwse componist Godowsky, de musicoloog Paul Seelig of de briljante taalgeleerde professor Cense, weer terug te keren naar Olga. Want tussen al die interessante uitstapjes blijft zij het middelpunt van dit rijke boek, dat dankzij Brokkens jaloersmakend elegante stijl weer een feest is voor zijn lezers. (….) Tante Nora gaf Olga’s brieven indertijd aan neef Jan, omdat hij volgens haar nog altijd op zoek was naar zijn moeder. En je hebt nog altijd niet ontdekt wie ze eigenlijk was. We mogen tante Nora dankbaar zijn, want dankzij haar weten wij het nu ook.’
– Katja de Bruin, VPRO Gids

De Lage Landen

‘De kracht van het boek schuilt (…) in Brokkens vermogen om de lezer te laten ervaren hoe het geluid van geduldig bladeren harken klinkt en de sfeer op te roepen van de denk- en leefwereld waarin zijn jonge moeder verkeerde.’
– De Lage Landen

Langzullenwelezen.be

‘In dit pas verschenen boek duikt meesterverteller Brokken in zijn eigen familiegeschiedenis. Zijn ouders woonden en werkten van 1935 tot 1947 in Indonesië. Jan Brokken werd pas daarna geboren en kende zijn moeder alleen als de vrouw van de dominee in een oer-Hollands dorp. Hij gaat op zoek naar wie ze was voordat ze zijn moeder werd. De briefwisseling tussen zijn moeder Olga en haar zus Nora, allebei verzeild in Nederlands-Indië, wijst hem de weg.’
– Langzullenwelezen.be

De Standaard

‘Brokken brengt elke zin tot leven. De tuinen van Buitenzorg is vintage non-fictie van een internationaal gewaardeerd vakman.’
•••• – De Standaard

Vrij Nederland

‘“Verdwaal maar niet in ons verleden” had Brokkens moeder eens tegen hem gezegd. Hij is in De tuinen van Buitenzorg allerminst verdwaald. Hij is de sensibele en weetlustige gids.’
– Carel Peeters, Vrij Nederland

De Telegraaf

‘Een bijzonder boek. Brokken reist door de geschiedenis én komt thuis.’
– De Telegraaf

[maxbutton id=”1″]