maart 2020

Maandagochtend, vijf minuten voor tien. Het winkelcentrum van Almere-Haven is stil en verlaten. De meeste winkels zijn nog gesloten en een aantal gaan voorlopig ook niet meer open. Hopelijk niet voor altijd. Het zijn fijne collega’s en ze werken net zo hard als wij. Voor ons is het makkelijker om afstand te houden dan voor een kapper of opticien.

Daarnaast verkopen wij met boeken, tijdschriften en kranten tevens nog wat producten waar mensen in deze tijd iets aan hebben. Of maken wij dat onszelf alleen maar wijs? Hoe dan ook, er hangt een wat naargeestige sfeer op straat. Zelfs de duiven, die normaal in de buurt van de viswinkel en snackbar te vinden zijn, hebben besloten dat het veiliger is om wat meer op afstand te blijven.

Er loopt werkelijk niemand op straat, je hoort nauwelijks een geluid. In de winkel liggen alle boeken en tijdschriften kaarsrecht. Alles wat maar schoon te maken valt blinkt je tegemoet. Astrid en ik zijn om negen uur begonnen. We kijken elkaar aan en weten dat we alles hebben gedaan wat er op een maandagochtend maar te bedenken valt. We hebben de kranten van zaterdag en de retouren van het meest populaire tijdschriftenpakket een half uur geleden al naar het plaatselijke verzorgingstehuis gebracht. Ze werden dankbaar geaccepteerd. De bewoners van het tehuis zwaaien als je langsloopt. Een deel heeft geen idee wat er aan de hand is en waarom er niemand meer op visite komt. Het is te triest voor woorden. Je kan wel janken als je aan je eigen ouders denkt.

Om kwart over tien gaat de deur van de winkel open. Een bekend meisje loopt naar binnen. Daphne. Ze heeft een tijd geleden een boek gekocht van Carry Slee over juffrouw Braaksel waarover ze een geweldige boekbespreking heeft gehouden. Ze kreeg er van de juffrouw vijf stickers voor. In mijn tijd zou dat een tien zijn geweest. Vanaf dat moment klopt ze altijd even op het raam als ze langsloopt met haar moeder. Om te zwaaien. Net zoals Astrid en ik dat nu iedere dag doen als we op weg naar huis langs het verzorgingstehuis rijden. Soms komt ze ook even binnen en een paar weken geleden kocht ze  het nieuwe deel van het Dagboek van een Muts. En de nieuwe Waanzinnige Boomhut. De 117e verdieping. Sinds de coronamaatregelen zagen wij haar echter niet meer. Tot vandaag.

“Mijn moeder is naar de supermarkt, ik mag hier op haar wachten.”

Natuurlijk mag dat, lieverd. Kijk maar lekker rond. “Ik heb een tekening gemaakt voor jullie”, zegt ze met een trotse blik in haar ogen. Het was mij al opgevallen dat ze een rolletje papier in haar handen had. Met een rode strik er omheen. Ze legt het op de toonbank neer en doet meteen weer een stap naar achteren. Ze heeft de instructies van haar ouders goed begrepen. “Spannend hoor”, zeg ik terwijl ik de strik voorzichtig van het papier schuif. Welnee, zegt Daphne. Het is een tekening, dat heb ik toch al gezegd? Dat is waar. Toch is het spannend, want ik heb geen idee wat ze precies voor ons heeft gemaakt. Als ik het vel papier uitrol zie ik onze winkel verschijnen. Vanaf de straat gezien, dwars door het etalageraam. Astrid en ik staan in de winkel en zonder moeite zie ik dat Daphne achter de toonbank staat. Als enige helpt zij een klant, een jongen of meisje die een boek bij haar koopt. Gozert, van Pieter Koolwijk? Het is niet te zien, maar het zou zo maar kunnen.

“Prachtig”, zeg ik oprecht. “Heel erg mooi.”

“Ik was al bang dat je het vergeten was”, zeg ik tegen haar. Dat je ooit bij ons wil werken. “Nee hoor, dat vergeet ik echt niet.” Ze kijkt mij ernstig aan. Volgens mijn ouders hebben veel winkels het nu moeilijk. Veel winkels stoppen er mee omdat ze geen geld en geen klanten meer hebben. Die winkels gaan straks misschien nooit meer open. Vooral als het allemaal nog lang gaat duren. Op televisie zeggen ze dat niemand dat nu nog weet.

“Dat mag bij jullie niet gebeuren hoor.”

Wij doen ons best, beloof ik haar. Het lijkt mij namelijk heel leuk om met jou te werken, als je straks groter bent en klaar bent met school. Daphne knikt tevreden. Ze wijst naar de tekening. “Hang die maar op want dan kan je het nooit vergeten.” Ik beloof dat ik de tekening zal ophangen. Ik beloof ook dat ik het nooit zal vergeten. Hoe zou ik dat kunnen? Hoe kan ik een belofte aan Daphne met haar mooie blauwe ogen nou vergeten? Een kind dat ons hart heeft gestolen, dol is op lezen, dat vol trots kwam vertellen dat haar boekbespreking een groot succes was geweest. Dat nog altijd het voornemen heeft om samen met mij boeken te verkopen en andere kinderen te helpen om ook vijf stickers te verdienen.

Een tikje op het raam maakt duidelijk dat haar moeder klaar is met haar boodschappen. Daphne zwaait ons gedag en rent naar haar moeder. Ze begint meteen weer te praten. Wij kunnen het vanuit de winkel niet verstaan, maar je ziet dat ze het heeft over haar tekening. Dat wij hem prachtig vonden. Terwijl ze wegloopt kijkt ze nog even achterom en begint weer te zwaaien. Wij zwaaien terug en krijgen een grote en vertederende glimlach niet van ons gezicht. Het is half elf geweest. Ik kijk even later nogmaals naar buiten. Daphne en haar moeder zijn nergens meer te zien, maar op de een of andere manier ziet het er op straat niet meer zo naargeestig uit.

Zelfs de duiven zijn weer terug.

Na jaren van hard werken zonder noemenswaardige resultaten kwam vorig jaar het succes voor mijn boekwinkel in Almere-Haven. Vanaf maart kwam de wind in onze rug en aan het eind van het jaar kregen wij het voor elkaar om de beste decembermaand ooit te realiseren. Januari en februari van 2020 bleken ook records te verpulveren en de boekenomzet ging door het dak. Vaak een verdubbeling van vorig jaar en soms zelfs de beste week ooit. Waar ging dit eindigen?

We keken uit naar de boekenweek. Werd het de definitieve bevestiging dat wij op het juiste spoor zaten? De aftrap op zaterdag was overweldigend en we konden niet wachten op de maandag. Maar toen kwam corona als een wervelwind naar Nederland. Er waren al alarmerende berichten gekomen uit Italië, maar naïef als wij waren dachten we toen dat het voor ons land wel zou meevallen. Geen knuffelcultuur, afstandelijker, noem alles maar op waarmee wij het hebben proberen te bagatelliseren.

Nachtkaars

Op Schiphol heb ik de wereldwijde SARS-crisis van dichtbij meegemaakt en toen werden er bij de douane desinfecterende matten neergelegd waarop iedereen die ons land wilde binnenkomen goed z’n voeten moest vegen. De winkels bleven open, niemand had het over mondmaskers en het leven ging op dezelfde voet verder. Hoe anders is het nu. Op Schiphol zijn bijna alle winkels gesloten en ook in Almere-Haven neemt iedereen maatregelen. De boekenweek ging uit als een nachtkaars en hoewel het toch nog één van de beste in de relatief korte geschiedenis van mijn winkel werd, bleek het feestgevoel al snel verdwenen. Hoe moet je blij zijn om je goede omzetten als je leest dat er elders in het land mensen doodgaan of ernstig besmet zijn geraakt door een onzichtbare vijand? Natuurlijk denk je in eerste instantie aan jezelf. Als een soort overlevingsinstinct. Hamsteren in je brein. Wat gaat dit voor mij betekenen? Gaat mijn winkel nu alsnog failliet? Hoe gaat het met mijn kinderen? Kan ik straks de huur nog betalen? Hoe moet het als we straks maanden dicht gaan? Is al het harde werken van de afgelopen maanden voor niets geweest?

Ik denk dat veel – zo niet alle – mensen en ondernemers dit in de eerste dagen gedacht hebben. Je mag het menselijk noemen. Het verdwijnt meestal snel, vooral als je de omvang van deze hele situatie gaat begrijpen. Het drama. De niet te bevatten gevolgen voor zo verschrikkelijk veel mensen. Toch probeer je als winkelier zo lang mogelijk open te blijven. Ik in ieder geval wel. Onderliggend toch ook vanwege zoiets banaals als geld. Daarvoor ben je ondernemer, dat schakel je niet zo heel snel uit. Onverstandig? Misschien. Onverschillig? Dat zeker niet. Mijn grootste drijfveer om mijn winkel open te houden is toch hetgeen dat mij in éérste plaats ondernemer maakt. Het bieden van service. Wij hebben een PostNL balie waardoor vooral de wat oudere mensen toch met elkaar in contact kunnen blijven. Het versturen van kaarten en pakketjes heeft de afgelopen dagen een vlucht genomen. Grootouders die kleurboeken naar hun kleinkinderen sturen, kinderen die aan hun opa en oma denken. Medicijnen die worden opgestuurd.

Sociaal probleem

Daarnaast hebben wij een geldautomaat waar ook in deze barre tijden veel mensen gebruik van maken. Die het lastig vinden om dat buiten op straat te moeten doen. En niet te vergeten: we verkopen verstrooiing en afleiding. Van het allerhoogste niveau. Boeken en tijdschriften. Voor jong en oud. Wat moet je doen als je vrijwel de hele dag moet thuisblijven? Niet voor een week maar mogelijk voor langere tijd? De kranten die wij aan het eind van de dag overhouden leveren wij af bij het plaatselijke verzorgingshuis in plaats van ze weg te gooien in de stortbakken voor oud papier. Die mensen kwamen normaal naar onze winkel maar kunnen en mogen nu de straat niet meer op.

Een mooie opsomming. Praat ik het goed dat ik blijf werken? Er is een groot verschil tussen wat moet en wat mag. Het volgen van regels en het eigen initiatief om daarvan af te wijken. De geschiedenis staat bol van voorbeelden van hoe het wel en niet had gemoeten.

Het is moeilijk. Wij doen ons best om de hele dag onze handen te ontsmetten, zoveel mogelijk afstand te houden. Geen contant geld meer aan te nemen. Mensen aan te spreken als ze zich in onze winkel niet aan de voorschriften houden. Mensen te helpen, soms met een simpel praatje. Je bent je bewust van het risico dat je loopt, maar je ziet ook dat mensen toch ook op zoek zijn naar de producten die je verkoopt. Ik ben geen supermarkt, maar vervul met mijn assortiment mijns inziens toch een sociale functie. Waar ben je nog als mens en als volk zonder boeken, tijdschriften en kranten? Voor veel mensen is het lezen van boeken het enige wapen tegen de eenzaamheid. Een sociaal probleem dat juist in deze tijd steeds meer de kop opsteekt.

Of probeer ik het goed te praten dat ik iedere dag nog mijn huis verlaat om mijn winkel te openen? Zit er ook niet ergens dat stukje eigenbelang in waarmee ik hartstochtelijk vecht om mijn winkel overeind te houden. Verpakt in een rookgordijn van service verlenen en dienstbaarheid.

Heilig

Ik moet eerlijk bekennen dat ik het niet altijd weet. Ook ik ben bang voor het virus. In mijn hoofd stuiter ik werkelijk alle kanten op. Ik geloof heilig in het belang van lezen en informatie. Ik zie boeken als bijna iets heiligs. Boeken zijn zuurstof, boeken zijn een bescherming voor lichaam en geest. Ze kunnen echter niets tegen het virus dat ons allemaal bij de strot grijpt. Maar toch… Het is een duivels dilemma en mogelijk dat andere winkeliers hetzelfde voelen voor de producten die zij verkopen. Ik hou mijn winkel open tot het niet meer mag. Tot het niet meer kan.

Ik hoop dat ik op dit moment gelijk heb en ik kan later in de tijd alleen maar hopen dat ik het om de juiste redenen heb gedaan.

Mevrouw De Waal, een vaste klant van onze winkel, loopt op de toonbank af met twee boeken in haar hand. De verzamelde liedjes en gedichten van Willem Wilmink – een bundeling die wij eigenlijk altijd op voorraad hebben – en De Bourgondiërs van Bart van Loo. Laatstgenoemde blijkt een cadeau te zijn voor haar schoonzusje in Amsterdam.

Oek de Jong

“Die is gek van de schilderijen van Jan van Eyck en dit boek heeft ze nog niet. Ideaal voor haar verjaardag.” Ik pak het in en reken de boeken met haar af. Ondertussen praten wij nog door over verschillende boeken en komen ook de Zeven Zusters van Lucinda Riley voorbij. “Ik snap niet dat het eerste deel van die keukenmeidenserie al twee jaar achter elkaar het bestverkochte boek van Nederland is”, zegt ze daarover. Ik vertel dat het ook mijn genre niet is maar dat Riley wel degelijk een zegening voor de boekwinkels is. “Die boeken zijn trouwens beter geschreven dan u denkt en blijken verslavend te zijn voor bijna iedereen die eraan begint. Niet alleen het eerste deel vliegt over de toonbank maar ook de andere delen van de serie.” Ik kan mij er niets bij voorstellen, zegt mevrouw De Waal resoluut. “Volgens mij is het gewoon een soort bouquetreeks voor mensen die nooit iets anders lezen dan kasteelromannetjes.” Mevrouw De Waal is een veellezer en verslindt met name romans van de grote schrijvers van deze en de vorige eeuw. Maarten ’t Hart, Oek de Jong, Ilja Leonard Pfeijffer, Pascal Mercier, John Maxwell Coetzee, Isabel Allende en ga zo maar door.

“Weet u wat?”, zeg ik. “U krijgt het eerste deel van mij gratis en voor niets. Als u het echt niets mocht vinden, dan geeft u hem terug. Als u na het lezen ook deel twee wil kopen, dan rekenen wij hem alsnog af.” Ze kijkt mij argwanend aan, op zoek naar een addertje onder het gras. Ik kijk zo onschuldig mogelijk terug en wacht op haar reactie. “Je bent een schurk”, zegt ze uiteindelijk. “Je weet dat ik deze uitdaging niet kan weigeren.” Rotzak die je bent. Ze lacht breeduit terwijl ze het zegt. Ze belooft dat ze in het weekend aan het boek gaat beginnen en ik stop het eerste deel van de Zeven Zusters in de papieren tas waarin ook Wilmink en Van Loo al een plekje hebben gevonden. Maandag krijg je het weer terug, zegt ze in volle overtuiging. Ik zet deel twee en drie vast voor u klaar, is mijn antwoord.

De Zeven Zusters

Maandag staat mevrouw De Waal weer in de winkel. Ik zie meteen aan haar blik dat ik de uitdaging heb gewonnen. Zij ziet direct dat ik het al weet. “Wat ben je toch een rot vent. Je wist het!”. Ze had de hele zaterdag gelezen en met iedere pagina van het boek kreeg Lucinda Riley haar meer in een ijzeren greep. Ze kon het amper wegleggen en had maar één wens: het boek zo snel mogelijk uitlezen. Ze moest weten wat er allemaal nog ging gebeuren. “Je hebt geen gelijk”, zegt ze vals. “Ik wil niet alleen deel twee en drie, ik wil ze allemaal. Hoeveel zijn er?” Op dit moment zes delen en ik heb ze allemaal liggen, vertel ik haar. Deel zes is nog maar net uit. Zonder blikken of blozen koopt ze de resterende vijf delen van de Zeven Zusters. “Onvoorstelbaar”, zegt ze. “Het is veel beter geschreven dan ik dacht. Hoewel het geen hoogstaande literatuur is, weet die Riley wel hoe ze een verhaal moet vertellen. Het weet mateloos te intrigeren en ik wil gewoon weten wat er nog meer gaat gebeuren.” Ik zei het toch? De boeken zijn voor heel veel vrouwen een verslaving. Mevrouw De Waal knikt afwezig terwijl ze de achterkant van het tweede deel bekijkt. Ik hoor haar goedkeurende geluiden maken waarna ze de boeken in haar tas stopt. “Nou, je ziet mij wel weer zodra ik ze heb gelezen.”

“Goedemiddag, mevrouw. Ik heb u een tijdje niet gezien.”

Deel 7

Na een afwezigheid van enkele weken staat mevrouw De Waal weer voor mijn toonbank. “Ik heb ze uit!” is het eerste wat ze zegt. Die boeken zijn verslavend, je had helemaal gelijk. Ik durf toe te geven wanneer ik mij heb vergist. Wat kan dat mens vertellen, onvoorstelbaar. Ik heb nu zes delen uit maar het heet de Zeven Zusters. Waar is deel zeven? “Tja… dat gaat nog wel een jaartje duren”, zeg ik voorzichtig. “Deel zes is nog maar net verschenen. Ik denk dat Lucinda Riley het laatste deel nog aan het schrijven is.” Mevrouw De Waal kijkt mij met totale verbijstering aan. Nog niet verschenen? NOG NIET VERSCHENEN???? Hoe moet dat dan? Ik wil verder lezen. Ik moet weten hoe het verder gaat. Ik kan toch niet zomaar een jaar wachten? Nog een jaar? “Wat heb je mij aangedaan?” Ik kan het ook niet helpen, mevrouw. Ze heeft nu eenmaal tijd nodig om te schrijven. Gelukkig zijn er nog genoeg andere boeken die u kunt lezen. Ik heb een winkel vol met goede boeken.

“Goede boeken? Ik wil iets van Riley!”

Deel zeven gaat echt nog een jaar duren ben ik bang. Het lijkt erop dat u behoorlijk verslaafd bent geraakt aan haar boeken. Ik heb u nog zo gewaarschuwd, maar u wilde natuurlijk niet luisteren. “Ja, ja…. Iedereen heeft een hekel aan wijsneuzen. Je hoeft het niet in te wrijven, schurk die je bent.” Ze kijkt mij enigszins wanhopig aan. Als u wilt heb ik nog wel andere boeken van haar. Niet over de zussen, maar wel van dezelfde auteur.

“ECHT WAAR???? Zeg dat dan meteen. Waar staan ze?”

Als retailer had ik het grootste deel van mijn werkzame leven weinig met de verkoop van jeugdboeken. Ik vond het leuk om ze af en toe te lezen. Dat wel. Met series als de Hongerspelen, De Grijze Jager en de jeugdboeken van Jo Nesbø over Dr. Proktor heb ik mij bijzonder goed weten te vermaken. Ook Mirjam Mous, Rick Riordan en – meer recent – Natasza Tardio waren mij niet vreemd.

Paul van Loon

Toen ik lang, lang geleden bij Jan Haverman in Osdorp mijn eerste stappen binnen de boekenwereld mocht zetten, zag ik molens met pockets van Pietje Bell, Tup & Joep en de Botjes serie. Meer achterin de winkel kan ik mij een kast van Lemniscaat herinneren met alles van Thea Beckman, Jan Terlouw en Evert Hartman. Veel verkoop kan ik mij echter niet (meer) voor de geest halen. In mijn jaren bij AKO op het Centraal Station van Amsterdam en later de winkels op de luchthaven Schiphol werden er ook maar weinig jeugdboeken verkocht. Er waren nog geen losers en mutsen en het assortiment bleef daarom beperkt tot Nijntje, Geronimo Stilton en Paul van Loon. Meer ruimte was er niet en de verkoopcijfers waren ook niet echt spectaculair.

Toen ik als zelfstandig ondernemer in Almere-Haven begon bleek ik mij plotseling midden in de jeugdboeken te bevinden. Vanaf de start was er een groot assortiment prentenboeken en tafels en kasten vol met Dikkie Dik, Rupsje Nooitgenoeg, Kikker en Gonnie & Gijsje. Complete series met dagboeken van een muts, het leven van een loser, de avonturen van Niek de Groot, dikke pillen van Fantasia en uiteraard Carry Slee, Dolfje Weerwolfje, Superjuffie, Floortje en Mees Kees. Nog nooit had ik zoveel jeugdboeken bij elkaar gezien. Voor de verkoop en het klantadvies hadden wij gelukkig Simon in dienst. Overgenomen van de vorige eigenaar. Simon had twee jonge dochters en wist zodoende heel goed in te schatten welke boeken geschikt waren voor moeders en kinderen die bij ons op zoek waren naar een geschikt boek. Hielp ik zelf een klant dan vroeg ik tussendoor even aan mijn collega of dat boek van Tom de Groot wel geschikt was voor een jongen of meisje van negen jaar.

Gruffalo

Hoe meer ik de winkel in mijn vingers kreeg, hoe meer ik het verkopen van jeugdboeken leuk ging vinden. Nou is het sowieso leuk als je binnen je eigen winkeltje ziet dat een bepaald genre goed verkoopt en de jeugdboeken gingen vanaf de eerste dag als een speer. Ik bestelde opvallende displays voor de boeken van Nijntje, Kikker en Dikkie Dik, er kwam een molen met prentenboeken en een prachtige grote Gruffalo waarin alle boeken en pluchebeesten van de serie konden worden gepresenteerd. Langzaam maar zeker groeide mijn kennis en liefde voor de jeugdboeken en op een gegeven moment merkte ik dat ik steeds minder op zoek moest naar het advies of de bevestiging van Simon. Na de komst van het ING-servicepunt in maart 2018 kregen de jeugdboeken een nieuwe – en nog betere – plek in de winkel waarbij het mogelijk was het volledige assortiment uit te breiden. Vooral de prentenboeken en de leesboeken voor de jeugd van zeven tot negen jaar kregen meer ruimte. Er kwamen nieuwe displays, nu voor Rupsje Nooitgenoeg en de boeken van de Gorgels. Populaire series van Vivian den Hollander, Carry Slee en Manon Hoffman werden volledig neergezet en ook op het gebied van AVI en dyslexie was nu voldoende ruimte. Als slagroom op de taart gingen wij onlangs ook samenwerken met uitgeverij Zwijsen en begonnen we met een zogenaamde pop-up store in onze winkel met veel educatieve spellen van Dolfje Weerwolfje, de Gorgels, Maan Roos Vis, Woezel & Pip en Rompompom. Een prachtig initiatief die tot dat moment voornamelijk bij grotere boekwinkels als De Drvkkery in Middelburg en Broekhuis in Hengelo was te zien.

Margje Woodrow

Het gaat te ver om de jeugdboeken nu mijn grote passie binnen het boekenvak te noemen, maar in tegenstelling tot mijn eerste twee jaar in Almere-Haven spelen ze inmiddels geen onbeduidende bijrol meer. Al vele jaren zijn de jeugdboeken een belangrijk onderdeel van iedere boekwinkel en zijn er steeds weer duidelijke omzetstijgingen te zien. De Young Adult laat het nog een beetje afweten bij ons. Wel verkopen wij heel goed de spannende politieromans van Mel Wallis de Vries met in haar kielzog snel aan populariteit winnende auteurs als Margje Woodrow, Cis Meijer, Eva Burgers en Sophie McKenzie. Feit is echter dat de jeugdboeken de laatste jaren een volwaardige rol binnen het assortiment van mijn winkel hebben gekregen. Ik heb mij er veel meer in verdiept en weet ook de jongste klanten een goed en verstandig advies te geven. Het geeft enorm veel voldoening en plezier om ouders met kinderen steeds te zien terugkeren naar de winkel om bij ons hun boeken te kopen. We luisteren ook zo goed mogelijk naar de jonge lezers om te ontdekken waar hun interesse precies naar uit gaat. Wat ze nog meer lezen behalve de boeken die ze bij ons kopen.

We leren ervan en bestellen van daaruit weer andere boeken of series waarvan we soms het bestaan niet eens wisten. Luisteren is ontzettend belangrijk in een winkel en de meeste klanten willen ook graag gehoord worden. Een prachtige wisselwerking waar je als ondernemer alleen maar beter van kan worden. Het vergaren van kennis is cruciaal en het is een op zich simpele manier om je positie als boekwinkel te versterken. Aan de Young Adult kast gaan wij dit jaar ook werken. Betere titels, meer luisteren en op die manier nog meer inspelen op de wensen van de klant. Al is het alleen maar omdat die grote groep kinderen tussen de zeven en negen jaar, die nu voor een groot deel de omzet in jeugdboeken bepalen, op een gegeven moment de leeftijd bereiken dat ze naar andere boeken gaan zoeken.

Aan ons de schone taak om daar klaar voor te zijn en ze vooral aan het lezen te houden.

Soms weet je niet wat je meemaakt in je eigen winkel. Zes jaar lang hebben wij moeten vechten voor ons bestaan, waarbij kleine pieken en diepe dalen elkaar moeiteloos leken af te wisselen. Na een goede week was er de hoop dat het keerpunt was bereikt, maar een week later was de stijging in omzet alweer tenietgedaan. De redenen waarom het zo moeizaam ging waren wel bekend, maar het ontbrak aan middelen om er structureel iets aan te doen.

Na jaren van vechten tegen de spreekwoordelijke bierkaai, kwam in het voorjaar van 2019 dan eindelijk de kentering. De omzetstijging van maandag (t.o.v. het vorige jaar) werd op dinsdag niet weer verloren. Sterker nog, ook op dinsdag zagen wij een groei in omzet. En op woensdag. Aan het eind van de week stond er een voorzichtig plusje en de week daarna weer. De dip in de zomermaanden bleek minder groot dan verwacht en in de aanloop naar de feestdagen zagen wij een recordomzet in december al een beetje aankomen. Eindelijk vielen de stukjes in elkaar en werd de winkel steeds meer gevuld met nieuwe producten. Het werd voller en de klanten wisten vaak niet waar ze allemaal moesten kijken om al die prachtige nieuwe boeken, wenskaarten, notebooks en tijdschriften in zich op te nemen. Soms kregen wij een kritische opmerking dat bepaalde winkelpaden voor die extra brede scootmobiel niet meer zo makkelijk begaanbaar waren maar de meeste klanten kwamen met complimenten en vaak met stapels boeken en andere producten bij de toonbank.

Almere-Haven

De eerste twee maanden van dit nieuwe jaar waren onvergetelijk. Nog nooit eerder hadden wij in de eerste zestig dagen van het jaar zoveel boeken verkocht. Zoveel omzet gemaakt. Zoveel plezier gehad. Zoveel blije en tevreden klanten gezien. Wat medio maart 2019 als een rustig briesje begon was inmiddels uitgegroeid tot een flinke wind in de rug. Zaterdag begint de Boekenweek met een geschenkboekje van Annejet van der Zijl – Leon & Juliette – en een mooi en vooral spraakmakend essay van Özcan Akyol. Zeven dagen waarin voor onze winkel de boeken weer extra onder de aandacht worden gebracht. Dagen waarin de liefhebbers van lezen met groot gevoel van verwachting naar de boekwinkel gaan en zich in Almere-Haven kunnen vergapen aan – en verwonderen over – al die prachtige boeken die wij op voorraad hebben. Onze tafels en kasten puilen uit van mooie, spannende, ontroerende, intrigerende, meeslepende en verbijsterende verhalen, die bijna letterlijk vragen om gekocht en gelezen te worden. Om vanuit onze winkel een nieuw huis te vinden en daar een plaats te krijgen in een overvolle boekenkast of op een nachtkastje dat al veel meer wonderlijke boeken heeft mogen verwelkomen.

Als eigenaar van een opbloeiende boekwinkel is de Boekenweek een prachtig moment om te zien waar wij precies staan. Kunnen wij voldoen aan de verwachtingen? Gaan wij ook tijdens deze dagen van ultiem leesgenot weer verder groeien en met onze benen steviger in de aarde staan? Als retailer en liefhebber is de Boekenweek voor mij het moment van de waarheid. Het is geen week die bepalend zal zijn voor de rest van dit jaar, maar je mag het als boekhandelaar wel zien als een tussentijds rapport. Wat voor cijfers ga ik krijgen, zijn mijn klanten tevreden over de weg die wij met onze winkel zijn ingeslagen. De basis voor een mooie toekomst is al gelegd en ondertussen stevig aangestampt. Plotseling zit alles mee en valt het kwartje steeds vaker onze kant op. Kunnen wij met onze winkel echter ook pieken in een week waarin het volledig om boeken gaat? Boven onszelf uitstijgen?

Rebellen en dwarsdenkers

Het thema van de Boekenweek is dit jaar Rebellen en Dwarsdenkers. Vooral in dat laatste kan ik mij wel herkennen. Op de positieve manier dan wel te verstaan. Afwijkend. Beweging krijgen in allerlei vastgeroeste patronen en denkwijzen. Creatief. Op zoek naar andere wegen als blijkt dat de meest logische route niet – of niet voldoende – blijkt te werken. Out of the box, om er maar eens een mooie Engelse uitdrukking tegenaan te gooien. Normaal geef ik nooit zoveel om al die verschillende thema’s. Ik weet eerlijk gezegd al niet eens meer wat die van vorig jaar precies was. Of het jaar daarvoor. Dit jaar lijkt het thema mij echter persoonlijk toe te spreken. Alsof iemand bij het CPNB mijn winkel in Almere-Haven in gedachten had bij het bepalen van de juiste sfeer die in 2020 als een warme deken over de Boekenweek moet hangen. Volgens heeft de omslag van onze winkel ook voor een deel met dat dwars denken te maken. Nieuwe ideeën, een andere benadering dan misschien gangbaar is binnen de retail en de in sommige gevallen vrij conservatieve wereld van het boek. Je eigen gang gaan en niet te veel nadenken over wat andere boekwinkels doen of wat ze vanuit het boekenvak soms voorschrijven. Overal van leren, de juiste elementen eruit zien te halen en het vervolgens doen op de manier die jou het beste lijkt. Die aansluit bij jouw visie op het boekenvak, op retail, op het verkopen van boeken en tijdschriften. Zo ingewikkeld is het allemaal niet. Vaak is het een kwestie van je mouwen opstropen en je ogen goed openhouden. Kijk wat je in jouw winkel allemaal opvalt. Probeer de dwarsverbanden te zien en daarop te anticiperen. Wat wil het zeggen als je veel museum(wens)kaarten verkoopt? Als er plotseling meer literaire boeken over de toonbank gaan? Als de puzzeltijdschriften meer of juist minder gaan verkopen? Waar vragen je klanten – soms zonder woorden – naar? Wij passen ons assortiment vaak aan op basis van de dingen die wij zien, horen, merken of vermoeden. Veel is puur op gevoel en gelukkig zitten wij er de laatste maanden weinig naast. We proberen creatief te zijn en altijd manieren te vinden om te verrassen. Ons wat minder te laten leiden door emotie of door het meest gangbare.

Dat dwarsdenken is zo gek nog niet.